ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

2500 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΣΑΛΑΜΙΝΟΣ

«ΠΕΡΣΑΙ»

Τραγωδία τοῦ Σαλαμινομάχου Αἰσχύλου (525-456 π.Χ.)

Ἡ ὑπόθεση τοῦ ἔργου ἐκτυλίσσεται στά Σοῦσα, πρωτεύουσα τῆς Περσίας, μπροστά στό βασιλικό ἀνάκτορο, κοντά στόν τάφο τοῦ Δαρείου. Ὁ Χορός, πού ἀποτελεῖται ἀπό γέροντες Πέρσες προεστούς, ἐκφράζει τήν ἀνησυχία του γιά τήν ἔλλειψη εἰδήσεων γιά τήν ἐκστρατεία ἐναντίον τῆς Ἑλλάδος, πού εἶχε ἐπιχειρήσει ὁ βασιλιάς τους Ξέρξης. Μιλᾶ γιά τό μεγάλο πλῆθος τοῦ στρατεύματος πού ἐξεστράτευσε μέ ἄλογα, πλοῖα, πεζοί. Ἀναφέρει πολλά ὀνόματα ἀρχόντων καί ὑποτελῶν στήν Περσία βασιλιάδων.

Βγαίνει ἀπό τό ἀνάκτορο ἡ βασίλισσα Ἄτοσσα, μητέρα τοῦ Ξέρξη, καί διηγεῖται στό Χορό τό ἄσχημο ὄνειρο πού εἶχε ἰδεῖ. Ὁ Χορός ἀδυνατεῖ νά τό ἐξηγήσει καί τῆς συνιστᾶ νά προσφέρει θυσίες στούς θεούς καί σπονδές στόν νεκρό σύζυγό της Δαρεῖο. Ἐρωτῶντας τόν Χορό, παίρνει πληροφορίες γιά τήν Ἑλλάδα καί ἰδιαίτερα γιά τήν Ἀθήνα καί τό πολίτευμά της.

Ὅ,τι λέει ὁ Χορός ἀποτελοῦν ὕμνο τοῦ Αἰσχύλου γιά τήν πατρίδα του Ἀθήνα (στίχοι 234-244): Ἄν ὁ Ξέρξης νικοῦσε τήν Ἀθήνα, «ὁλόκληρη ἡ Ἑλλάδα θά ὑποτασσόταν στό βασιλιά». Ὁ «στρατός της τέτοιος πού στούς Μήδους προξένησε πολλά κακά». Δέν ἔχουν οἱ Ἀθηναῖοι «ἄφθονο πλοῦτο στά σπίτια τους». «Ἔχουν μιά φλέβα ἀσημιοῦ, ἕνα θησαυρό μέσα στή γῆ», «ἔχουν ὅπλα τοῦ χεριοῦ κι’ ἀρματωσιές μ’ ἀσπίδες». Καί γιά τό πολίτευμα: «Κανενός ἀνθρώπου δοῦλοι κι’ ὑποταχτικοί δέ λέγονται». Καί ἡ Ἄτοσσα ἀρθρώνει τό συμπέρασμα: «Πῶς λοιπόν θά ἄντεχαν ἐχθρούς πού πάνω τους θά ἔρχονταν;». Ὁ Χορός συμπληρώνει: «Ὅπως τό μεγάλο καί ἄξιο στρατό τοῦ Δαρείου ἔφθειραν».

ΘΥΣΙΕΣ ΚΑΙ ΘΥΣΙΑΣΤΗΡΙΑ

Ἡ ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητας, εἶναι πλεγμένη μέ θυσίες δικαίων καί ἀδίκων. Ἡ διαφορά μεταξύ τους, βρίσκεται στό γεγονός πώς, οἱ μέν πρῶτοι θυσιάζονται ἑκούσια γιά τό κοινό καλό, οἱ δέ δεύτεροι, ἀφοῦ θυσίασαν πρῶτα τήν ψυχή τους, εἶναι σέ θέση νά θυσιάσουν τόν ὅποιον ἄλλον, γιά τό ἀνώφελο ὄφελός τους.

Μιά ἄλλη ἰδιαίτερη ἱστορικά κατηγορία¹, εἶναι αὐτή τῶν ἀνθρώπων μέ δίκαια ἐλατήρια, πού ὅμως παρασύρθηκαν ἀπό τίς Σειρῆνες τῆς πλάνης. Μιά πολύ πιό σπάνια κατηγορία ἀνθρώπων, εἶναι αὐτοί πού ἀπό ἄδικοι, μετανόησαν τόσο βαθειά καί ἀληθινά, ὥστε ἔγιναν φάροι τῶν δικαίων.

Ἀνάμεσα στίς δύο μεσαῖες κατηγορίες κινούμαστε οἱ περισσότεροι μικρομεσαῖοι ἄνθρωποι, μέ τούς μικροϋπολογισμούς, τά μικροσυμφέροντα καί τίς μικροπλάνες μας. Αὐτά λίγο - πολύ εἶναι διαχρονικά καί πανανθρώπινα φαινόμενα. Ἡ διαφορά ἴσως, παλαιότερων ἐποχῶν μέ τό σήμερα, βρίσκεται στή γενική λησμόνηση κομβικῶν σημείων ἀναφορᾶς τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης, ἕνα ἐκ τῶν ὁποίων εἶναι καί αὐτό τῆς θυσίας. Ὅσο περισσότερο ὅμως ἐθελοτυφλοῦμε ὑπαρξιακά, τόσο περισσότερο πέφτουμε στούς λάκκους τοῦ ἀσυνείδητου. Νομίζουμε πώς μποροῦμε νά παίρνουμε τά μέγιστα, δίνοντας τά ἐλάχιστα, πώς μποροῦμε νά μιλᾶμε χωρίς νά ἀκοῦμε, νά δικαιούμαστε χωρίς νά ὑποχρεωνόμαστε, νά ἀπολαμβάνουμε χωρίς νά κοπιάζουμε. Μέ αὐτό τόν τρόπο ὅμως, δέν ὡριμάζουμε ποτέ, ὥστε νά ἐπιλέγουμε τήν ἑκούσια θυσία, ἀλλά ἀντίθετα θυσιαζόμαστε ἀκούσια καί ἀνώφελα.

Περί Ἐσχάτων ὁ Λόγος

Ἀπό ὅσο μπορῶ νά θυμηθῶ, ὁ παπά-Γιώργης ὁ Μεταλληνός, στίς περίφημες βραδυνές ὁμιλίες του στό ναΐδριο τοῦ Ἁγίου Ἀντίπα, δέν συνήθιζε νά κάνει ἐσχατολογικές ἀναφορές, καί μάλιστα, ὅσες φορές ὁ λόγος ἔφτανε στό πότε θά συμβεῖ ἡ Δευτέρα Παρουσία τοῦ Κυρίου, ἔλεγε πώς δέν θά ἔπρεπε νά μᾶς ἀπασχολεῖ ἐκεῖνος ὁ καιρός τόσο, ὅσο ἡ ὥρα τοῦ θανάτου μας, γιατί, γιά ὅποιον ἔλθει ἡ ὥρα αὐτή ἡ φοβερή, ἐκεῖνος ζεῖ ἤδη καί τήν Δευτέρα Παρουσία.

Ὡστόσο αὐτήκοος θυμᾶμαι νά ἀναφέρεται κάποτε στόν Μέγα Βασίλειο, ὁ ὁποῖος ἀναλογιζόμενος τήν ἐποχή τῶν ἐσχάτων, παρακαλοῦσε τόν Κύριο «νά μήν τόν ἀξιώσει νά ζήσει ἐκεῖνον τόν καιρό γιατί δέν ἤξερε ἄν θά τόν προδώσει!». Καί τό ἔλεγε αὐτό γιά τόν οὐρανοφάντορα Μέγα Βασίλειο. Φανταστεῖτε, πόσο δύσκολες θά πρέπει νά εἶναι ἐκεῖνες οἱ μέρες.

Καί ποιός θά ἤθελε νά τίς ζήσει τίς μέρες αὐτές, ποιός θά ἤθελε νά τελειώσει αὐτός ὁ τόσο ὄμορφος κόσμος πού ὁ Θεός τόν ἔπλασε «καλό λίαν».