ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Ἡ θεωρία τοῦ πρέποντος 

Ὁ παππούς µου εἶχε µιά θεωρία πού τήν ὀνόµαζε «θεωρία τοῦ πρέποντος». Σύµφωνα µέ τήν θεωρία αὐτή, ἡ ἔννοια τοῦ «πρέποντος» παίζει καθοριστικό ρόλο στήν προσωπικότητα τοῦ ἀνθρώπου. Εἶναι πολύ σηµαντικό γιά τόν ἄνθρωπο νά συµπεριφέρεται ὅπως εἶναι «πρέπον» καί ὄχι µέ βάση αὐτό πού θέλει κάθε φορά. Γιατί ἡ εὐπρέπεια καί ἡ ἀξιοπρέπεια ἦταν πολύ σηµαντική γιά τούς ἀνθρώπους τῆς ἐποχῆς τοῦ παπποῦ. Ἡ εὐπρέπεια ἦταν συνυφασµένη µέ τήν ἀξιοπρέπεια, µέ τήν λεβεντιά, µέ τόν σεβασµό τοῦ ἀνθρώπου, πρῶτα στόν ἑαυτό του καί ὕστερα στούς ἄλλους. Καί αὐτά τά χαρακτηριστικά τους ἔκαναν νά ξεχωρίζουν ὡς προσωπικότητες. Εἶχαν οἱ ἄνθρωποι αὐτοί µιά δύναµη τήν ὁποία καλλιεργοῦσαν οἱ ἴδιοι, δέν περίµεναν ἀπό τούς ἄλλους ἤ ἀπό τήν κοινωνία νά τούς τήν διαµορφώσει.

Ἔτσι λοιπόν, ὁ παππούς, τόνιζε συχνά τήν σηµασία του νά εἶναι ὁ ἄνθρωπος ἀξιοπρεπής, εὐπρεπής, ἔντιµος καί µᾶς µάθαινε νά ἐξετάζουµε κάθε φορά ἐάν αὐτό πού θέλουµε εἶναι καί πρέπον, διότι πίστευε ὅτι δέν εἶναι τόσο σηµαντικό τό τί θέλει ὁ ἄνθρωπος ἀλλά τί τοῦ δίνει ἀξία. Σηµασία δέν ἔχει νά κάνεις αὐτό πού θέλεις, σηµασία ἔχει νά θέλεις αὐτό πού εἶναι πρέπον, πού σοῦ δίνει ἀξία, πού σέ κάνει ἀξιοσέβαστο ἄνθρωπο. Μέ ἄλλα λόγια, τό “θέλω” σου δέν εἶναι αὐτό πού ἔχει ἀξία, οὔτε µπορεῖς νά θεοποιεῖς αὐτό πού θέλεις, ἀλλά πάντα θά περνάει τό θέλω µας, ἀπό τήν δοκιµασία τοῦ ἄν πρέπει νά τό θέλω, Ἄν δέ δῶ ὅτι τό θέληµά µου συγκρούεται µέ τό πρέπον νά γίνει, τότε, χωρίς δισταγµό θά ἀφίσω τό θέληµά µου γιά νά κάνω θέληµά µου αὐτό πού πρέπει.

Μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἱερέως

Ἰωάννου τῆς Κρονστάνδης (1829-1908)

«Ὁ ποιμήν ὁ καλός τήν ψυχήν αὐτοῦ τίθησιν ὑπέρ τῶν προβάτων».

Τό παρόν ἄρθρον ἀφιερώνεται εὐλαβῶς στόν σεβαστόν µας πατέρα Βασίλειον Βολουδάκην, τόν µοναδικόν Κληρικόν, ἀπό ὅσο δύναµαι νά γνωρίζω, τόν ὁποῖον, ἐκ παιδικῆς µου ἡλικίας, ἤκουα µνηµονεύοντα στίς Διακονο-Ἱερατικές Λιτές-Ἐκτενεῖς, τοῦ ὀνόµατος τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τῆς Κρονστάνδης. Τόσο ὡς κοσµικός, ὅσο καί ὡς µοναχός, οὐδέποτε ἤκουσα ἕτερον Κληρικόν µνηµονεύοντα τόν Ἅγιον Ἰωάννην. Νοµίζω, εἶναι πρός τιµήν του! (Ἡ δέ Εἰκόνα τοῦ Ἁγίου, εἶναι τοιχογραφία ἀπό τόν Ἱερόν Ναόν τῆς Ἁγίας Σκέπης, τοῦ Κελλίου µας Ἁγίου Νικολάου Μπουραζέρη).

Ρωσία. Κρονστάνδη, τέλη 19ου αἰῶνος.

Μία ἀθάνατη καί ἀτίμητη ὕπαρξη «ὑπέρ ἧς Χριστός ἀπέθανεν», «ἐπλα­νήθη, ὡς πρόβατον ἀπολωλός»: Μία κοπέλλα, πού θεωροῦσε τόν ἑαυτό της δυστυχισμένο, λόγῳ πολλῶν αἰτιῶν, ἤδη ἀπό τά παιδικά της χρόνια, θλιμμένη καί πνιγμένη στήν ἀπόγνωση, σκέπτεται πλέον νά αὐτοκτονήσει καί νά κόψει εἰσιτήριο εἰσόδου στήν αἰώνια αὐτο-καταδίκη της.

Προτοῦ πέσει στά νερά τοῦ Φιννικοῦ κόλπου, πού περιβάλλει τό νησί Κότλινε (ὅπου καί ἡ Κρονστάνδη), κάθεται λίγο νά ἀνασάνει σ’ ἕνα παγκάκι τῆς παραλίας, βυθισμένη στίς μαῦρες σκέψεις της. Τότε, ἕνας ἄγνωστός της Ἱερεύς, πλησιάζει καί κάθεται στήν ἄλλη ἄκρη τοῦ πάγκου. Μιμητής τοῦ καλοῦ Ἀρχιποιμένος Χριστοῦ, σπεύδει νά σώσει τό ἀπολωλός πρόβατο. Ἡ κοπέλλα, μόλις τόν βλέπει, ἀντιδρᾶ. Σηκώνεται γιά νά ἀπομακρυνθεῖ. Ἀλλ’ ὁ ἄγνωστος παππούλης, ἀμέσως τήν σταματᾶ, λέγοντάς της: «Μέ συγχωρεῖτε,... δέν μπόρεσα νά μήν παρατηρήσω τήν βαρειά κατάσταση τῆς ψυχῆς σας· καί ὡς Ἱερεύς, ἀποφάσισα νά σᾶς πλησιάσω... Ἀποκαλῦψτε μου, σᾶς παρακαλῶ, τήν θλίψη σας. Ἴσως ὁ Κύριος, διά μέσου ἐμοῦ τοῦ ἁμαρτωλοῦ, νά σᾶς καταπραΰνει καί νά σᾶς παρηγορήσει».

Ἡ ἔγκαιρη - ἐκ Θεοῦ - ἐπέμβασή του, ἀρχίζει νά καρποφορεῖ. Ἡ κοπέλλα, ἀφοπλισμένη ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ καλοῦ ποιμένος, ξεσπᾶ σέ πικρά δάκρυα: «Εἶμαι δυστυχής, ἄχρηστη στόν κόσμο», λέει μέ ἀναφιλητά.

Προφῆτες καί Μάντεις
κατά τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστοµον

Τούς δύο προηγούµενους µῆνες εἴχαµε ἀναφερθεῖ στό ἑρµηνευτικό ἔργο τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόµου καί εἴχαµε παραθέσει ἐνδεικτικά κάποια ἀπό τά σχόλια καί τίς παρατηρήσεις του, ἰδίως σέ φράσεις τῆς Πρός Ρωµαίους ἐπιστολῆς τοῦ Ἀποστόλου Παύλου. Τά σχόλια καί οἱ παρατηρήσεις αὐτές παρατέθηκαν διότι, κατά τήν ἐκτίµησή µας, ἀποτελοῦν ἀντιπροσωπευτικά δείγµατα τῆς ξεχωριστῆς ἱκανότητας, πού εἶχε ὁ Ἅγιος, νά ἀναδεικνύει τά καίρια ζητήµατα καί νά τά ἀποσαφηνίζει µέ σύντοµες καί εὔστοχες ἐκφράσεις.

Ἤδη, θά ἀναφέρουµε µιά ἀκόµη παρατήρησή του, αὐτή τή φορά ἀπό τήν ἑρµηνεία του στήν Α΄ Πρός Κορινθίους ἐπιστολή τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, διότι καί στήν περίπτωση αὐτή θίγεται ἕνα ζήτηµα, τό ὁποῖο παρεξηγήθηκε στήν Δύση καί στάθηκε ἀφορµή γιά πολλές διαστρεβλώσεις καί παρερµηνεῖες πού σταδιακά ὁδήγησαν στήν ἀποµάκρυνσή της ἀπό τόν Ὀρθόδοξο Χριστιανισµό. Εἰδικότερα, πρόκειται γιά τήν ἑρµηνεία τῆς ἑξῆς, παραγνωρισµένης σήµερα, ἀλλά ἐξόχως σηµαντικῆς, φράσης τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου: «Οἴδατε ὅτι ὅτε ἔθνη ἦτε πρός τά εἴδωλα τά ἄφωνα ὡς ἄν ἤγεσθε ἀπαγόµενοι» (Α΄ Πρός Κορινθίους, 12, 2).

Ὅπως εἶναι γνωστό, στούς αἰῶνες, πού ἀκολούθησαν τήν Ἀναγέννηση στή Δυτική Εὐρώπη ξεκίνησε ἡ σταδιακή ἀποµάκρυνση ἀπό τόν Χριστιανισµό καί ἡ ἐπιστροφή στίς ἰδέες τῶν Ἀρχαίων Ρωµαίων καί Ἑλλήνων. Οἱ ἱστορικοί ἔχουν ἐπισηµάνει ὅτι µαζί µέ τήν «ἀναγέννηση» τῶν σπουδῶν γιά τή φιλοσοφία καί τή λογοτεχνία τοῦ ἀρχαίου παγανιστικοῦ κόσµου, ἡ Ἀναγέννηση  σηµατοδότησε τήν «ὀντολογική ἀνατίµηση» τῶν ἐπιγείων, τοῦ «Ἐντεῦθεν», ὡς τοῦ µόνου σηµαντικοῦ καί πραγµατικοῦ καί τήν ὑποτίµηση τοῦ «Ἐκεῖθεν», τοῦ Ἄλλου Κόσµου, ὡς µεταφυσικῆς ψευδαίσθησης καί ὡς µή πραγµατικοῦ. Συνακολούθως, ὁ εἰδωλολατρικός κόσµος θεωρήθηκε ὡς ὁ κόσµος τῆς ἐλευθερίας καί τῆς ὀµορφιᾶς, ὅπου ἐπιτρεπόταν –τἄχα– ἡ ὁλόπλευρη ἀνάπτυξη τῶν δυνάµεων τοῦ ἀνθρώπου µέσα στή χαρά καί τήν ὑγιῆ ἀπόλαυση, ἐνῶ ὁ Χριστιανικός Μεσαίωνας ταὐτίσθηκε µέ τό σκότος τῆς ὑποταγῆς καί τῆς καταπίεσης µέσα στήν «κοιλάδα τοῦ κλαυθµῶνος» πού εἶχε –τἄχα– κατασκευάσει καί ἐπιβάλει ἡ Μεσαιωνική Ἐκκλησία γιά νά καταδυναστεύει καί νά ἐκµεταλλεύεται τούς ἀκόµη ἀνώριµους καί ἀδιαφώτιστους πιστούς της.