ΑΡΧΗ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ – ΑΡΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ
Ἡ ἀρχή κάθε ἐκπαιδευτικῆς χρονιᾶς – καί τῶν τριῶν βαθμίδων ἐκπαιδεύσεως – συνοδευόμενη ἀπό διάφορες ἐκδηλώσεις (ἁγιασμούς - ὁμιλίες – διανομές βιβλίων - ἀγορές γραφικῆς ὕλης – νουθεσίες διδασκάλων καί καθηγητῶν κλπ.), νομίζω ὅτι, πάντοτε καί γιά ὅλους, διδάσκοντες καί διδασκομένους, ἦταν μιά ἀφορμή πνευματικῶν ἐπανατοποθετήσεων καταρτισμοῦ ἐκπαιδευτικῶν προγραμμάτων, ἀνασυντάξεως τῶν πνευματικῶν μας δυνάμεων καί – πρό παντός - ἀποφάσεων γιά διάβασμα καί μελέτη.
Ξεκινῶντας, λοιπόν, ἀπ’ αὐτά τά γνωστά κάθε Σεπτέμβριο δεδομένα, σκέφθηκα νά ἁρπάξω τήν εὐκαιρία, γιά νά στρέψω τό τιμόνι τῆς φτωχῆς μου αὐτῆς προσλαλιᾶς, στό θέμα τῆς ψυχικῆς καί πνευματικῆς ὠφέλειας, πού προέρχεται ἀπό τήν ἀνάγνωση καί μελέτη ἱερῶν καί ἁγιοπνευματικῶν γραφῶν. Γνωρίζω πολύ καλά, ὅτι ὁ ρυθμός τῆς κοσμικῆς ζωῆς, μπορεῖ μέν νά εἶναι ρυθμός φρενίτιδος, ὥστε ἡ μελέτη ἱερῶν γραφῶν νά θεωρεῖται λίγο-πολύ ὡς πνευματική πολυτέλεια - ἀφοῦ καί τήν προσευχή του πολλές φορές ὁ ἐγκόσμιος Χριστιανός ἀδυνατεῖ νά καλλιεργήσει - ἀλλ’ ὅμως γνωρίζω ἐπίσης καλά, ὅτι «πάντα δυνατά τῷ πιστεύοντι», κατά τόν λόγο τοῦ Κυρίου. Γι’ αὐτό κι ἐγώ, ἐπειδή πρός «πιστεύοντας» ἀπευθύνω τόν πενιχρό μου λόγο, ἔχω ἐλπίδα, ὅτι δέν θά τόν ἀπορρίψετε ἀσυζητητί.
Ὁ Θεῖος λόγος, λοιπόν, ἔχει ἀσύλληπτη πνευματική δύναμη, ἀφοῦ εἶναι «τομώτερος ὑπέρ πᾶσαν δίστομον μάχαιραν». Ὁ Θεῖος λόγος καί τά θεῖα νοήματα, πού ἐμπεριέχονται, τόσο στήν Ἁγία Γραφή, ὅσο καί σέ κάθε ἱερά συγγραφή (πατερικά ἔργα, βίοι ἁγίων, Συναξάρια, Ἱερές Διηγήσεις καί Ἱστορίες Ἐκκλησιαστικές), δηλαδή «πᾶσα γραφή θεόπνευστος» προερχομένη ἀπό ἁγία-ὀρθόδοξο γραφίδα, συνεπάγεται ὅτι εἶναι καί «ὠφέλιμος πρός διδασκαλίαν».
Δέν ξέρω, ἄν θυμόσαστε, ὅτι ὅλοι μας, στήν παιδική ἰδιαίτερα ἡλικία μας, ὅταν παρακολουθούσαμε κάποιο κινηματογραφικό ἤ τηλεοπτικό ἔργο μέ ἔντονη κινητική δράση (κλοπές, πολέμους, βιαιοπραγίες καί ὅλα τά σχετικά μέ αὐτά), μετά τήν παύση τοῦ ἔργου, γιά ἀρκετή ὥρα, προσπαθούσαμε, παίζοντας μεταξύ μας, νά μιμηθοῦμε κατά τό δυνατόν τούς ἥρωες καί πρωταγωνιστές τῶν ἔργων αὐτῶν. Τό ἴδιο ἀκριβῶς παρετηρεῖτο, ὅταν ὅλα τά ἀνωτέρω, τά διαβάζαμε σέ κάποιο ἔντυπο ἤ περιοδικό ἤ βιβλίο. Καί ἐάν μέν τά ὁπτικά αὐτά ἐρεθίσματα εἶχαν σχέση μέ ἱερούς ἀγῶνες (ὑπέρ πίστεως καί πατρίδος) ἤ μέ κάθε σχετική ἱστορία, ὁ παλμός πού μᾶς μετέδιδαν, ἐνδεχομένως νά ἦταν ὠφέλιμος. Ἐάν ὅμως τά ἐρεθίσματα αὐτά, εἶχαν προεκτάσεις ἐμπαθείας καί ἁμαρτίας, σιωπῶ· «αἰσχρόν ἐστι καί λέγειν». Ἡ δύναμη λοιπόν τοῦ λόγου εἶναι φοβερά διεγερτική· εἴτε πρόκειται γιά διέγερση πνευματικοῦ ἀγῶνος καί ἀρετῆς, εἴτε πρόκειται γιά διέγερση ἀκαθάρτων παθῶν καί ἁμαρτιῶν.
Ἔχουμε, λοιπόν, στή διάθεσή μας πλῆθος ἁγιοπνευματικῶν συγγραφῶν. Τά κείμενα, τόσο τῆς Ἁγίας Γραφῆς μαζί μέ τίς ὀρθόδοξες ἑρμηνεῖες τους, ὅσο καί τῶν λοιπῶν ἁγιολογικῶν, πατερικῶν καί γενικά ἐκκλησιολογικῶν συγγραμμάτων, μεταγραμμένα σήμερα σέ γλῶσσα κατανοητή, εἶναι ἔνα καλοστρωμένο πνευματικό τραπέζι, πού προσκαλεῖ ὅλους μας. Πράγματι, «ἡ τράπεζα γέμει· μηδείς ἐξέλθῃ πεινῶν». Ἀκόμη καί δυό-τρεῖς ἤ 5-6 γραμμές νά διαβάσει ὁ Χριστιανός, οἱ βιταμίνες τοῦ Ἁγιογραφικοῦ ἤ ἁγιολογικο-πατερικοῦ κειμένου, εἰσέρχονται στήν πεινῶσα ψυχή μας. Καί μᾶς διεγείρουν σέ ἀγάπηση καί πόθο Θεοῦ, σέ ἐπιθυμία προσευχῆς ἤ νηστείας, σέ ἀπόφαση ἐξομολογήσεως καί μετανοίας. Ἡ ζωή πολλῶν συναμαρτωλῶν ἐν Χριστῷ ἀδελφῶν μας, πού πῆρε στροφή μετανοίας 180 μοιρῶν, ὅταν ἔπεσε στά χέρια τους ἡ Ἁγία Γραφή καί τά λοιπά ἱερά βιβλία, μαρτυρεῖ «τοῦ λόγου τό ἀσφαλές».
Μήν ξεχνᾶμε, παρεμπιπτόντως, τί μᾶς λέγει σχετικῶς ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: ὅτι, δηλαδή, ἀκόμα καί ἡ ὁπτική θέα τῶν ἱερῶν βιβλίων, μᾶς καθιστᾶ πιό δυσκίνητους καί ὀκνηρώτερους πρός τήν ἁμαρτία. Γιά φαντάσου, τώρα, ἀπό τήν ἁπλῆ ὁπτική θέα, νά προχωρήσεις στό ξεφύλλισμα καί μετά, σιγά-σιγά, λίγο-λίγο, στήν ἀνάγνωση καί τήν μελέτη. Πόσο μεγαλύτερη ὠφέλεια θά ἀποκομίσεις!
Ἐδῶ, ἀκόμα κι ἕνα λαϊκό-κοσμικό τραγούδι, τῶν παιδικῶν μου χρόνων, ἔλεγε: «Διάβασα τήν Ἁγια-Γραφή· κι ἄν θές, καί σύ νά τήν διαβάσεις· καί μ’ ἄλλα μάτια τήν ζωή, θά δεῖς καί δέν θά τήν ἀλλάξεις». Καί ἦταν τραγούδι λαϊκό! Ποιός κοσμικός, θά ἀρνηθεῖ τό μήνυμά του; Αὐτή ἡ - ἔστω ὀλιγόλεπτη, ἀλλ’ ὅμως καθημερινή - ἀνάγνωση καί μελέτη, λεπτύνει τόν νοῦ τοῦ κάθε Χριστιανοῦ, ὅσο κι ἄν ἡ ζωή του ἔχει ρυθμούς φρενίτιδος ἤ καί ἀπογνώσεως ἀκόμη. Νά, λοιπόν, ἕνας σταθμός πρώτων βοηθειῶν, γιά τήν ἀσθενοῦσα ψυχή μας. Μήν τόν περιφρονήσουμε, φέρνοντας «προφάσεις ἐν ἁμαρτίαις». Γιά τήν ἀνάγνωση ἐφημερίδων κλπ. ἐντύπων, ὑπάρχει πάντοτε (ὀλιγόλεπτος;) καιρός. Γιά τήν ἀνάγνωση ἱερῶν λογίων, ὑπάρχει πάντοτε ἡ ἀποτρεπτική ὑπερκόπωση τῆς κοσμικῆς ζωῆς! Γιά νά μήν στρέψω τόν λόγο μου καί πρός ἐμᾶς τούς μοναχούς, πού, τήν ὥρα τῆς μοναχικῆς μας κουρᾶς, δίδουμε ὑπόσχεση – σύν τοῖς ἄλλοις – γιά ἀνάγνωση καί «μελέτη τῶν θείων λογίων».
Δέν νομίζω, λοιπόν, ὅτι ὑπάρχει δικαιολογία γιά τήν ἄγνοια πού ἔχει ὁ λαός μας, ὁ ἀνευαγγέλιστος λαός μας, σχετικά μέ Ἁγιογραφικά καί ἁγιοπατερικά μηνύματα καί διδάγματα.
Ἐν κατακλείδι, νομίζω ὅτι καλό θά ἦταν νά ἐπαναφέρουμε στή μνήμη μας τό, τόσο σύντομο, ἀλλά καί τόσο ἐπιτυχημένο ἄρθρο τῆς συγγραφέως κυρίας Μαρίας Ξανθάκη «Ἕνας καλός φίλος», πού δημοσιεύθηκε στό περιοδικό αὐτό, πέρισυ τόν Μάρτιο (2019). Μᾶς προτρέπει ὅλους στήν ἀνάγνωση τοῦ ὡφελίμου βιβλίου.
Καλή μελέτη, λοιπόν, ἀγαπητοί μας ἐν Χριστῷ ἀδελφοί – «συμμαθηταί».
Τό Σχολεῖο τοῦ Χριστοῦ, εἶναι πάντα ἀνοικτό καί δέν ἀπορρίπτει κανέναν!
Μοναχός Νεκτάριος
Κελλίον Ἁγ. Νικολάου Μπουραζέρη, τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Χιλανδαρίου ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ
«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» Ἀριθμ. Τεύχους 218
Ὀκτώβριος 2020