ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Ὁ Νιτσεϊκός ὑπερανθρωπισµός
 καί οἱ ἐπίγονοί του

«Νεκροί εἶναι ὅλοι οἱ θεοί, τώρα θέλουµε νά ζεῖ ὁ ὑπεράνθρωπος», διακηρύττει ὁ Γερµανός φιλόσοφος Φρειδερίκος Νίτσε τό 1885 στό φιλοσοφικό - ποιητικό ἔργο του «Τάδε ἔφη Ζαρατούστρα» µέ τό στόµα τοῦ Πέρση ἱδρυτῆ θρησκείας.

«Ἐµπρός, σᾶς διδάσκω τόν ὑπεράνθρωπο! Ὁ ὑπεράνθρωπος εἶναι τό νόηµα τῆς γῆς... Σᾶς ἐξορκίζω, ἀδελφοί µου, νά µείνετε πιστοί στή γῆ καί νά µή πιστεύετε ἐκείνους πού σᾶς µιλοῦν γιά ὑπερφυσικές ἐλπίδες. Εἶναι φαρµακεροί ἄνθρωποι, ἐν γνώσει τους ἤ ἀσυνείδητα. Περιφρονοῦν τή ζωή, νεκρώνονται ὄντας οἱ ἴδιοι δηλητηριασµένοι, τούς ἔχει χορτάσει ἡ γῆ, γι’ αὐτό ἄς ἐξαφανιστοῦν».

Ὁ Ὑπεράνθρωπος, ὅµως, τοῦ Νίτσε δέν εἶναι ἁπλῶς ἐκεῖνος πού ἔχει ἀντιληφθεῖ τό θάνατο τοῦ Θεοῦ. Αὐτός ὁ ἴδιος, πρίν προβεῖ στή δηµιουργία µίας νέας ἐποχῆς, ὀφείλει νά ἀξιοποιήσει τήν καταστρεπτική του δύναµη καί νά φονεύσει κάθε ἔννοια τῆς ὕπαρξης τοῦ Θείου, νά γίνει αὐτός ὁ ἴδιος ὁ αὐτουργός τῆς ἐξαφάνισης τοῦ Θεοῦ ἀπό τίς συνειδήσεις τῶν ἀνθρώπων. Διότι µόνο µέ τό ἔργο αὐτό πρόκειται ὄντως νά ἀνατείλει γιά τήν ἀνθρωπότητα µιά ἀνώτερη ἐποχή, νά ὑπάρξουν κοσµοϊστορικές ἐξελίξεις, νά ἀποκτήσει ἡ ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητας τό νέο της κέντρο.

Ἀναµένοντας τόν νέο µπαµπούλα!

Σκέψεις µέ ἀφορµή τό προφητικό βιβλίο τοῦ Ἰωάννη Μανωλεδάκη, «Παγκόσµια ἐξουσία καί νοµικός πολιτισµός»

Τό 2005, στό βιβλίο του «Παγκόσµια ἐξουσία καί νοµικός πολιτισµός»¹, ὁ διορατικός καθηγητής Ποινικοῦ Δικαίου στή Νοµική Σχολή Α.Π.Θ. Ἰωάννης Μανωλεδάκης (1937-2011) ἀναφέρθηκε στήν τροµοκρατία ὡς «ἀόρατο ἐχθρό», προειδοποιῶντας µας γιά τό ἐπικίνδυνο φαινόµενο νά µετατραπεῖ κάθε πολίτης σέ ὕποπτο, ὅπως δυστυχῶς συνέβη µέ τόν «ἀόρατο ἐχθρό» τῆς νέας γενιᾶς, δηλαδή τόν κορωνοϊό (ὅλοι µας γίναµε ἐν δυνάµει κρούσµατα!). Τό κρίσιµο χωρίο εἶναι τό ἑξῆς²:

Ἡ [Ἀµερικανική] ὑπερδύναµη, ἐπικαλούµενη τή συµµαχική ἀλληλεγγύη καί τό συλλογικό, συµµαχικό σύστηµα ἀσφάλειας, καλεῖ τήν Εὐρώπη νά συµµετάσχει στόν πόλεµο κατά τῆς διεθνοῦς τροµοκρατίας, θυσιάζοντας γιά χάρη του τίς κατακτήσεις τοῦ νοµικοῦ της πολιτισµοῦ, θεµελιωµένου στό σεβασµό τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας καί τῶν ἀτοµικῶν ἐλευθεριῶν. Πιέζει, λοιπόν, τά Εὐρωπαϊκά κέντρα λήψης ἀποφάσεων γιά τήν ἀναθεώρηση τῶν ἐγγυήσεων καταστολῆς τῶν ἀνεπιθύµητων ἐνεργειῶν καί τήν υἱοθέτηση µέτρων σκλήρυνσης, πού ὁλοένα γίνονται αὐστηρότερα. Διότι ὅταν ὁ «ἐχθρός» εἶναι ἀόρατος καί βρίσκεται παντοῦ [Σ.Σ.: στό σηµεῖο αὐτό ἀξίζει νά θυµηθοῦµε τήν ἀντίστοιχη φράση πού ἀναµάσησαν συντονισµένα οἱ ἡγέτες τῶν περισσότερων κρατῶν, ὅταν ἀνακοίνωναν τό λοκντάουν καί τά λοιπά φρικαλέα ψευδοϋγειονοµικά µέτρα καταπολέµησης τῆς πανδηµίας: «ὁ ἰός εἶναι παντοῦ»], τότε ὁ κάθε πολίτης µπορεῖ νά γίνει ὕποπτος. Καί ὅταν ὁ καθένας µας γίνεται ὕποπτος, τότε ὁδηγούµαστε ἀναγκαῖα στή µετάπτωση ἀπό τό ἄδικο τῆς πράξης στό ἄδικο τοῦ φρονήµατος, στήν ὑποκατάσταση τοῦ τεκµηρίου ἀθωότητας ἀπό τό τεκµήριο ἐνοχῆς, στήν ἀντιστροφή τοῦ βάρους τῆς ἀπόδειξής της καί στήν καθιέρωση γενικευµένων µέτρων καταστολῆς µετατρέποντας τήν ἐξαίρεση σέ κανόνα. Γιά χάρη, λοιπόν, τῆς ἀσφάλειας ἀπέναντι στόν ἀόρατο τροµοκράτη ὁ πολίτης καθίσταται ἀνασφαλής ἀπέναντι στό µηχανισµό καταστολῆς. Ποῦ θά σταµατήσει αὐτή ἡ παθολογική κατάσταση;³

Ἡ Εἰρήνη τοῦ Θεοῦ καί ἡ εἰρήνη τοῦ κόσµου

Εἶναι σχεδόν κυρίαρχη στήν ἐποχή µας ἡ ἄποψη ἐκείνη πού θεωρεῖ πώς κάθε ἐπιµέρους θρησκεία διαφέρει ἀπό τίς ἄλλες µόνο ἐπιφανειακά καί ὅτι, ἀντιστρόφως, ὅλες οἱ θρησκεῖες µοιράζονται ἕναν κοινό πυρήνα ἰδεῶν καί πρακτικῶν. Συνήθως δέ, αὐτός ὁ κοινός πυρήνας θεωρεῖται, ὑπό τήν ἐπίδραση τῆς Διαφωτιστικῆς ἀντίδρασης πρός τά δόγµατα καί τίς τελετές, ὅτι συνίσταται µόνο ἀπό κάποια στοιχειώδη ἠθικά προστάγµατα, ὅπως τήν ἀγάπη πρός τόν συνάνθρωπο, τήν εὐσυνείδητη ἐπιτέλεση τοῦ καθήκοντος στό πλαίσιο τῆς καθηµερινότητας καί τήν προώθηση ἀξιῶν, ὅπως ἡ εἰρηνική συνύπαρξη τῶν λαῶν. Συνέπεια τῆς ἀντίληψης αὐτῆς ὡς πρός τήν κατά βάθος ἑνότητα τῶν θρησκειῶν εἶναι οἱ παρατηρούµενες σήµερα ἀνά τόν κόσµο καί ἐντεινόµενες διαχριστιανικές καί διαθρησκειακές προσπάθειες γιά τήν ἐπίσηµη ἀναγνώριση αὐτοῦ τοῦ «κοινοῦ ἠθικοῦ ἐδάφους» ἀπό τό ὁποῖο –δῆθεν– ἀνεβλάστησαν οἱ ἐπιµέρους θρησκεῖες καί, τελικῶς, ἡ συνένωση ὅλων τῶν λαῶν ὑπό ἕναν θρησκευτικό ἡγέτη.

Ἔχει, λοιπόν, ἰδιαίτερη ἐπίκαιρη ἀξία νά συναντᾶ κανείς ἀπόψεις καί ἰσχυρισµούς πού ὄχι ἁπλῶς διαδηλώνουν τήν ἐναντίωσή τους σέ αὐτό τόν θρησκευτικό συγκρητισµό, ἀλλά, ἐπιπροσθέτως, παρουσιάζουν µέ τρόπο τεκµηριωµένο καί ἀναντίρρητο ἀγεφύρωτες διαφορές καί ἀντιθέσεις ἀνάµεσα στόν Χριστιανισµό ἀφ’ ἑνός καί τίς ἄλλες θρησκεῖες καί ἰδεολογίες ἀφ’ ἑτέρου, οὕτως ὥστε νά γίνεται φανερό ὅτι δέν εἶναι κἄν δυνατόν νά ὁµιλεῖ κανείς γιά τήν ὕπαρξη –δῆθεν– ἑνός «κοινοῦ παρονοµαστή» ἤ ἑνός «κοινοῦ πυρήνα», στόν ὁποῖο ἀνάγονται ὅλες οἱ θρησκεῖες.