Διάνοια καί Νοῦς, διχοτομημένα ἀπό τήν Δύση!

174.2.Leon Mbrangk

Διάνοια καί Νοῦς, διχοτομημένα ἀπό τήν Δύση!

Ἡ Ἁγία Γραφή μᾶς καλεῖ νά ἀγαπᾶμε τόν Θεό «ἐξ ὅλης τῆς καρδίας», «ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς», «ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος» καί «ἐξ ὅλης τῆς διανοίας» (Λουκ. 10, 27). Τό ὅτι ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ συνδυάζεται μέ τήν καρδιά, τήν ψυχή καί μέ τήν ἰσχύ μας φαίνεται λογικό. Ἀλλά αὐτό τό «ἐξ ὅλης τῆς διανοίας» ἠχεῖ παράξενα στά αὐτιά μας σήμερα. Ἡ ἀνθρώπινη διάνοια, ἔτσι ὅπως γίνεται κατανοητή στίς μέρες μας, προφανῶς ἔχει συσσωρεύσει στό διάβα τῆς ἱστορίας τόσα σκουπίδια, τόσα ἐπιβαρυντικά στοιχεῖα πού μᾶς μοιάζει ἀδύνατο νά τή συνδυάσουμε μέ τήν ἀγάπη.

Ἔκφραση αὐτῆς τῆς περιπετειώδους πορείας τῆς διάνοιας στήν ἱστορία εἶναι καί ὁ αὐστηρός καί ἀπόλυτος διαχωρισμός πού γίνεται ἀπό πολλούς θεολόγους ἀνάμεσα στή διάνοια καί τό νοῦ. Ὁμιλῶντας γιά δύο πραγματικότητες, τό κτιστό καί τό ἄκτιστο, γιά δύο γνώσεις, γιά δύο γνωστικά ὄργανα, τονίζουν ὅτι ἡ διάνοια ὡς γνωστικό ὄργανο τοῦ ἀνθρώπου εἶναι γιά τή γνώση τῆς κτιστῆς πραγματικότητας, τή γνώση αὐτοῦ τοῦ κόσμου μέσα στόν ὁποῖο ζοῦμε, ἐνῶ ὁ νοῦς εἶναι γιά τή γνώση τῆς ἄκτιστης πραγματικότητας, γιά τή γνώση τοῦ Θεοῦ. Ἡ διανοητική γνώση ἀφορᾶ βασικά τήν ἐπιστήμη καί εἶναι ἀνεξάρτητη ἀπό τήν πνευματική πρόοδο τοῦ ἀνθρώπου, ἐνῶ ἡ γνώση πού ἀφορᾶ τό νοῦ, συνδέεται ἄμεσα μέ τήν πνευματική ζωή. Εἶναι ἐκείνη ἡ γνώση πού ἐξαρτᾶται ἀπό τήν κάθαρση τοῦ νοῦ καί τῆς καρδιᾶς, ἀπό τήν ἐπιστροφή τοῦ νοῦ στήν καρδιά. Μόνο τότε γίνεται δυνατή, ὅταν ὁ ἄνθρωπος μέσῳ τῆς ἀσκητικῆς μεθόδου τῆς Ὀρθοδοξίας καταφέρνει νά ἐκριζώσει τά πάθη του. Γενόμενος ἀπαθής, γίνεται δεκτικός τοῦ Θεοῦ, τῶν ἀκτίστων ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ. Μέσῳ αὐτῆς τῆς ὁδοῦ γίνεται κατοικητήριο τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ.

ΠΛΑΝΗ Ο ΚΑΘΑΓΙΑΣΜΟΣ ΔΥΟ ΑΓΙΩΝ ΠΟΤΗΡΙΩΝ ΣΕ ΜΙΑ Θ. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ!

174.1.p.BEB

ΠΛΑΝΗ Ο ΚΑΘΑΓΙΑΣΜΟΣ ΔΥΟ ΑΓΙΩΝ ΠΟΤΗΡΙΩΝ ΣΕ ΜΙΑ Θ. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ!

Ἡ προϊστορία αὐτοῦ τοῦ ἄρθρου

Ἕνας παλαιός μαθητής μου στό Ἐκκλησιαστικό Λύκειο Ἀθηνῶν, καί σήμερα πρωτοπρεσβύτερος σέ ὅμορη Μητρόπολη τῶν Ἀθηνῶν, μέ πολύ συνειδητοποιημένη ποιμαντική διακονία, μέ εἶχε ρωτήσει πρίν ἀπό δύο χρόνια ἄν εἶναι δυνατόν νά καθαγιάζονται δύο ἤ περισσότερα Ἅγια Ποτήρια σέ μιά Θ. Λειτουργία, γιατί ὁ ἴδιος εἶχε ἰδεῖ μέ τά μάτια του σέ ἐνορίες τῆς Καστοριᾶς καί τοῦ λεκανοπεδίου τῆς Ἀττικῆς νά εἰσοδεύονται κατά τήν Μεγάλη Εἴσοδο δύο Ἅγια Ποτήρια! Τοῦ εἶχα ἀναπτύξει τότε προφορικά τήν ἐπιχειρηματολογία μου, ἀποδεικνύοντας  ὅτι αὐτό εἶναι ἀπαράδεκτο, καί λογικά καί θεολογικά καί ἐκεῖνος μέ παρεκάλεσε νά δημοσιεύσω αὐτά διότι –ὅπως μοῦ εἶπε– ἔχει προκληθεῖ μεγάλη σύγχυση ἐπί τοῦ προκειμένου.

Τότε, δέν θεώρησα τό θέμα ἐπεῖγον, μοῦ φάνηκε, μάλιστα, καί ὑπερβολικός ὁ φόβος του γιά τήν ἐξάπλωση μιᾶς τόσο αὐτονόητα παράλογης καί ἀθεολόγητης τελετουργικῆς πράξεως, καί, δεδομένων τῶν πολλῶν ὑποχρεώσεών μου, τό πρᾶγμα ἔμεινε σέ ἐκκρεμότητα.

Ὅμως, πρίν ἀπό λίγες ἡμέρες, πληροφορήθηκα καί ἀπό ἄλλα πρόσωπα ὅτι ἡ ἀπίστευτη αὐτή τελετουργική αὐθαιρεσία πραγματοποιήθηκε καί σέ κεντρικό Ναό τῶν Ἀθηνῶν(!), ὁπότε θεώρησα ὑποχρέωσή μου νά ἀσχοληθῶ μέ αὐτήν κατά ἀπόλυτη προτεραιότητα, στά πλαίσια, μάλιστα, τῆς εἰδικῆς στήλης τοῦ περιοδικοῦ μας, τῆς ἀφιερωμένης στήν συζήτηση Τελετουργικῶν Ἐρωτημάτων.

Περιγραφή τῆς Τελετουργικῆς παρεκτροπῆς

Κατ’ ἀρχάς, πρίν προχωρήσω στήν ἀνασκευή τῆς ἀνωτέρω Τελετουργικῆς παρεκτροπῆς, εἶναι ἀνάγκη νά περιγράψω λεπτομερέστερα τό πρόβλημα, καί γιά κείνους –κυρίως λαϊκούς– πού δέν ἔχουν ἰδιαίτερη ἐξοικείωση μέ τήν Τελετουργική ἀλλά καί γιά τούς Κληρικούς, πού δέν συνέπεσε νά ἀντιληφθοῦν τό θέμα.

ΜΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΝΑΤΟΛΗ, ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΛΟΙ ΟΙ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ;

pBEB

ΜΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΝΑΤΟΛΗ,

ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΛΟΙ ΟΙ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ;

Ἡ σύγχυση καί, κατ’ ἐπέκτασιν ὁ µαρασµός καί ἡ δυστυχία τῶν ἀνθρώπων τῆς ἐποχῆς µας ὀφείλεται, κυρίως, στήν ἀπώλεια τοῦ Μοναδικοῦ πνευµατικοῦ προσανατολισµοῦ, τόν ὁποῖον ἀντικατέστησε ὁ ἄκρατος  ὑποκειµενισµός καί οἱ ἀπολύτως ὑποκειµενικές ἐπιλογές τοῦ κάθε ἀνθρώπου στά πάντα, ἀκόµη καί στήν ἐπιλογή µιᾶς ἄλλης ψυχολογικῆς καί ἀνατοµικῆς ταυτότητος, ἀπό ἐκείνη πού ἔλαβε «ἐκ κοιλίας µητρός του», κάτι πού µέχρι χθές ἦταν καί ἐθεωρεῖτο ἀφύσικο!

Σέ µιά ἐποχή, λοιπόν, πού ὁ καθένας “προσανατολίζεται” ὅπου νοµίζη, δέν εἶναι δυνατόν νά ἀναζητηθῆ αὐτοσυνειδησία, συναντίληψη, συνεννόηση, καί, βεβαίως, εἶναι ἀδύνατον νά ὑπάρξη Ἀγάπη, πού εἶναι τό ὀξυγόνο, τό φυσικό περιβάλλον ἀλλά καί Ἐκείνη πού συγκροτεῖ τόν Ἄνθρωπο, καί τοῦ προσφέρει τήν δυνατότητα νά γίνη κατά Χάριν θεάνθρωπος!

Τό τραγικό εἶναι ὅτι δέν ἀνησυχοῦµε ἀναπνέοντας καθηµερινά αὐτόν τόν πλουραλισµό τῶν “προσανατολισµῶν”, καί,  ὄχι µόνο δέν ἀνησυχοῦµε, ἀλλά, σιγά-σιγά, µέ τήν καθηµερινή “πλύση τοῦ ἐγκεφάλου” μας, πού δεχόµαστε ἀπό τίς  πολυάριθµες Σειρῆνες τῆς διεστραµµένης Κρατικῆς ποιµαντικῆς, καταντήσαµε νά θεωροῦµε ἀπολύτως φυσική καί κεκτηµένο δικαίωµά μας αὐτήν τήν ἐπιλογή τῆς διαφορετικότητος, κάποιοι δέ –νοσηρά θρησκευόµενοι– προσπαθοῦν νά τήν συναριθµήσουν καί στούς καρπούς τῆς ἐλευθερίας!

ENA KEIMENO ΠNEYΜΑΤΙΚΗΣ ΚΡΑΥΓΗΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΟΥ ΠΟΠΟΒΙΤΣ

173 7 Popovits

ENA KEIMENO ΠNEYΜΑΤΙΚΗΣ ΚΡΑΥΓΗΣ

ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΟΥ ΠΟΠΟΒΙΤΣ

 Ὁ ἅγιος ’Ιουστῖνος Πόποβιτς, ἐξέχουσα μορφή τῆς Σερβικῆς Ἐκκλησίας ἀλλά καί τῆς Ὀρθοδοξίας γενικώτερα, μέ ἐξαίρετη μόρφωση, σπάνιο φιλοσοφικό αἰσθητήριο, καί, κυρίως, μέ ἁγιότητα καί βαθύ ἐνδιαφέρον γιά τά πανανθρώπινα προβλήματα, κατευθύνει τόν προσανατολισμό μας στήν Θεανθρώπινη διάσταση τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος, ἐγκλωβισμένος ψυχικά καί σωματικά στίς αἰσθήσεις του, προσπαθεῖ, ἀποκλειστικά μέ τήν πίστη στόν ἑαυτό του, νά ξεφύγει ἀπό τόν θάνατο, ἀλλά δέν παίρνει ἀπάντηση ἀπό τήν ἐπιστήμη, τήν φιλοσοφία, τόν πολιτισμό.

Ὁ εὐρωπαϊκός πολιτισμός δέν κατορθώνει νά μᾶς ἐλευθερώσει ἀπό τήν ὑποδούλωση καί τήν θλίψη. Ὅταν πέφτει ἔξω στό πρόβλημα τοῦ σώματος, πῶς ἀναπότρεπτα δέν σφάλλει καί στό πρόβλημα τοῦ πνεύματος; Ἐρωτᾶ ὁ πατήρ Ἰουστῖνος. Ὁ εὐρωπαϊκός ἀνθρωπισμός ἀδυνατεῖ νά μᾶς σηκώσει πάνω ἀπό τόν θάνατο, ἀπίθανο νά τόν νικήσει ὁριστικά. Μόνο ὁ Θεάνθρωπος, μέ τό ἱστορικό δεδομένο τῆς Ἀνάστασής Του, ἀποδεικνύει τήν νίκη πάνω στόν θάνατο, μόνο μέ τόν Θεάνθρωπο ὅλος ὁ ἄνθρωπος γίνεται Παράδεισος!

Ἄν ἔχεις πίστη διάβαινε…

173 6 PLemoni

Ἄν ἔχεις πίστη διάβαινε…

Ἄν ἔχης τύχη διάβαινε, λέει μία γνωστή παροιμία τοῦ τόπου μας. Μιά ἐκδοχή της, πού δέν θά λάθευε θά ἦταν τό ἄν ἔχεις πίστη διάβαινε! Ἡ σκέψη μου, ὅμως, μέ βάση αὐτήν τήν ἐκδοχή μέ ὁδηγεῖ ἀλλά καί μοῦ δημιουργεῖ ἐρωτηματικά: Τί ἐννοοῦμε λέγοντας Πίστη; Καί «διάβαινε», ποῦ νά διαβῶ; Σέ τί δρόμους νά ψάξω γιά νά βρῶ αὐτό ποῦ ψάχνω; Καί ἴσως ἡ σωστή ἐρώτηση νά ἦταν «Τί ψάχνω»;

 Στό πέρασμά μας ἀπό αὐτή τή ζωή δοκιμαζόμαστε σέ καταστάσεις πού δέν εἴμαστε προετοιμασμένοι νά ζήσουμε. Ἡ προσωπικότητά μας θ’ ἀναπτυχθεῖ καί μέσα ἀπό τήν ψυχή μας θά ἐμφανιστοῦν ὅλα ὅσα μᾶς βασανίζουν, μᾶς ἀνυψώνουν, μᾶς συνθέτουν. Τό κουτί τῆς Πανδώρας, τό κουτί τῆς ψυχῆς μας θ’ ἀνοίξει κι ἀφοῦ ξεπηδήσουν ὅλα ὅσα εἴμαστε θά χρειαστεῖ ν ‘ ἀναρωτηθοῦμε ἄν τελικά μέσα μας θά μείνει ἡ ἐλπίδα. Ἡ ἐλπίδα πού γιά ἐμᾶς τούς Χριστιανούς εἶναι ἡ Πίστη μας. Αὐτή ἡ Πίστη στό Θεό πού τόσο πολύ φοβόμαστε νά τήν ξεστομίσουμε γιά νά μήν φανοῦμε ἀναχρονιστικοί καί μοιρολάτρες! Στή συνείδηση τοῦ κόσμου ὁ Θεός φαντάζει ἄπιαστος, ἄυλος, ἀνύπαρκτος. Κι ὄχι μόνο στή συνείδησή του ἀλλά καί στή ζωή του, στήν καθημερινότητά του. Ὁδηγεῖται, λοιπόν, ἀπό τή σκέψη του ὅτι δέν μπορεῖ νά στηριχτεῖ στό ἄυλο καί στό ἀνύπαρκτο. Θέλει σιγουριά, ἀσφάλεια, ἐπιβεβαίωση. Κι ὅλα αὐτά τοῦ τά προσφέρουν τά σίγουρα λόγια τῶν ἀνθρώπων. Οἱ νόμοι καί οἱ ἀρχές πού ἔφτιαξε γιά νά νιώθει αὐτή τήν ἀσφάλεια. Νιώθει ὅμως; Εἶναι ἔτσι τελικά ὅπως τό περίμενε ἤ ἔχασε ἕνα στοίχημα ποῦ ἀρνεῖται ἐπίμονα νά δεῖ φοβούμενος ὅτι θ’ ἀναγκαστεῖ ν’ ἀλλάξει ὅλες ἐκεῖνες τίς δομές πού ἔχτιζε αἰῶνες; Τίς δικές του δομές, πού  σήμερα, μόνο ἀσφάλεια καί σιγουριά δέν τοῦ παρέχουν.