ΤΡΙΩΔΙΟ – ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΟΡΑΤΟΤΗΤΑ – ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

E.E. 186 pVEV

ΤΡΙΩΔΙΟ – ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΟΡΑΤΟΤΗΤΑ – ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Nωρίς, νωρίς, ἡ Ἐκκλησία μας, σχεδόν ἀμέσως μετά τά Χριστούγεννα καί τά Θεοφάνεια, μᾶς ὁδηγεῖ στήν Πορεία τῆς ἑτοιμασίας μας γιά τό Πάθος καί τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ μας.

Καί πράγματι! Αὐτό μᾶς χρειαζόταν φέτος, καί γι’ αὐτό δέν εἶναι καθόλου τυχαία ἡ φετεινή συγκυρία, πού ἔφερε χρονικά πολύ πιό κοντά αὐτές τίς δύο ἑορταστικές περιόδους. Βέβαια, τό ἡμερολόγιο κάθε ἔτους καθορίζεται ἀπό τίς κινήσεις τῆς Σελήνης, ἀπό τό ἄν εἶναι δίσεκτο ἤ ὄχι τό ἔτος καί ἀπό ἄλλα σταθμητά καί ἀστάθμητα, ἀλλά ὅλα αὐτά τά φυσικά φαινόμενα δέν ἔχουν ἀφεθεῖ νά ἐνεργοῦν κατά τό δοκοῦν, χωρίς τήν ἐπίβλεψη καί τήν ἐπιστασία τοῦ Θεοῦ μας, δέν ἔχουν ἀφεθεῖ στό τυχαῖο ἤ στό μοιραῖο, ἀλλά κατευθύνονται ἀπό Ἐκεῖνον πού «ἐπιβλέπει ἐπί τήν γῆν» καί ἐπί τούς κατοικοῦντας ἐπ’ αὐτήν καί μεριμνᾶ γιά τό πῶς θά οἰκονομηθοῦν καλύτερα οἱ ψυχοσωματικές ἀνάγκες τῶν ἀνθρώπων.

Συνεπῶς, ὅποιοι παράγοντες κι’ ἄν συντελοῦν στή διαμόρφωση τῶν περιόδων κάθε ἔτους, πού συνδέονται μέ κινητές ἑορτές (ὅπως ἡ Περίοδος τοῦ Τριῳδίου, ἡ περίοδος τοῦ Πεντηκοσταρίου καί ἡ Νηστεία τῶν ἁγίων Ἀποστόλων), ἡ διαμόρφωση αὐτή γίνεται μέ τήν ἔγκριση καί τήν ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ μας. Ἰδίως δέ φέτος, διεῖδε ὁ Θεός ὅτι χρειαζόμαστε μιά πιό ἐντατική προετοιμασία, γιατί δέν μᾶς ὠφελεῖ ὁ ἐφησυχασμός ἐν ὄψει τῶν ραγδαίων δυσμενῶν ἐξελίξεων, πού ἐμεῖς, μέ τίς ἐπιλογές μας, προκαλέσαμε κι’ ἐξακολουθοῦμε νά προκαλοῦμε.

Ἐπιστροφὴ σ᾿ εὐλογημένες καὶ εἰρηνικὲς Πρωτοχρονιές

E.E. pKallianos

Ἐπιστροφὴ 

σ᾿ εὐλογημένες καὶ εἰρηνικὲς Πρωτοχρονιές

 

(Μὲ ὁδηγὸ τὸν Ἀλέξανδρο Μωραϊτίδη)

Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης μᾶς ἔχει παραδώσει λαμπρὲς σελίδες, οἱ ὁποῖες τιμοῦν δεόντως καὶ εὐφροσύνως τὶς ἄχραντες αὐτὲς ἡμέρες τοῦ πάντερπνου Δωδεκαημέρου. 
Ὡστόσο δὲν θὰ ἔπρεπε, μέρες ποὺ εἶναι, νὰ λησμονήσουμε καὶ τὸν ἄλλον Ἀλέξανδρο τῆς Σκιάθου, τὸν Μωραϊτίδη, ποὺ ὅσο περνάει ὁ καιρὸς ὅλο καὶ λησμονιέται κι ἄς μᾶς κληροδότησε φωτεινὲς λογοτεχνικὲς σελίδες, στὶς ὁποῖες καὶ διακρίνεται καθαρὰ καὶ ξεκάθαρα τὸ προσωπικό του βίωμα. Αὐτὸ τὸ ἐφαλτήριο δηλαδὴ ποὺ ξεδιπλώνεται, γιὰ νὰ ὑψωθεῖ ὁ λόγος του καὶ νὰ σταθεῖ, μὲ τὸ ἔντιμο ὕφος ποὺ τὸν περιβάλλει καὶ τὸ φιλόθεο ἦθος ποὺ διακρατεῖ, ἐκεῖ ὅπου ἀξίζει: στὶς ἁγνὲς καὶ φιλότιμες συνειδήσεις τῶν ὅσων Νεοελλήνων συνεχίζουν νὰ συντροφεύουν τὶς μέρες αὐτὲς μὲ ἀναγνώσματα ποὺ εὐωδιάζουν Ὀρθοδοξία, Ἑλλάδα, μελισσοκέρι καὶ θυμίαμα.  
Ἀπὸ τὰ πλέον τρυφερὰ κείμενα ποὺ ἔχουν γραφεῖ γιὰ τὴν Πρωτοχρονιὰ εἶναι καὶ οἱ «Εἰκόνες» τοῦ παραπάνω Σκιαθίτη. Χωρίζονται δὲ σὲ δύο ἑνότητες: ἡ μία ἀναφέρεται στὰ Χριστούγεννα κι ἡ ἄλλη στὴν Πρωτοχρονιά.
Ἀπὸ αὐτή, λοιπόν, τὴ δεύτερη ἐνότητα δανείζομαι κάποιες γραμμὲς ποὺ εὐωδιάζουν ἁλμύρα, ταπεινό, νησιώτικο σπίτι χωνεμένο στὸν χειμωνιάτικο καιρό, ἀλλὰ καὶ νοσταλγία. Γιατὶ ὁ Μωραϊτίδης ὑπῆρξε ἀθεράπευτα νοσταλγὸς τῆς «μικρᾶς του πατρίδος», τῆς Σκιάθου. 

Ἡ ἀσεβής στάση τῶν θρησκευομένων νέων οἰκογενειαρχῶν καί τῶν παιδιῶν τους μέσα στό ἐκκλησίασμα

E.E. 181 Lemoni

Ἡ ἀσεβής στάση τῶν θρησκευομένων

νέων οἰκογενειαρχῶν καί τῶν παιδιῶν τους

μέσα στό ἐκκλησίασμα

Ξεκινῶντας νά θίξω ἕνα θέμα πού μέ ἀπασχόλησε καί νά περιγράψω μιά εἰκόνα οἰκεία στά μάτια μας, ἡ εἰσαγωγή μου μοιάζει περισσότερο μέ ἐπίλογο. Ὅλα γύρω μας εἶναι θέμα σεβασμοῦ. Στόν ἑαυτό μας, στόν διπλανό μας. Εἶναι θέμα διακριτικότητας αὐτῆς τῆς σπάνιας πιά ἀρετῆς. Εἶναι θέμα σταθερότητας καί ἰσορροπίας. Ἀκόμα κι ἄν χρειάζεται νά συζητήσουμε ἀπό τήν ἀρχή τή σημασία τῶν λέξεων καί νά τίς ὁρίσουμε ἐκ νέου. Ἡ θέση μας τίς Κυριακές στήν ἐκκλησία, ἡ πειθαρχία τῶν παιδιῶν μας, ἡ στάση μας στό ναό εἶναι ἡ ἀφορμή γιά τίς σκέψεις καί τούς προβληματισμούς. Τί σημαίνει λοιπόν «πάω στήν ἐκκλησία τήν Κυριακή»;

Εἶναι ἡ ἕνωσή μας μέ τήν παρουσία καί τά λόγια τοῦ Θεοῦ γιά ἐμᾶς τούς Χριστιανούς, πού τό νιώθουμε, πού τό ἔχουμε ἀνάγκη, ὅπως συνηθίζουμε νά λέμε. Ἡ παρουσία μας σιωπηλή, ἥσυχη, ἤρεμη, ἀτομική. Ὅσοι καί νά ὑπάρχουν γύρω μας, εἴμαστε μόνοι, ὁ καθένας μέ τή σκέψη του καί τό Θεό ἀποκλειστικά δικό του!

Γιά ἐμᾶς τούς Χριστιανούς! Κάπως ἔτσι θά περιέγραφα ἕνα ἐκκλησίασμα πού στό μυαλό καί τήν ψυχή ταιριάζει μέ αὐτό πού θά ἤθελα νά βλέπω καί τολμῶ νά πῶ, ὅτι ἡ περιγραφή μου ἀντιπροσωπεύει πολύ κόσμο.

Ἡ Θεολογία μιλάει ὄχι μόνο γιά τό «Ποιός», ἀλλά καί γιά τό «πῶς» τῆς Δημιουργίας!

E.E. 181 LM

Ἡ Θεολογία μιλάει  ὄχι μόνο γιά τό «Ποιός»,

ἀλλά καί γιά τό «πῶς» τῆς Δημιουργίας!

Στίς 17 καί 18 Ὀκτωβρίου 2017 πραγματοποιήθηκε στήν Ἀθήνα Διεπιστημονικό Συνέδριο μέ θέμα: «Ἀρχή καί ἐξέλιξη τοῦ κόσμου καί τοῦ ἀνθρώπου μέ ἀναφορά στήν Ἑξαήμερο τοῦ Μ. Βασιλείου». Τήν εὐθύνη γιά τό συνέδριο εἶχε ἡ Κοσμητεία τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Ἐθνικοῦ καί Καποδιστριακοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (ΕΚΠΑ). Σέ Δελτίο Τύπου πού ἐκδόθηκε ἀπό τήν Κοσμητεία ἐπισημάνθηκε πολύ σωστά ἡ ἀνάγκη διαλόγου μεταξύ ἐπιστήμης καί θεολογίας, γιά νά μή δημιουργοῦνται πολώσεις καί συγκρούσεις. Τό Δελτίο Τύπου καταλήγει στήν ἑξῆς χαρακτηριστική διατύπωση: «… κάποιος μπορεῖ νά εἶναι καί πιστός καί ἄριστος ἐπιστήμων. Τό ἕνα δέν ἀναιρεῖ τό ἄλλο. Ἡ Πίστη κινδυνεύει μόνο ἀπό τήν ἀπιστία καί ποτέ ἀπό τήν ἐπιστήμη. Ἀλλά καί ἡ ἐπιστήμη κινδυνεύει μόνο ἀπό τήν ἴδια τήν ἐπιστήμη ἤ τή μή ἐπιστήμη, καί ποτέ ἀπό τήν Πίστη». Τήν προσυπογράφουμε μέ τήν ἑξῆς διευκρίνιση. Ἐμεῖς οἱ πιστοί μπορεῖ νά κινδυνεύουμε –καί κινδυνεύουμε ὄντως– ἀπό τήν ἀπιστία, ἡ Πίστη ὅμως ὡς ἀπάντηση στήν ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ δέν κινδυνεύει ἀπό τίποτα. Ἐπίσης τονίζεται πολύ ὀρθά, ὅτι ἐχθρός τῆς ἀληθινῆς ἐπιστήμης εἶναι ἡ μή ἐπιστήμη, ἡ ἐπιστημονική φαντασίωση πού ἐπιζητεῖ νά ἐπιβάλλεται μέ τόν μανδύα τῆς ἐπιστήμης. Πράγματι ἡ ὄντως ἐπιστήμη δέν κινδυνεύει ποτέ ἀπό τήν Πίστη ἐκείνη πού βασίζεται στήν ἀποκάλυψη τοῦ μόνου ἀληθινοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ μας. Οὔτε φυσικά μπορεῖ νά ἔρχεται σέ ἀντίθεση μέ αὐτήν τήν ἀποκάλυψη, ἐπειδή Ἐκεῖνος ἀποδεδειγμένα εἶναι ὁ Πανεπιστήμων Δημιουργός τῶν πάντων. Λέμε ἀποδεδειγμένα, ἐπειδή ὁ νοήμων ἄνθρωπος, ρίχνοντας ἔστω μιά διερευνητική ματιά στόν κόσμο τριγύρω του καί στόν ἑαυτό του, διακρίνει παντοῦ στή δημιουργία τοῦ Θεοῦ σχέδιο. Πῶς νά ὑπάρχει σχέδιο χωρίς σχεδιαστή; Ἰδίως μέ τά σημερινά μέσα πού τοῦ παρέχει ἡ ἐπιστήμη καί ἡ τεχνολογία βλέπει μέ θαυμασμό ἕνα καί μόνο ἀπό τά 30 τρισεκατομμύρια κύτταρα τοῦ σώματός του νά λειτουργεῖ μέ μιά περιπλοκότητα πού μόνο δύσκολα μπορεῖ νά συλλάβει ὁ νοῦς του. Διαθέτει τμῆμα σχεδιασμοῦ δομικῶν στοιχείων τοῦ κυττάρου, τμῆμα παραγωγῆς ἐνέργειας, τμῆμα ἀποθήκευσης, τμῆμα ἀνακύκλωσης, διαθέτει ἐργάτες πού κάνουν συντήρηση καί ἕνα περίπλοκο σύστημα ἀσφάλειας, τό ὁποῖο ἀφήνει μόνο ἐντολοδόχους συνεργάτες νά εἰσχωροῦν. Μέ τά δεδομένα αὐτά διαπιστώνει, ὅτι ἀκόμα καί ἕνα ἀπό τά μεγαλύτερα ἐργοστάσια τοῦ κόσμου ἀπό πλευρᾶς περιπλοκότητας δέν μπορεῖ νά συναγωνιστεῖ αὐτό τό ἕνα ἀνθρώπινο κύτταρο.

Μέχρι αὐτοῦ τοῦ σημείου ὑπάρχει συμφωνία μέ τό Δελτίο Τύπου τῆς Κοσμητείας. Ἐντελῶς περίεργη μοιάζει ὅμως ἡ παρακάτω διατύπω­ση: «Ὅποιος ἀναζητᾶ ἀπάντηση στά ἐρωτήματα: Ποιός δημιούργησε τόν κόσμο καί τόν ἄνθρωπο καί γιά ποιό λόγο, ποιός προνοεῖ καί κυβερνᾶ τόν κόσμο, ἤ, μέ ἄλλα λόγια, σέ ποιόν ἤ ποῦ ὀφείλουν τήν ὕπαρξή τους ὁ κόσμος καί ἄνθρωπος, αὐτός δέν καταφεύγει στήν ἐπιστήμη, γιατί ἁπλούστατα δέν θά πάρει ἐπιστημονική ἀπάντηση. Ἀλλά καί ὅποιος διερωτᾶται, πῶς δημιουργήθηκαν ἤ πῶς ἐξελίχτηκαν κόσμος καί ἄνθρωπος δέν θά καταφύγει στή Θεολογία, γιατί ἁπλούστατα δέν εἶναι αὐτή ἁρμόδια νά ἀπαντήσει». Πρόκειται βέβαια γιά γνωστή θέση ἀκόμα καί ἀπό τά σχολικά βιβλία τῶν Θρησκευτικῶν (βλ. π.χ. Δρίτσας, Δ., Μόσχος, Δ., Παπαλεξανδρόπουλος Στ., Χριστιανισμός καί Θρησκεύματα Β΄ Γενικοῦ Λυκείου, Ἰνστιτοῦτο Ἐκπαιδευτικῆς Πολιτικῆς ΙΤΥΕ «Διόφαντος», Ἀθήνα, 2011, σ. 199). Ἡ θέση αὐτή ἀναπαράγεται φυσικά καί στούς σημερινούς φακέλους μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν (π.χ. ὁ Φάκελος Μαθήματος Β΄ Λυκείου, Ἰνστιτοῦτο Ἐκπαιδευτικῆς Πολιτικῆς ΙΤΥΕ «Διόφαντος», Ἀθήνα, 2017, σ. 24). Τά παλαιά βιβλία τῶν θρησκευτικῶν ὅπως καί οἱ σημερινοί φάκελοι ἐκφράζουν προφανῶς τούς συγγραφεῖς ἤ τίς ὁμάδες συγγραφέων τους, ὅπως καί τό Ἰνστιτοῦτο Ἐκπαιδευτικῆς Πολιτικῆς.

«Ὄνοµα» καί «πρᾶγµα» ἤ οἱ ἔννοιες «ὑπόσταση» καί «πρόσωπο»

E.E. 181 Nomomathis

«Ὄνοµα» καί «πρᾶγµα»

οἱ ἔννοιες «ὑπόσταση» καί «πρόσωπο»

Σύµφωνα µέ τήν «Τυπική Λογική» οἱ ἔννοιες ἔχουν «πλάτος» καί «βάθος». Λέγοντας «πλάτος» ἀναφερόµαστε στό πλῆθος τῶν πρα㬵άτων τά ὁποῖα περιλαµβάνει ἡ ἔννοια, ἐνῶ µέ τό «βάθος» ἐννοοῦµε τά διακριτικά γνωρίσµατα τῆς ἔννοιας, ἐκεῖνα πού τῆς προσδίδουν τήν διακριτή ἔναντι τῶν ἄλλων ἐννοιῶν σηµασία της. Ὅσο περισσότερα διακριτικά γνωρίσµατα ἔχει µιά ἔννοια, ὅσο «βαθύτερη» εἶναι, τόσο στενότερο εἶναι τό «πλάτος» της καί περιλαµβάνει ἔτσι λιγότερα πράγµατα. Ἀντιστρόφως, ὅσο λιγότερα διακριτικά γνωρίσµατα ἔχει, ὅσο πιό «ἀβαθής» εἶναι, τόσο εὐρύτερο εἶναι τό «πλάτος» της καί περιλαµβάνει περισσότερα πράγµατα. Στήν καθηµερινότητά µας, ὅµως, δέν χρησιµοποιοῦµε τίς λέξεις µέ ἀκριβολογία καί ἐπίγνωση τοῦ βάθους καί τοῦ πλάτους τους µέ ἀποτέλεσµα νά δηµιουργοῦνται συγχύσεις, λόγῳ τοῦ ὅτι µιά λέξη µπορεῖ νά ἔχει πολλές σηµασίες ἀνάλογα µέ τό πλαίσιο χρήσης της, γιά παράδειγµα ἀνάλογα µέ τό ἐάν χρησιµοποιεῖται στό πλαίσιο τῆς Δογµατικῆς ἤ στό πλαίσιο τῆς καθηµερινότητάς µας.
Ὁπωσδήποτε, ὑπάρχει ἡ προειδοποίηση «ὑψηλότερά σου µή διανοοῦ», νοµίζουµε, ὅµως, ὅτι δέν θά σφάλουµε ἐάν, συµµορφούµενοι πάντως µέ τήν ὑπόδειξη τοῦ Ἁγίου Νικοδήµου τοῦ Ἁγιορείτη νά µήν χρησιµοποιοῦµε ἀπό τίς ρηµατικές ἐγκλίσεις τήν ὁριστική καί τήν προστακτική, προβοῦµε σέ µιά προσωρινή διατύπωση κάποιων ἐπισηµάνσεων µέ τή ρητή προσδοκία νά ὑπάρξει συνέχεια στήν ἐπεξεργασία –ἀπό τούς ἁρµόδιους– ἑνός δογµατικοῦ ζητήµατος, τό ὁποῖο, ὅπως ἐπισηµάνθηκε στό προηγούµενο τεῦχος στό σχετικό ἄρθρο τοῦ π. Βασιλείου Βολουδάκη («Ὁ Χριστός εἶναι τό Πρόσωπο τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως»), ἔχει κάπως συσκοτισθεῖ στήν ἐποχή µας καί ἀκόµη δέν ἔχουν δοθεῖ πλήρεις ὁρολογικές διευκρινίσεις.