Ἀλλαγή φύλου ἤ ἡ διεµφυλική διαταραχή ἔγινε δικαίωµα!

E.E. 182 Ageliki Zoi

Ἀλλαγή φύλου

ἡ διεµφυλική διαταραχή ἔγινε δικαίωµα!

Κατατέθηκε πρίν λίγες ἡµέρες, στίς 18 Σεπτεµβρίου 2017, στή Βουλή τό νοµοσχέδιο τοῦ Ὑπουργείου Δικαιοσύνης ὑπό τόν τίτλο «Νοµική ἀναγνώριση τῆς ταυτότητας φύλου-Ἐθνικός Μηχανισµός Ἐκπόνησης, Παρακολούθησης καί Ἀξιολόγησης τῶν Σχεδίων Δράσης γιά τά Δικαιώµατα τοῦ Παιδιοῦ», τό ὁποῖο θά ἐπιτρέπει στούς πολῖτες νά αὐτοπροσδιορίζονται ὡς πρός τό φῦλο τους, ὅπως ἐκεῖνοι θέλουν καί ὄχι ὅπως ἔχει καταγραφεῖ κατά τή γέννησή τους στό ληξιαρχεῖο! Τό νέο νοµοσχέδιο γεννᾶ σοβαρά νοµικά, κοινωνικά καί ἠθικά ἐρωτήµατα.
Κάθε ἄνθρωπος γεννιέται µέ συγκεκριµένο φῦλο, τό ὁποῖο τοῦ δίδεται ἀπό τό Θεό. Ἔχει ἄραγε δικαίωµα νά ἀλλάζει τό φῦλο του; Καί ἄν ἀκόµα τοῦ ἀναγνωριστεῖ ἕνα δικαίωµα µέ τέτοιο περιεχόµενο, θά (πρέπει νά) εἶναι τό δικαίωµα αὐτό ἀπεριόριστο; Εἶναι ἐλεύθερος ὁ ἄνθρωπος νά ἀλλάζει τό φῦλο του ἀνεξάρτητα ἀπό τήν ὑφιστάµενη βιολογική του κατάσταση, µόνο καί µόνο ἐπειδή τό θέλει, δίχως καµία προϋπόθεση καί περιορισµό;
Στή διεθνῆ νοµική θεωρία καί νοµολογία γίνεται δεκτό, ὅτι κάθε πρόσωπο ἔχει δικαίωµα στόν γενετήσιο αὐτοκαθορισµό του, ὡς πτυχή τοῦ συνταγµατικά προστατευόµενου δικαιώµατος στήν προσωπικότητά του. Στό πλαίσιο αὐτό, γίνεται δεκτό ἀπό τό Εὐρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωµάτων τοῦ Ἀνθρώπου, τό Δικαστήριο τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης, ἀλλά καί ἀπό τήν ἑλληνική ἔννοµη τάξη, ὅτι τό πρόσωπο εἶναι ἐλεύθερο, ὑπό ὁρισµένους περιορισµούς, νά ἀλλάξει τό φῦλο του.


Ἡ ἀλλαγή φύλου προβλέπεται σήµερα ἀπό τό ἄρθρο 14 παράγραφος 1 τοῦ νόµου 344/1976, ὅπου προβλέπονται τά ἑξῆς: “1. Μεταβολές πού ἐπέρχονται στήν κατάσταση τοῦ φυσικοῦ προσώπου µετά τή σύνταξη τῶν ληξιαρχικῶν πράξεων λόγω (…) ἀλλαγῆς φύλου καταχωρίζονται στό πεδίο τοῦ πληροφοριακοῦ συστήµατος τοῦ ἄρθρου 8Α πού φέρει τήν ἔνδειξη «Μεταβολές» ἐντός µηνός ἀπό τότε πού ἔλαβαν χώρα µέ τήν προσκόµιση τῆς σχετικῆς διοικητικῆς πράξης ἤ πιστοποιητικοῦ περί τοῦ ἀµετακλήτου τῆς σχετικῆς δικαστικῆς ἀπόφασης. (…)». Ἀπό τήν ἀνωτέρω διάταξη συνάγεται σαφῶς, ὅτι ἡ µεταβολή τοῦ φύλου, ὄχι µόνο εἶναι γνωστή στόν ἕλληνα νοµοθέτη, ἀλλά καί ἐπιτρέπεται ἀπό αὐτόν ἤδη µέ τό ὑφιστάµενο νοµοθετικό καθεστώς.
Στήν ἑλληνική νοµική πράξη ἡ καταχώριση τῆς ἀλλαγῆς φύλου στό ληξιαρχεῖο ἐπιδιώκεται µετά ἀπό δικαστική ἀπόφαση κατά ἄρθρο 782 τοῦ Κώδικα Πολιτικῆς Δικονοµίας κατόπιν αἰτήσεως τοῦ ἐνδιαφεροµένου. Στό ἱστορικό τῆς αἴτησης, ὁ αἰτῶν ἐπικαλεῖται συνήθως α) ἰατρικές πράξεις, ἤτοι σχετική χειρουργική ἐπέµβαση καί ὁρµονοθεραπεία στίς ὁποῖες ὑποβλήθηκε µέ σκοπό νά ἀλλάξει τό φῦλο του, καθώς καί β) τή λεγόµενη «δυσφορία φύλου» (διεµφυλική διαταραχή), πού ἔνιωθε καί πού τόν ὤθησε νά θέλει νά ἀλλάξει τό φῦλο του. Τά γεγονότα αὐτά πείθουν τό δικαστήριο νά βεβαιώσει, ὅτι στόν αἰτοῦντα ἔχει ἐπικρατήσει πλήρως τό ἀντίθετο φῦλο ἀπό τό καταχωρηµένο στό ληξιαρχεῖο βιολογικό φῦλο του. Ἡ σχετική δικαστική ἀπόφαση, ὅταν γίνει τελεσίδικη, δηµιουργεῖ σέ βάρους τοῦ ληξιάρχου τήν ὑποχρέωση νά προβεῖ σέ «διόρθωση» τῆς ληξιαρχικῆς πράξης γέννησης τοῦ αἰτοῦντος ὡς πρός τά στοιχεῖα τοῦ φύλου, τοῦ κυρίου ὀνόµατος καί τοῦ ἐπωνύµου.
Προκειµένου λοιπόν νά γίνει δεκτή ἡ ἀλλαγή φύλου τοῦ προσώπου, θά πρέπει τό πρόσωπο νά πάσχει ἀπό τή λεγόµενη διεµφυλική διαταραχή (ὅπως ἀποδίδεται στά ἑλληνικά ὁ διεθνής ὅρος «Gender Identity Disorder», πού κατά λέξη µεταφράζεται ὡς «Διαταραχή Ταυτότητας Φύλου»). Ἡ Διεθνής Στατιστική Ταξινόµηση τῶν Ἀσθενειῶν καί τῶν Σχετικῶν Προβληµάτων Ὑγείας (International Classification of Diseases – ICD) ἀναφέρεται στή διεµφυλικότητα (ἤ ἀλλιῶς τόν τρανσεξουαλισµό), ὡς µιά ψυχική διαταραχή συµπεριφορᾶς, ὁρίζοντάς την ὡς τήν «ἐπιθυµία τοῦ ἀτόµου νά ζεῖ καί νά γίνεται ἀποδεκτό ὡς µέλος τοῦ ἀντίθετου φύλου. Μιά ἐπιθυµία πού συνοδεύεται συνήθως ἀπό ἕνα αἴσθηµα δυσφορίας γιά τήν ἀκαταλληλότητα τοῦ ἀνατοµικοῦ του φύλου καί τή βούλησή του γιά νά ὑποβληθεῖ σέ χειρουργική ἐπέµβαση καί ὁρµονική θεραπεία ὥστε νά καταστεῖ τό σῶµα ὅσο τό δυνατόν πιό συµβατό µέ τό ἐπιθυµητό του φῦλο».
Στίς µέρες µας ἐπικρίνεται ἔντονα ἡ κατάταξη τῆς διεµφυλικότητας µεταξύ των ψυχικῶν διαταραχῶν, µέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ κατάταξη αὐτή ἀποτελεῖ «ἐµπόδιο στήν πλήρη ἀπόλαυση τῶν κεκτηµένων δικαιωµάτων τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τά διεµφυλικά ἄτοµα», κατά τή διατύπωση τοῦ Εὐρωπαίου Ἐπιτρόπου γιά τά Δικαιώµατα τοῦ Ἀνθρώπου. Ἡ ἄποψη ὅτι ἡ διεµφυλική διαταραχή συνιστᾶ ψυχική νόσο υἱοθετήθηκε καί ἀπό τά ἑλληνικά δικαστήρια, τά ὁποῖα ἀπαιτοῦσαν µέχρι προτινός ἰατρική ἐπέµβαση καί ὑποχρεωτική στείρωση τοῦ διεµφυλικοῦ προσώπου, προκειµένου νά βεβαιώσουν τήν ἀλλαγή φύλου.
Στή συνέχεια, ἐκδόθηκε ἡ ἀπόφαση 418/2016 τοῦ Εἰρηνοδικείου Ἀθηνῶν, ἡ ὁποία ἔλαβε µεγάλη δηµοσιότητα στά Μέσα Μαζικῆς Ἐνηµέρωσης καί χαρακτηρίστηκε ἱστορική. Ἡ ἐν λόγῳ ἀπόφαση ἔκρινε, γιά πρώτη φορά στή χώρα µας, ὅτι «ἡ ὑποχρεωτική στείρωση, ἡ χειρουργική ἀλλαγή φύλου µέ ἀφαίρεση τῶν γεννητικῶν ὀργάνων ἀπό θῆλυ σέ ἄρρεν καί ἀντίστροφα, σάν ἀπαραίτητη προϋπόθεση γιά τήν ἀναγνώριση τῆς ἀλλαγῆς φύλου στά διεµφυλικά ἄτοµα κρίνεται ὅτι εἶναι ὑπερβολική ἀπαίτηση καί πρακτική καί παραβιάζει τό ἄρθρο 8 τῆς ΕΣΔΑ (Εὐρωπαϊκή Σύµβαση Δικαιωµάτων τοῦ Ἀνθρώπου), σύµφωνα µέ τήν ὁποία “καθένας ἔχει τό δικαίωµα στόν σεβασµό τῆς προσωπικῆς καί οἰκογενειακῆς του ζωῆς, τοῦ οἴκου του καί τῶν ἐπικοινωνιῶν του”. Ἐπίσης, οἱ παραπάνω ὑποχρεώσεις προσκρούουν στό δικαίωµα γιά ἰσότητα καί µή ἐπιβολή διακρίσεων τῶν ἄρθρων 2 καί 26 τοῦ Διεθνοῦς Συµφώνου γιά τά Ἀτοµικά καί Πολιτικά Δικαιώµατα (ICCPR)».
Ἡ ἄποψη ὅτι δέν ἀπαιτεῖται χειρουργική ἐπέµβαση καί ὑποχρεωτική στείρωση γιά τή νοµική ἀναγνώριση τῆς ἀλλαγῆς φύλου υἱοθετήθηκε – µέ ἐπίκληση τῶν ἴδιων ὡς ἄνω διατάξεων καί µέ τήν ἴδια διατύπωση- ἀπό µιά σειρά δικαστικῶν ἀποφάσεων µεταγενέστερων τῆς 418/2016 τοῦ Εἰρηνοδικείου Ἀθηνῶν. Συγκεκριµένα, ἐκδόθηκαν οἱ ἀποφάσεις τοῦ Εἰρηνοδικείου Ἀθηνῶν 1572/2016, 572/2017 καί 604/2017, καθώς καί οἱ ἀποφάσεις τοῦ Εἰρηνοδικείου Θεσσαλονίκης 1479Ε/2016 καί 281Ε/2017 (Εἶναι ἄραγε τυχαῖο, τό ὅτι ὅλες οἱ σχετικές ἀποφάσεις ἐκδόθηκαν µόλις τήν τελευταία διετία;). Κάποιες µάλιστα ἀπό τίς ἀνωτέρω ἀποφάσεις, πού στηρίχθηκαν στήν 418/2016 τοῦ Εἰρηνοδικείου Ἀθηνῶν, βαίνουν καί πέρα ἀπό τήν ἄποψη πού υἱοθετήθηκε ἀπό τή δικαστική αὐτή ἀπόφαση. Ἡ ἀπόφαση τοῦ Εἰρηνοδικείου Ἀθηνῶν 1572/ 2016, γιά παράδειγµα, κρίνει ὡς ὑπερβολική ἀπαίτηση γιά τήν ἀναγνώριση τῆς ἀλλαγῆς φύλου, ὄχι µόνο τή χειρουργική ἀλλαγή τοῦ φύλου, ἀλλά καί κάθε ἄλλη χειρουργική ἐπέµβαση, καθώς καί τήν ὁρµονική θεραπεία.
Τό πρός ψήφιση νοµοσχέδιο βαίνει καί πέρα ἀπό τήν πλέον πρωτοποριακή ἄποψη, περί µή ἀναγκαιότητας ὁποιασδήποτε ἰατρικῆς ἐπέµβασης ἤ θεραπείας γιά τή νοµική ἀναγνώριση τῆς ἀλλαγῆς τοῦ φύλου. Προβλέπει, ὅτι µοναδικό ἀποφασιστικό κριτήριο γιά τή νοµική ἀλλαγή φύλου εἶναι ἡ λεγόµενη «ταυτότητα φύλου» τοῦ προσώπου, δηλαδή «ὁ ἐσωτερικός καί προσωπικός τρόπος µέ τόν ὁποῖο κάθε πρόσωπο βιώνει τό φῦλο του, ἀνεξάρτητα ἀπό τό φῦλο πού καταχωρήθηκε κατά τή γέννησή του µέ βάση τά βιολογικά του χαρακτηριστικά» (ἄρθρο 2 παράγραφος 1 τοῦ νοµοσχεδίου).
Συγκεκριµένα, προβλέπεται στήν παράγραφο 1 τοῦ ἄρθρου 3, ὅτι «σέ περίπτωση ἀσυµφωνίας µεταξύ ταυτότητας φύλου καί καταχωρισµένου φύλου τό πρόσωπο µπορεῖ νά ζητήσει τή διόρθωση τοῦ καταχωρισµένου φύλου του , ὥστε αὐτό νά ἀντιστοιχεῖ στή βούληση, στήν προσωπική αἴσθηση τοῦ σώµατος καί στήν ἐξωτερική του εἰκόνα». Μέ ἁπλᾶ λόγια, καθένας θά ἔχει δικαίωµα νά ἀλλάξει τό φῦλο του δηλώνοντας, ὅτι ἐπιθυµεῖ αὐτή τήν ἀλλαγή, ἐπειδή αἰσθάνεται καί ζεῖ ὡς φορέας τοῦ ἀντίθετου φύλου. Βεβαίως, τό νοµοσχέδιο δέν ἀναφέρεται καθόλου σέ ψυχική νόσο ὡς κριτήριο γιά τήν ἀλλαγή φύλου, οὔτε κἄν σέ ψυχική κατάσταση τοῦ ἀτόµου –ἀφοῦ οἱ συντάκτες του δέν δέχονται τήν ὕπαρξη τῆς ψυχῆς–, ἀλλά ἐπικεντρώνεται στό σῶµα καί τήν ἐξωτερική εἰκόνα τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ ἄνθρωπος δικαιοῦται (κατά τούς συντάκτες τοῦ νοµοσχεδίου) νά ἀλλάζει κατά βούληση τό φῦλο του, ἀλλά δέν δικαιοῦται νά ἔχει ψυχή.
Θά πρέπει νά προσεχθεῖ ἐπίσης, ὅτι τό νοµοσχέδιο κάνει λόγο γιά «διόρθωση» καί ὄχι γιά «ἀλλαγή» φύλου, ὑπονοώντας, ὅτι τό βιολογικό φῦλο πού δόθηκε στόν ἄνθρωπο ἀπό τό Θεό µπορεῖ νά εἶναι ἐσφαλµένο. Καί αὐτό θά τό κρίνει βεβαίως ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος.
Θά µπορεῖ δέ νά «διορθώνει» ὁ ἄνθρωπος τό φῦλο του, χωρίς καµία προϋπόθεση, πέρα ἀπό τίς ἑξῆς:
α) νά ὑπάρχει διάσταση µεταξύ τῆς ταυτότητας φύλου καί τοῦ βιολογικοῦ φύλου τοῦ προσώπου·
β) νά ἔχει τό πρόσωπο πλήρη δικαιοπρακτική ἱκανότητα, δηλαδή νά εἶναι ἐνήλικο· καί
γ) νά εἶναι τό πρόσωπο πού αἰτεῖται τή «διόρθωση» ἄγαµο κατά τό χρόνο τῆς αἴτησης. Δέν ἀπαγορεύεται ὅµως νά συνάψει γάµο τό ἄγαµο πρόσωπο, µετά τή «διόρθωση» τοῦ φύλου του. Θά µπορεῖ ἑποµένως, γιά παράδειγµα, ἕνας ἄντρας νά συνάψει γάµο µέ ἕναν ἄντρα, µετά τή διόρθωση τοῦ φύλου του σέ γυναίκα. Στήν οὐσία καταστρατηγεῖται µέ αὐτόν τόν τρόπο ἡ ἀπαγόρευση σύναψης γάµου µεταξύ ἀτόµων τοῦ ἰδίου φύλου.
Ἐπίσης, ἐνόψει τοῦ γεγονότος, ὅτι ἡ ἀλλαγή φύλου δέ θά προϋποθέτει χειρουργική ἐπέµβαση καί ὑποχρεωτική στείρωση τοῦ ἀτόµου πού προβαίνει σέ ἀλλαγή τοῦ φύλου του, ἡ ἀναπαραγωγική ἱκανότητά του θά ἐξακολουθεῖ νά ὑφίσταται. Θά µπορεῖ ἑποµένως νά ἀποκτήσει παιδιά. Ἄν γιά παράδειγµα µιά γυναίκα ἀλλάξει τό φῦλο της σέ ἄρρεν καί στή συνέχεια κυοφορήσει καί γεννήσει παιδί, τότε θά εἶναι µητέρα τοῦ παιδιοῦ ἤ πατέρας του;
Τό νοµοσχέδιο δέ δίνει (ἄµεση) ἀπάντηση στό ἀνωτέρω ἐρώτηµα, καθώς ἀναφέρεται µόνο στά παιδιά πού ἔχουν γεννηθεῖ ἀπό τό πρόσωπο πρίν ἀπό τήν ἀλλαγή τοῦ φύλου του, ὡς ἑξῆς: «Ἄν τό πρόσωπο πού διόρθωσε τό καταχωρισµένο φῦλο του ἔχει παιδιά, εἴτε γεννηµένα σέ γάµο, εἴτε γεννηµένα σέ σύµφωνο, εἴτε γεννηµένα χωρίς γάµο τῶν γονέων τους, εἴτε υἱοθετηµένα, τά δικαιώµατα καί οἱ ὑποχρεώσεις του ἀπό τή γονική µέριµνα δέν ἐπηρεάζονται. Στή ληξιαρχική πράξη γέννησης τῶν παιδιῶν δέν ἐπέρχεται καµία µεταβολή λόγω τῆς διόρθωσης τοῦ καταχωρισµένου φύλου τοῦ γονέα» (ἄρθρο 5 παράγραφος 2 τοῦ νοµοσχεδίου).
Τοῦτο στήν οὐσία σηµαίνει, ὅτι ἐντέλει τό πρόσωπο θά ἔχει διπλό φῦλο: ἀπό τή µία τό (ἐπαναπροσδιορισθέν) φῦλο τῆς ἀστικῆς του κατάστασης, τό ὁποῖο θά ἀναγράφεται στή ληξιαρχική πράξη γέννησής του, καί ἀπό τήν ἄλλη τό (ἀντίθετο) φῦλο εἰδικά γιά τή γονεϊκή τοῦ ἰδιότητα. Θά µπορεῖ δηλαδή, γιά παράδειγµα, µία γυναίκα νά ἀλλάξει τό φῦλο της σέ ἄνδρα, µέ µόνη τή βούλησή της, ἀλλά θά ἐξακολουθεῖ νά εἶναι µητέρα τῶν παιδιῶν πού εἶχε ἀποκτήσει πρίν ἀπό τήν ἀλλαγή τοῦ φύλου της, ἐνῶ θά µπορεῖ νά κυοφορήσει καί νά φέρει στόν κόσµο καί ἄλλα παιδιά! Μάλιστα, θά ἔχει δικαίωµα καί ὑποχρέωση νά ἀνατρέφει τά παιδιά της, ἀποτελώντας γιά αὐτά µητρικό(;) πρότυπο, ἀφοῦ ρητά προβλέπεται στό νοµοσχέδιο, ὅτι τά δικαιώµατα καί οἱ ὑποχρεώσεις τοῦ προσώπου ἀπό τή γονική µέριµνα δέν ἐπηρεάζονται ἀπό τήν ἀλλαγή φύλου. Εἶναι προφανές, ὅτι τό νοµοσχέδιο πλήττει κατάφωρα τά συµφέροντα τῶν τέκνων.
Πλήττει δέ ἐξίσου κατάφωρα τήν ἀσφάλεια δικαίου. Αὐτό συµβαίνει, διότι ναί µέν ἀπαιτεῖται γιά τήν ἀλλαγή τοῦ φύλου δικαστική ἀπόφαση (ἄρθρο 4 τοῦ νοµοσχεδίου), ὅµως τά Δικαστήρια πού θά καλοῦνται νά βεβαιώσουν τήν ἀλλαγή φύλου θά δεσµεύονται στήν οὐσία ἀπό τή βούληση τοῦ αἰτοῦντος. Δέν θά µποροῦν νά ἀπαιτήσουν οὔτε κἄν µία ἰατρική βεβαίωση προκειµένου νά διαπιστώσουν ἄν ἡ βούληση αὐτή εἶναι σπουδαία ἤ ἄν συντρέχουν λόγοι γιά τήν ἀλλαγή φύλου. Μέ τήν ὁριστική δικαστική ἀπόφαση , ἡ ὁποία θά ἔχει ἰσχύ ἔναντι ὅλων, θά ἀλλάζει ἡ ληξιαρχική πράξη γέννησης τοῦ προσώπου. Ρητά ὁ νόµος κάνει λόγο γιά διασφάλιση τῆς µυστικότητας τῆς µεταβολῆς καί τῆς ἀρχικῆς ληξιαρχικῆς πράξης ἔναντι ὅλων. Ρητά ἐπίσης προβλέπεται, ὅτι «στή νέα ληξιαρχική πράξη γέννησης, στά νέα ἔγγραφα καί καταχωρίσεις [ἔνν. τῶν στοιχείων τοῦ προσώπου σέ µητρῶα ἤ καταλόγους] δέν ἐπιτρέπεται ἡ ἀναφορά ὅτι µεσολάβησε διόρθωση τοῦ καταχωρισµένου φύλου». Πῶς ὅµως θά διασφαλίζεται, ὅτι πρόκειται γιά τό ἴδιο πρόσωπο; Ἡ ἀνοχή τῆς πλαστοπροσωπίας δέ µπορεῖ νά γίνει δεκτή ἀπό τήν ἔννοµη τάξη!
Τέλος, θά πρέπει νά προσεχθεῖ ἰδιαίτερα ἡ διάταξη τῆς παραγράφου 4 τοῦ ἄρθρου 4 τοῦ νοµοσχεδίου, σύµφωνα µέ τήν ὁποία «4. Ἡ νέα ληξιαρχική πράξη µπορεῖ στό ἑξῆς νά ἀλλάξει µία φορά, µέ τήν ἴδια διαδικασία καί τίς ἴδιες προϋποθέσεις». Δηλαδή, τό πρόσωπο τό ὁποῖο ἄλλαξε τό φῦλο του, θά µπορεῖ νά δηλώσει ἐνώπιον τοῦ ἴδιου δικαστηρίου, ὅτι αἰσθάνεται καί πάλι ὅπως τό φῦλο τό ὁποῖο ἐγκατέλειψε καί νά ἐπανέλθει σέ αὐτό! Ἐφόσον, ὅµως δέν θά ἀναγράφεται στή ληξιαρχική πράξη τοῦ προσώπου, ὅτι µεσολάβησε ἀλλαγή φύλου καί ἡ διαδικασία ἀλλαγῆς φύλου θά εἶναι µυστική, εἶναι πιθανό νά πιστέψει τό δικαστήριο, ὅτι ἡ αἰτούµενη δεύτερη ἀλλαγή φύλου, εἶναι ἀλλαγή γιά πρώτη φορά. Μέ αὐτό τόν τρόπο εἶναι πιθανό νά ἀλλάξει ἕνα πρόσωπο τό φῦλο του πολλές φορές.
Πέραν τοῦ ὅτι µιά τέτοια ἐκδοχή εἶναι ἀνήκουστη γιά τό Δίκαιο, τίθεται τό ἐρώτηµα: Ἕνας ἄνθρωπος πού ἀλλάζει τό φῦλο του –ἐνδεχοµένως ξανά καί ξανά– ἤ ἔχει διπλό φῦλο (διαφορετικό ὡς πολίτης καί διαφορετικό εἰδικότερα ὡς γονέας) διατηρεῖ ἄραγε τήν ἰδιοπροσωπία του; Τό φῦλο εἶναι σπουδαῖο στοιχεῖο ἐξατοµικεύσεως τοῦ προσώπου. Τό ἐξεταζόµενο νοµοσχέδιο ἐπιτρέποντας οὐσιαστικά χωρίς καµία προϋπόθεση τήν ἀλλαγή τοῦ φύλου ,καί µάλιστα γιά περισσότερες τῆς µιᾶς φορές, θίγει αὐτόν καθεαυτόν τόν πυρήνα τοῦ προσώπου. Καί µάλιστα τό πετυχαίνει αὐτό, µέ τό πρόσχηµα τῆς προστασίας τοῦ δικαιώµατος στήν προσωπικότητα!

Ἀγγελική Εὐθ. Ζώη
Νοµικός