ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Ἡ Θεολογία μιλάει ὄχι μόνο γιά τό «Ποιός», ἀλλά καί γιά τό «πῶς» τῆς Δημιουργίας!

E.E. 181 LM

Ἡ Θεολογία μιλάει  ὄχι μόνο γιά τό «Ποιός»,

ἀλλά καί γιά τό «πῶς» τῆς Δημιουργίας!

Στίς 17 καί 18 Ὀκτωβρίου 2017 πραγματοποιήθηκε στήν Ἀθήνα Διεπιστημονικό Συνέδριο μέ θέμα: «Ἀρχή καί ἐξέλιξη τοῦ κόσμου καί τοῦ ἀνθρώπου μέ ἀναφορά στήν Ἑξαήμερο τοῦ Μ. Βασιλείου». Τήν εὐθύνη γιά τό συνέδριο εἶχε ἡ Κοσμητεία τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Ἐθνικοῦ καί Καποδιστριακοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (ΕΚΠΑ). Σέ Δελτίο Τύπου πού ἐκδόθηκε ἀπό τήν Κοσμητεία ἐπισημάνθηκε πολύ σωστά ἡ ἀνάγκη διαλόγου μεταξύ ἐπιστήμης καί θεολογίας, γιά νά μή δημιουργοῦνται πολώσεις καί συγκρούσεις. Τό Δελτίο Τύπου καταλήγει στήν ἑξῆς χαρακτηριστική διατύπωση: «… κάποιος μπορεῖ νά εἶναι καί πιστός καί ἄριστος ἐπιστήμων. Τό ἕνα δέν ἀναιρεῖ τό ἄλλο. Ἡ Πίστη κινδυνεύει μόνο ἀπό τήν ἀπιστία καί ποτέ ἀπό τήν ἐπιστήμη. Ἀλλά καί ἡ ἐπιστήμη κινδυνεύει μόνο ἀπό τήν ἴδια τήν ἐπιστήμη ἤ τή μή ἐπιστήμη, καί ποτέ ἀπό τήν Πίστη». Τήν προσυπογράφουμε μέ τήν ἑξῆς διευκρίνιση. Ἐμεῖς οἱ πιστοί μπορεῖ νά κινδυνεύουμε –καί κινδυνεύουμε ὄντως– ἀπό τήν ἀπιστία, ἡ Πίστη ὅμως ὡς ἀπάντηση στήν ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ δέν κινδυνεύει ἀπό τίποτα. Ἐπίσης τονίζεται πολύ ὀρθά, ὅτι ἐχθρός τῆς ἀληθινῆς ἐπιστήμης εἶναι ἡ μή ἐπιστήμη, ἡ ἐπιστημονική φαντασίωση πού ἐπιζητεῖ νά ἐπιβάλλεται μέ τόν μανδύα τῆς ἐπιστήμης. Πράγματι ἡ ὄντως ἐπιστήμη δέν κινδυνεύει ποτέ ἀπό τήν Πίστη ἐκείνη πού βασίζεται στήν ἀποκάλυψη τοῦ μόνου ἀληθινοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ μας. Οὔτε φυσικά μπορεῖ νά ἔρχεται σέ ἀντίθεση μέ αὐτήν τήν ἀποκάλυψη, ἐπειδή Ἐκεῖνος ἀποδεδειγμένα εἶναι ὁ Πανεπιστήμων Δημιουργός τῶν πάντων. Λέμε ἀποδεδειγμένα, ἐπειδή ὁ νοήμων ἄνθρωπος, ρίχνοντας ἔστω μιά διερευνητική ματιά στόν κόσμο τριγύρω του καί στόν ἑαυτό του, διακρίνει παντοῦ στή δημιουργία τοῦ Θεοῦ σχέδιο. Πῶς νά ὑπάρχει σχέδιο χωρίς σχεδιαστή; Ἰδίως μέ τά σημερινά μέσα πού τοῦ παρέχει ἡ ἐπιστήμη καί ἡ τεχνολογία βλέπει μέ θαυμασμό ἕνα καί μόνο ἀπό τά 30 τρισεκατομμύρια κύτταρα τοῦ σώματός του νά λειτουργεῖ μέ μιά περιπλοκότητα πού μόνο δύσκολα μπορεῖ νά συλλάβει ὁ νοῦς του. Διαθέτει τμῆμα σχεδιασμοῦ δομικῶν στοιχείων τοῦ κυττάρου, τμῆμα παραγωγῆς ἐνέργειας, τμῆμα ἀποθήκευσης, τμῆμα ἀνακύκλωσης, διαθέτει ἐργάτες πού κάνουν συντήρηση καί ἕνα περίπλοκο σύστημα ἀσφάλειας, τό ὁποῖο ἀφήνει μόνο ἐντολοδόχους συνεργάτες νά εἰσχωροῦν. Μέ τά δεδομένα αὐτά διαπιστώνει, ὅτι ἀκόμα καί ἕνα ἀπό τά μεγαλύτερα ἐργοστάσια τοῦ κόσμου ἀπό πλευρᾶς περιπλοκότητας δέν μπορεῖ νά συναγωνιστεῖ αὐτό τό ἕνα ἀνθρώπινο κύτταρο.

Μέχρι αὐτοῦ τοῦ σημείου ὑπάρχει συμφωνία μέ τό Δελτίο Τύπου τῆς Κοσμητείας. Ἐντελῶς περίεργη μοιάζει ὅμως ἡ παρακάτω διατύπω­ση: «Ὅποιος ἀναζητᾶ ἀπάντηση στά ἐρωτήματα: Ποιός δημιούργησε τόν κόσμο καί τόν ἄνθρωπο καί γιά ποιό λόγο, ποιός προνοεῖ καί κυβερνᾶ τόν κόσμο, ἤ, μέ ἄλλα λόγια, σέ ποιόν ἤ ποῦ ὀφείλουν τήν ὕπαρξή τους ὁ κόσμος καί ἄνθρωπος, αὐτός δέν καταφεύγει στήν ἐπιστήμη, γιατί ἁπλούστατα δέν θά πάρει ἐπιστημονική ἀπάντηση. Ἀλλά καί ὅποιος διερωτᾶται, πῶς δημιουργήθηκαν ἤ πῶς ἐξελίχτηκαν κόσμος καί ἄνθρωπος δέν θά καταφύγει στή Θεολογία, γιατί ἁπλούστατα δέν εἶναι αὐτή ἁρμόδια νά ἀπαντήσει». Πρόκειται βέβαια γιά γνωστή θέση ἀκόμα καί ἀπό τά σχολικά βιβλία τῶν Θρησκευτικῶν (βλ. π.χ. Δρίτσας, Δ., Μόσχος, Δ., Παπαλεξανδρόπουλος Στ., Χριστιανισμός καί Θρησκεύματα Β΄ Γενικοῦ Λυκείου, Ἰνστιτοῦτο Ἐκπαιδευτικῆς Πολιτικῆς ΙΤΥΕ «Διόφαντος», Ἀθήνα, 2011, σ. 199). Ἡ θέση αὐτή ἀναπαράγεται φυσικά καί στούς σημερινούς φακέλους μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν (π.χ. ὁ Φάκελος Μαθήματος Β΄ Λυκείου, Ἰνστιτοῦτο Ἐκπαιδευτικῆς Πολιτικῆς ΙΤΥΕ «Διόφαντος», Ἀθήνα, 2017, σ. 24). Τά παλαιά βιβλία τῶν θρησκευτικῶν ὅπως καί οἱ σημερινοί φάκελοι ἐκφράζουν προφανῶς τούς συγγραφεῖς ἤ τίς ὁμάδες συγγραφέων τους, ὅπως καί τό Ἰνστιτοῦτο Ἐκπαιδευτικῆς Πολιτικῆς.

«Ὄνοµα» καί «πρᾶγµα» ἤ οἱ ἔννοιες «ὑπόσταση» καί «πρόσωπο»

E.E. 181 Nomomathis

«Ὄνοµα» καί «πρᾶγµα»
ἤ
οἱ ἔννοιες «ὑπόσταση» καί «πρόσωπο»

Σύµφωνα µέ τήν «Τυπική Λογική» οἱ ἔννοιες ἔχουν «πλάτος» καί «βάθος». Λέγοντας «πλάτος» ἀναφερόµαστε στό πλῆθος τῶν πρα㬵άτων τά ὁποῖα περιλαµβάνει ἡ ἔννοια, ἐνῶ µέ τό «βάθος» ἐννοοῦµε τά διακριτικά γνωρίσµατα τῆς ἔννοιας, ἐκεῖνα πού τῆς προσδίδουν τήν διακριτή ἔναντι τῶν ἄλλων ἐννοιῶν σηµασία της. Ὅσο περισσότερα διακριτικά γνωρίσµατα ἔχει µιά ἔννοια, ὅσο «βαθύτερη» εἶναι, τόσο στενότερο εἶναι τό «πλάτος» της καί περιλαµβάνει ἔτσι λιγότερα πράγµατα. Ἀντιστρόφως, ὅσο λιγότερα διακριτικά γνωρίσµατα ἔχει, ὅσο πιό «ἀβαθής» εἶναι, τόσο εὐρύτερο εἶναι τό «πλάτος» της καί περιλαµβάνει περισσότερα πράγµατα. Στήν καθηµερινότητά µας, ὅµως, δέν χρησιµοποιοῦµε τίς λέξεις µέ ἀκριβολογία καί ἐπίγνωση τοῦ βάθους καί τοῦ πλάτους τους µέ ἀποτέλεσµα νά δηµιουργοῦνται συγχύσεις, λόγῳ τοῦ ὅτι µιά λέξη µπορεῖ νά ἔχει πολλές σηµασίες ἀνάλογα µέ τό πλαίσιο χρήσης της, γιά παράδειγµα ἀνάλογα µέ τό ἐάν χρησιµοποιεῖται στό πλαίσιο τῆς Δογµατικῆς ἤ στό πλαίσιο τῆς καθηµερινότητάς µας.
Ὁπωσδήποτε, ὑπάρχει ἡ προειδοποίηση «ὑψηλότερά σου µή διανοοῦ», νοµίζουµε, ὅµως, ὅτι δέν θά σφάλουµε ἐάν, συµµορφούµενοι πάντως µέ τήν ὑπόδειξη τοῦ Ἁγίου Νικοδήµου τοῦ Ἁγιορείτη νά µήν χρησιµοποιοῦµε ἀπό τίς ρηµατικές ἐγκλίσεις τήν ὁριστική καί τήν προστακτική, προβοῦµε σέ µιά προσωρινή διατύπωση κάποιων ἐπισηµάνσεων µέ τή ρητή προσδοκία νά ὑπάρξει συνέχεια στήν ἐπεξεργασία –ἀπό τούς ἁρµόδιους– ἑνός δογµατικοῦ ζητήµατος, τό ὁποῖο, ὅπως ἐπισηµάνθηκε στό προηγούµενο τεῦχος στό σχετικό ἄρθρο τοῦ π. Βασιλείου Βολουδάκη («Ὁ Χριστός εἶναι τό Πρόσωπο τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως»), ἔχει κάπως συσκοτισθεῖ στήν ἐποχή µας καί ἀκόµη δέν ἔχουν δοθεῖ πλήρεις ὁρολογικές διευκρινίσεις.

Η ΑΝΕΛΠΙΣΤΗ ΕΛΠΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΜΑΣ!

E.E. 185.pBEB

Η ΑΝΕΛΠΙΣΤΗ ΕΛΠΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΜΑΣ!

Mᾶς ἔχει γίνει πλέον συνήθεια –ἰδίως τά τελευταῖα χρόνια τῆς πολλαπλῆς κρίσεως πού ἀντιμετωπίζει ἡ Πατρίδα μας– τό νά κλαιγόμαστε καθημερινά, ἀλλά μέ μεγαλύτερη ἔνταση στό τέλος τοῦ χρόνου, μέ τίς πρόσθετες οἰκονομικές ὑποχρεώσεις μας (πού προσθέτουν χρέη ἐπί χρεῶν καί βάσανα ἐπί βασάνων), ὁπότε, αὐτό πού μᾶς ἀπομένει εἶναι ὁ ὁραματισμός μιᾶς ζοφερότερης καινούργιας χρονιᾶς, μέ ἀβάστακτη καθημερινότητα, χωρίς ἐλπίδα καί λόγο γιά νά νοιώσουμε χαρά.

Δέν θέλουμε νά συμμερισθοῦμε αὐτή τήν ἀπαισιοδοξία καί τήν ἀπόγνωση, ἀλλά ἐπικαλούμενοι τήν Χάρη τοῦ Παρακλήτου Ἁγίου Πνεύματος, τοῦ Πνεύματος τῆς Ἀληθείας, τῆς Παρηγορίας καί τῆς Ἀτελευτήτου ἐγκαρδίου χαρᾶς νά μᾶς ἐμπνεύση «λόγον ἀγαθόν» γιά νά γευθοῦμε, νά γνωρίσουμε καί νά μεταδώσουμε τό μήνυμα τοῦ Οὐρανοῦ, πού εἶναι ἀπηλλαγμένο ἀπό τό βάρος τῶν ἐπιγείων φροντίδων καί βασάνων καί μᾶς καλεῖ νά «σηκώσουμε ψηλά τό κεφάλι»! Ὄχι μέ ἀλαζονική ἔπαρση, ἀλλά μέ διηνεκῆ ἐνατένιση «τῶν Οὐρανίων θαλάμων» τῆς ἀληθινῆς καί αἰωνίου ζωῆς μας.

Μέ τήν ἀταλάντευτη ἐνατένιση τῆς Ἐπουρανίου Πατρίδος μας, πού εἶναι καί ἡ σφραγῖδα τῆς βεβαίας Πίστεώς μας, δέν θά ἐγκαταλείψουμε πρόωρα τά ἐγκόσμια, οὔτε θά γίνουμε ὀνειροπαρμένοι καί αἰθεροβάμονες, ἀλλά θά μπορέσουμε «ἐνατενίζοντες ἀκλινῶς τῷ ὕψει τῆς γνώσεως», νά ἑρμηνεύουμε τά φαινομενικῶς ζοφερά καί νά ἀντλοῦμε βεβαιότητα καί ὄχι ἁπλῆ ἐλπίδα γιά τό μέλλον.

Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΦΥΣΕΩΣ

E.E. 184 pVEV

Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΕΙΝΑΙ

ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΦΥΣΕΩΣ

 

Ὁ Χριστός μας εἶναι «τά πάντα καί ἐν πᾶσι», σέ ὁλόκληρη τήν Δημιουργία, ὁρατή καί ἀόρατη. Αὐτόν προανήγγειλαν οἱ Προφῆτες, Αὐτόν ἀποκαλύπτει καί διδάσκει τό Ἅγιο Εὐαγγέλιο, Αὐτόν περιγράφουν ἀπεριγράπτως οἱ Οἰκουμενικές Σύνοδοι, Αὐτόν ὑμνεῖ καί κηρύσσει ἡ Ἐκκλησία μας. 

Ἀλλ’ ὅμως, ἐπειδή «ἐπλήθυναν αἱ ἀνομίαι καί ἐψύγη ἡ ἀγάπη τῶν πολλῶν», ξεθώριασαν τά μάτια τῆς ψυχῆς μας καί χάσαμε, ἐμεῖς οἱ “νεοεποχῖτες”, τόν Χριστό μας καί, χάνοντας Αὐτόν, χάνουμε κάθε μέρα καί περισσότερο τόν ἑαυτό μας, χάνουμε τήν ὑπόστασή μας καί νοιώθουμε κατάθλιψη καί ἀνασφάλεια, σάν ἀνυπόστατοι!

Ξεθώριασαν τά μάτια μας καί βλέπουμε “μῦθο” τόν Χριστό καί πραγματικότητα τήν καθημερινή πολυποίκιλη ἀπάτη τοῦ «αἰῶνος τούτου, τοῦ ἀπατεῶνος».

 Μῦθο καί παραμῦθι διδάσκονται σήμερα στά Σχολεῖα τά παιδιά καί τά ἐγγόνια μας τόν Χριστό, Αὐτόν, «Τόν προαιώνιον Λόγον», Ὁ Ὁποῖος, ἄν καί «Εἷς Ὤν τῆς Ἁγίας Τριάδος», «ἐσαρκώθη δι’ ἡμᾶς», γιά νά γίνη ἡ Ὑπόσταση τῆς ὑπάρξεώς μας, καί διά τῆς Ὑποστάσεώς Του νά χορηγήση στόν καθένα μας –ἄν τό θελήσουμε– τήν μοναδική δωρεά τῆς τελείας, τῆς ὑποστατικῆς ἑνώσεως μαζί Του, πού ἔχει καρπούς τήν ἀθανασία καί τήν Ἐπουράνια μακαριότητα.

Εἶναι τραγικό νά χάνεται ἀπό τά Σχολεῖα καί τήν Δημόσια ζωή τῆς Πατρίδος μας ἡ γνώση καί ἡ βίωση τοῦ Χριστοῦ μας, ἀπό ἀθέους ἤ ἀμοραλιστές Κυβερνῆτες, γιατί αὐτό ἔχει ἄμεσες ἐπιπτώσεις στή ζωή –παροῦσα καί Μέλλουσα– τῶν ἀνθρώπων. Εἶναι, ὅμως, εὐεξήγητο, γιατί, δυστυχῶς, προηγήθηκαν στήν ἀλλοίωση τῆς παρουσιάσεως τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ μας –πρίν ἀπό τούς Κυβερνῆτες καί τούς ἀντιθέους– κάποιοι σύγχρονοι Ποιμένες καί Θεολόγοι(!), οἱ ὁποῖοι,  διαστρέφοντες τήν διδασκαλία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, διδάσκουν τόν Χριστόν τῶν φιλοσοφικῶν τριόδων καί ὄχι τόν «Νυμφίον τῆς Ἐκκλησίας».

Τό «Γνῶθι σαυτόν» καί ἡ προσοχή

E.E. 184 Nomomathis

Τό «Γνῶθι σαυτόν» καί ἡ προσοχή

Στό βιβλίο πού συνέγραψε ὁ ἅγιος Νεκτάριος µέ τόν τίτλο «Γνῶθι σαυτόν», τό ὁποῖο τό εἴχαµε µνηµονεύσει καί στό σηµείωµα πού δηµοσιεύθηκε στό τεῦχος τοῦ Ὀκτωβρίου τοῦ τρέχοντος ἔτους, καί στό κεφάλαιο µέ τόν εἰδικότερο τίτλο «Περί προσοχῆς» περιλαµβάνεται ἡ παραίνεση «Μέµνησο ἀπιστεῖν…γίνωσκε ὅτι τά πάντα ὑποκρύ­πτουσιν δόλον». Δηλαδή: «Νά θυµᾶσαι νά µήν ἐµπιστεύεσαι (εὔκολα, χωρίς ἐξέταση)…. Γνώριζε ὅτι κάτω ἀπό ὅλα τά πράγµατα (µπορεῖ νά) ὑποκρύπτεται πονηρή πρόθεση, δόλος ἐξαπάτησης».
Ἀπρόσµενα, ἡ παραίνεση αὐτή βρίσκει ἐφαρµογή στόν ἴδιο τόν τίτλο τοῦ βιβλίου. Διότι, εἶναι, βέβαια, ἀναµφισβήτητο ὅτι ἡ προσπάθεια γιά τήν αὐτογνωσία βρίσκεται στήν ἀφετηρία τῆς προσπάθειας τοῦ ἀνθρώπου νά γίνει καλύτερος καί νά «δεῖ Θεοῦ πρόσωπο». Ὅπως τό θέτει ὁ Ἅγιος Νεκτάριος: «Ἡ ἐπίγνωσις ἑαυτοῦ εἶναι ἡ πρωτίστη τῷ ἀνθρώπῳ ὑποχρέωσις… Ἀλλ’ ἵνα ἀποβῇ ὁµοίωµα θεῖον, ἀγαθός καί µακάριος, καί ἵνα ἐπικοινωνῇ τῷ Θεῷ, ὀφείλει πρωτίστως νά ἐπιγνῶ ἑαυτόν..» («Γνῶθι σαυτόν», Ἐκδ. Παναγόπουλος, σελ. 9). Ὁ Ἅγιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης ἀπό τήν πλευρά του ἔλεγε ὅτι ἡ γνώση τοῦ ἑαυτοῦ µας θά µᾶς ὁδηγήσει στήν ταπείνωση καί αὐτή στήν ἀγάπη πού ἀποτελεῖ τήν ἀνακεφαλαίωση τῶν ἀρετῶν. Ὁ δέ Μέγας Βασίλειος ἔχει φιλοτεχνήσει ἕνα λόγο γιά τό παρόµοιο σέ σηµασία παράγγελµα «Πρόσεχε σαυτῷ».