ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Τίς ἡμέρες τῶν Χριστουγεννιάτικων ἑορτῶν βρεθήκαμε σέ ἕνα παιδότοπο, ὅπου ὑπῆρχαν πολλά δρώμενα καί παιχνίδια γιά μικρούς καί μεγάλους. Λόγῳ τῶν ἡμερῶν ὑπῆρχε πολύς κόσμος καί σέ κάθε παιχνίδι εἶχε μεγάλη ἀναμονή. Περιμένοντας τήν σειρά μας σέ ἕνα ἀπό αὐτά τά παιχνίδια, βρεθήκαμε μπροστά σέ ἕναν διάλογο μεταξύ μιᾶς νεαρῆς μαμᾶς, πού περίμενε κι αὐτή στήν οὐρά μέ τόν ἄνδρα της καί δύο μικρά παιδάκια, μέ τόν ὑπεύθυνο τοῦ συγκεκριμένου παιχνιδιοῦ. 

Τό θέμα ἦταν ὅτι τῆς συγκεκριμένης μαμᾶς δέν τῆς  ἄρεσε ὁ κανονισμός τοῦ παιχνιδιοῦ καί ὁ τρόπος πού εἶχε ὁρισθεῖ ἀπό τούς ὑπευθύνους γιά τήν τήρηση σειρᾶς προτεραιότητας καί διαμαρτυρόταν ἔντονα στόν ὑπεύθυνο, λέγοντάς του ὅτι δέν ἦταν σωστός ὁ κανονισμός καί πώς ἔπρεπε νά ἀλλάξει! Ὅσες φορές κι ἄν ἐπανέλαβε ὁ ὑπεύθυνος ὅτι αὐτός ἦταν ὁ κανονισμός καί ὅτι ἔπρεπε νά γίνει σεβαστός ἀπό ὅλους, οἱ διαμαρτυρίες δέν μειώθηκαν οὔτε ἀκόμα ὅταν τῆς ἐξήγησε τόν λόγο γιά τόν ὁποῖο ἴσχυε ὁ κανονισμός αὐτός, (πρᾶγμα πού θεωρῶ ὅτι δέν ἦταν ὑποχρεωμένος νά κάνει), ἡ γυναίκα ἐκείνη δέν σταμάτησε νά ἐπιμένει ὅτι ἔπρεπε νά γίνει ἐξαίρεση γι’ αὐτήν γιατί ἐκείνη εἶχε πληρώσει!!! Δέν ἔκανε βέβαια, τόν κόπο νά σκεφτεῖ ὅτι ὅλος ὁ κόσμος πού περίμενε στήν οὐρά, προφανῶς εἶχε πληρώσει, ὅπως κι ἐκείνη!

Ἀλλοῦ, ὅμως, θέλω νά ἑστιάσω τόν προβληματισμό μας: σκεφτόμουν, παρακολουθῶντας αὐτήν τήν ἀντιπαράθεση, ὅτι, ὑποτίθεται, πώς ἐμεῖς οἱ γονεῖς προσπαθοῦμε νά διδάξουμε τά παιδιά μας νά σέβονται τούς ἄλλους καί νά ὑπακούουν. Θέλουμε νά τά μάθουμε νά μᾶς ἀκοῦνε, νά μᾶς ἐμπιστεύονται, νά ὑπακούουν στούς κανόνες τοῦ σπιτιοῦ, τοῦ σχολείου, τῆς κοινωνίας καί, ὅταν μεθαύριο γίνουν πολῖτες, νά ὑπακούουν στούς νόμους τοῦ κράτους. Διδάσκουμε, ὅμως, μόνο μέ λόγια σεβασμό καί ὑπακοή, ἐνῶ στήν πράξη καί μέ τό δικό μας παράδειγμα, διδάσκουμε σιωπηρά ὅτι ὁ καθένας ἔχει δικαίωμα νά μήν ὑπακούει σέ κανονισμούς ὅταν κρίνει ὅτι οἱ κανονισμοί αὐτοί ἀντιβαίνουν στό δικό του θέλημα καί στήν δική του κρίση! Προσπαθοῦμε, δηλαδή, μέ τά λόγια νά μάθουμε στά παιδιά μας νά μᾶς σέβονται καί νά μᾶς ἀκοῦνε, ἐνῶ μέ τήν συμπεριφορά μας τά διδάσκουμε ὅτι ὁ καθένας ἔχει δικαίωμα νά κάνει ὅ,τι θέλει χωρίς νά ὑπολογίζει κανέναν!

Παρακολουθῶντας αὐτόν τόν διάλογο, σκεφτόμουν, τί ἐντύπωση, ἄραγε, νά ἔκανε τό γεγονός στά παιδιά αὐτῆς τῆς γυναίκας; Ὁ πατέρας δίπλα της, ἁπλός θεατής, ὁ ὑπεύθυνος τοῦ παιχνιδιοῦ μέ ὑπομονή καί ἀξιοθαύμαστη ψυχραιμία ἔλεγε καί ξαναέλεγε πῶς ἔχουν οἱ κανόνες, ἡ μητέρα ἐκνευρισμένη νά ἐπιμένει στό δικό της, ἀναρωτιόμουν τί νά σκεφτόντουσαν ἄραγε αὐτά τά παιδιά; Τί μάθημα πῆραν ἐκείνη τήν ἡμέρα; 

Ἡ συμπεριφορά αὐτή, νομίζω, εἶναι μιά συνηθισμένη εἰκόνα στήν καθημερινή μας συναναστροφή καί ἴσως δέν μᾶς κάνει πιά πολλή ἐντύπωση, γιατί ἔχουμε συνηθίσει νά τήν βλέπουμε. Πηγαίνουμε στό σχολεῖο καί κάνουμε ὑποδείξεις στόν διευθυντή καί στούς δασκάλους γιά τόν τρόπο λειτουργίας τοῦ σχολείου. Πηγαίνουμε στίς δημόσιες Ὑπηρεσίες καί ἀπαιτοῦμε νά λειτουργοῦν ὅλα ὅπως ἐμεῖς κρίνουμε. Πηγαίνουμε στήν Ἐκκλησία καί ἔχουμε προτάσεις καί παρατηρήσεις γιά τόν τρόπο πού πρέπει νά γίνεται τό καθετί, ἄς μήν ἔχουμε ἰδέα οὔτε ἀπό τήν τάξη τῆς Ἐκκλησίας μας, οὔτε, πάνω στόν ἐκνευρισμό μας νά σκεφτόμαστε λογικά! Γιατί πόσο λογική εἶναι ἡ ἀπαίτησή μας νά λειτουργοῦν ὅλα ὅπως ἐμεῖς κρίνουμε ὅτι πρέπει νά λειτουργοῦν; Στό κάτω-κάτω, ποιός μᾶς ζήτησε τήν γνώμη μας; Δέν σκεφτόμαστε ὅτι ὑπάρχουν κι ἄλλοι ἄνθρωποι γύρω μας πού ἔχουν ἴδια δικαιώματα μέ μᾶς καί πολλές φορές εἶναι πιό ἁρμόδιοι ἀπό μᾶς νά ποῦν καί μιά γνώμη; 

Ἔχουμε τήν ψευδαίσθηση ὅτι τά παιδιά μαθαίνουν ὅ,τι τούς λέμε. Ἔχουμε, ὅμως, ἀναρωτηθεῖ τί βλέπουν ἀπό ἐμᾶς; Πῶς μᾶς βλέπουν; πῶς μᾶς ἀξιολογοῦν; Δέν κάνουμε τήν ἁπλή σκέψη, πῶς εἶναι δυνατόν νά μαθαίνουν τά παιδιά αὐτά πού τούς λέμε, ἐνῶ στήν πραγματικότητα νά βλέπουν ἄλλα; Ἤ μήπως, δέν ἀντιλαμβανόμαστε κι ἐμεῖς οἱ ἴδιοι τήν ἀναντιστοιχία τῆς θεωρίας μας μέ τήν πράξη; Αὐτή ἡ ἀντίθεση, ὅμως, τῆς θεωρίας καί τῆς πράξης μας, ἄν καί δέν γίνεται ἀντιληπτή διανοητικά, ἰδίως στίς μικρές ἡλικίες τῶν παιδιῶν, νομίζω ὅτι μέ κάποιο τρόπο καταγράφεται στήν ψυχή τους καί ἐπηρεάζει τήν εἰκόνα πού ἔχουν γιά μᾶς. Γιατί, πολλά διδάσκουμε κάθε μέρα μέ τό στόμα, ἀλλά τά πραγματικά μαθήματα τά παραδίδουμε στά παιδιά μέ τό παράδειγμά μας, μέ τόν τρόπο πού συμπεριφερόμαστε. Αὐτά πού δέν λέμε, αὐτά διδάσκουμε. Αὐτά πού λέμε μέ λόγια, συχνά ἀποδεικνύονται «ἔπεα πτερόεντα». Οἱ πράξεις μας, ὅμως, καί ἡ ἐν γένει συμπεριφορά μας, εἶναι τά μαθήματα ζωῆς πού προσλαμβάνουν τά παιδιά. Ἡ νοοτροπία μας εἶναι αὐτή πού τά παιδαγωγεῖ. Ἀλλά ὅταν ἡ ζωή μας καί ἡ συμπεριφορά μας δέν συμβαδίζουν μέ αὐτά πού τούς μαθαίνουμε μέ λόγια, τά μαθήματά μας δέν πείθουν, δέν μποροῦν νά γίνουν βίωμα, γι’ αὐτό καί, τελικά, τά ἀπορρίπτουν ὅταν φθάσουν σέ μιά ἡλικία ὅπου πιά παίρνουν τίς δικές τους ἀποφάσεις. 

Ἐμεῖς οἱ γονεῖς, πασχίζουμε καί ἀγωνιοῦμε νά μεγαλώσουμε τά παιδιά μας, νά τά μάθουμε τό σωστό, νά τά μάθουμε τρόπους συμπεριφορᾶς, χωρίς ὅμως, νά ἐξετάζουμε ἐάν ἐμεῖς ὅλα αὐτά πού λέμε μέ λόγια τά ἔχουμε κάνει βίωμά μας. Εἴμαστε, γιά παράδειγμα, ἀκατάστατοι ὡς ἄνθρωποι ἀλλά ἀναλωνόμαστε ὧρες καί ὧρες νά πείσουμε τά παιδιά μας ὅτι πρέπει νά εἶναι τακτικά καί νά συμμαζεύουν τά πράγματά τους. Εἴμαστε ἄνθρωποι ἀπείθαρχοι, πού δέν προσαρμοζόμαστε στήν τάξη καί στούς κανόνες, πού ἐπιβάλλει κάθε χῶρος κι ὅμως, ἀγωνιζόμαστε καθημερινά νά πείσουμε τά παιδιά μας νά μᾶς ἀκοῦνε καί νά συμμορφώνονται μέ ὅ,τι τούς λέμε. Καί τό κυριότερο εἶναι ὅτι δέν συνειδητοποιοῦμε αὐτήν τήν ἀναντιστοιχία τῶν μαθημάτων μας καί τῆς νοοτροπίας μας.

Τελικά, ἔχω τήν ἐντύπωση πώς, ὅσα καί νά λέμε καί νά προσπαθοῦμε νά μάθουμε στά παιδιά, αὐτό πού χτίζουμε, εἶναι σχέσεις. Δέν διαμορφώνουμε χαρακτῆρες. Τόν χαρακτῆρα τόν διαμορφώνουν μόνα τους τά παιδιά, ἀνάλογα μέ τίς ἐπιλογές τους. Δέν πλάθουμε ἐμεῖς τόν χαρακτῆρα τῶν παιδιῶν μας. Αὐτό πού ἐμεῖς μποροῦμε νά οἰκοδομήσουμε εἶναι ὁ ἑαυτός μας καί ἡ σχέση μας μαζί τους. Ἀλλά ἡ σχέση θέλει εἰλικρίνεια, θέλει βάσεις, θέλει θεμέλια, δέν θέλει λόγια, ὅσο ὡραῖα καί ἄν εἶναι. Τά παιδιά μᾶς νιώθουν περισσότερο, παρά μᾶς ἀκοῦνε. Μᾶς βλέπουν, μᾶς παρακολουθοῦν, μᾶς καταγράφουν, μᾶς κρίνουν ἔστω καί ἀσυνείδητα. Τά λόγια, ὅταν ἔρχονται σέ ἀντίθεση μέ τήν νοοτροπία μας, πολλές φορές λειτουργοῦν ἐναντίον τῆς σχέσης μας μέ τά παιδιά, γιατί δημιουργοῦν ἔστω καί ὑποσυνείδητα ἀμφιβολία. 

Ἡ σχέση, λοιπόν, πού θά διαμορφώσουμε σέ κάθε στάδιο τῆς ἡλικίας τῶν παιδιῶν, εἶναι αὐτή πού θά καθορίσει τελικά τί μαθήματα παραδώσαμε. Αὐτή θά τά ὁδηγήσει νά ἀποφασίσουν ἐάν θά μᾶς ἐμπιστευτοῦν καί θά κρατήσουν αὐτά πού τούς μάθαμε, ἤ θά τά ἀπορρίψουν.