ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΟΝΕΙΡΟ
Μοῦ ἀρέσει νά βλέπω τηλεόραση, διότι στήν καταπιεστική καί ἀγχώδη ἐποχή πού ζοῦμε ἐδῶ, τό «χαζό-κουτί» αὐτό ἔμεινε ὁ μοναδικός μας σύνδεσμος μέ τόν ἔξω κόσμο. Μποροῦμε μέσω αὐτοῦ νά ἀκούσουμε, οἰκονομικά νέα (= σχεδόν πάντα), πολιτικό κουτσομπολιό (=ἀσταμάτητα) καί ἀνθρώπινες βιαιότητες (=ἀνελλιπῶς) ἀλλά καί κάποιες πολιτισμικές εἰδήσεις (=σπάνια). Βέβαια, ἄν δέν διαθέτεις κάποια δορυφορική κεραία, ὅλος ὁ κόσμος σου περιορίζεται σέ εἰκόνες, ἰδίως χαζές, ἀπευθυνόμενες γενικά σέ χαμηλοῦ ἐπιπέδου νοημοσύνης, παρμένες βεβαίως, βεβαίως ἀπό τό Ἴντερνετ (διότι δέν εἴμαστε καί γιά ξόδεμα!). Καί αὐτές περνᾶνε ἀπό κανάλι σέ κανάλι γιά νά τά ἐμπεδώσουμε καλά..
Πάντως, ἐμεῖς εἴμαστε καλά. Οἱ «κακές» γλῶσσες λένε, ὅτι στήν Βόρεια Κορέα λειτουργοῦν μόνο δύο προγράμματα τηλεόρασης. Στό πρῶτο πρόγραμμα, ἀπό τό πρωΐ μέχρι τήν νύχτα, προβάλλουν τόν «πολυαγαπημένο» πρόεδρο τῆς χώρας, τήν προσωπικότητά του καί τόν ἀκούραστό του ἀγώνα γιά τήν εὐημερία τοῦ κορεατικοῦ λαοῦ, τήν ἄοκνη προσπάθειά του νά θωρακίζει τήν χώρα μέ τήν δημιουργία τῶν φοβερότερων ὅπλων μαζικῆς καταστροφῆς! Ἐνῶ, στό δεύτερο πρόγραμμα, μόλις τό ἀνοίγεις, ἐμφανίζεται ἕνας ὁπλισμένος στρατιώτης καί μέ ἄγριο βλέμμα καί μέ αὐστηρή φωνή, σέ διατάζει: «Ἄλλαξε στό πρῶτο κανάλι, γιά νά μήν σέ τουφεκίσω!» Καί δέν μπορεῖς νά παίξεις μέ τόν πρόεδρο, διότι πρίν ἀπό λίγο καιρό ἔδωσε ἐντολή νά τουφεκιστεῖ ἕνας στρατηγός πού ἀποκοιμήθηκε κατά τήν ὁμιλία του!
Ἡ παραπάνω ἱστορία μπορεῖ νά σᾶς φανεῖ ἀστεία, ἀλλά δέν εἶναι καθόλου ἔτσι. Διότι πολλές φορές γιά μᾶς τά πράγματα, οἱ εἰκόνες φαίνονται πιό πειστικές ἀπό τίς λέξεις1. Μολονότι ὁ Anatole France μᾶς ἐφιστᾶ τήν προσοχή: «Ἀφήνουμε τόν ἑαυτό μας νά αὐταπατᾶται ἀπό κενές εἰκόνες ἀκολουθοῦμε ὄνειρα καί ἀγκαλιάζουμε σκιές, ἐνῶ μόνο ὁ Θεός τυγχάνει ἀλήθεια καί μονιμότητα»2
Γιατί ὅμως κατηγορῶ τήν τηλεόραση, ἐφόσον κάθομαι κι ἐγώ ἀρκετές φορές καρφωμένος μπροστά της; Ἐπειδή αὐτή μέ ἔκανε νά μήν κλείσω μάτι τελευταῖα. Μοῦ προκάλεσε τό χειρότερο ὄνειρο! Καί τά πράγματα χειροτέρεψαν, ὅταν διάβασα σέ ἔγκυρο ἐπιστημονικό βιβλίο, ὅτι «σύμφωνα μέ τίς τελευταῖες ἔρευνες, ἕνας ἄνδρας πού πέρασε τά ἑξῆντα (ἀλίμονό μου!), πέφτοντας σέ ὕπνο, ὀνειρεύεται συνολικά τουλάχιστον πέντε χρόνια. Ἐάν ὁ ὕπνος καταλαμβάνει τό ἐν τρίτο τῆς ζωῆς, τό 25% περίπου τοῦ ὕπνου ἀντιπροσωπεύει τό μέρος πού διανύουν τά ὄνειρα. Τό νυχτερινό ὄνειρο καταλαμβάνει δηλαδή τό 1/12 μέρος τῆς ὑπάρξεως τῶν περισσοτέρων ἀνθρώπων. Καί τί νά ποῦμε γιά τά ὄνειρα πού γίνονται κατά τό ξυπνητό καί κατά τήν καθημερινή ὀνειροπόληση πού προστίθενται στό ἤδη ἐντυπωσιακό αὐτό ποσό!»3
Θέλετε καί συνέχεια; Κατά τόν Φρόϊντ τό ὄνειρο ἀποτελεῖ τήν ἔκφραση ἤ καί τήν ἐκπλήρωση “μίας μετατοπισμένης στό ὑποσυνείδητο ἐπιθυμίας” γιά δέ τόν Κάρλ Γιουνγκ τό ὄνειρο τυγχάνει «ἡ ξαφνική καί συμβολική αὐτο-ἀντιπροσώπευση τῆς τωρινῆς κατάστασης τοῦ ἀσυνειδήτου», ἐνῶ γιά τόν J. Sutter τό ὄνειρο εἶναι «ἕνα ψυχολογικό φαινόμενο πού λαμβάνει χώρα κατά τήν διάρκεια τοῦ ὕπνου καί πού ἀποτελεῖται ἀπό μιά σειρά εἰκόνων, ἡ ροή τῶν ὁποίων συμβολίζει κάποιο δράμα, κάποιο συγκλονιστικό γεγονός περισσότερο ἤ λιγότερο ἀσταμάτητο»4.
Γνωρίζω ὅτι πολλοί ἀπό τούς ἀρχαίους λαούς θεωροῦσαν ὅτι «τά ὄνειρα στέλνονται ἀπό τόν Θεό γιά νά δείξει στούς ἀνθρώπους τόν δρόμο ὅταν οἱ ἄνθρωποι δέν μποροῦν νά προβλέπουν οἱ ἴδιοι το μέλλον»5. Καί ἔτσι ἔγινε καί στήν περίπτωση τοῦ Ἰωσήφ καί τῆς Παναγίας, ὅταν τούς εἰδοποίησε νά πάρουν τόν Ἰησοῦν καί νά φύγουν στήν Αἴγυπτο (Μτ. β΄, 13-18). Ἀλλά οἱ Πατέρες μᾶς προειδοποιοῦν, ὅτι «τό ὄνειρο εἶναι μιά κίνηση , ἡ ὁποία γίνεται μέ τόν νοῦ καί μέ τήν ἐπιθυμία ἐντός τῆς ψυχῆς καί τῆς καρδιᾶς τοῦ ἀνθρώπου, ὅταν αὐτός κεῖται κοιμώμενος, καί ἀκινητεῖ τό σῶμα του. Καί τότε ὁ νοῦς τοῦ κινεῖται, καί δέν δύναται νά βλέπει ἀληθινά πράγματα, ἀλλά κάποια ψευδῆ καί ἀνυπόστατα φαντάσματα.»6.
Καί γιά μένα ἡ ὀνειρική περιπλάνηση, «τό δρᾶμα μου» ξεκίνησε ἀπό τήν τηλεόραση. Θυμᾶστε, πού, γιά μέρες ὁλόκληρες, μᾶς ἔδωσαν τήν εἴδηση γιά τούς νέους πλανῆτες πού ἀνακάλυψαν τά ὑπερσύγχρονα τηλεσκόπια; Τά ἄκουσα ὅλα μέ προσοχή. Τό ἴδιο φαίνεται ὅτι ἔκανε καί ὁ νοῦς μου, διότι μόλις ἔπεσα γιά ὕπνο, ξεκίνησα ἕνα ὀνειρικό ταξίδι.
Βρισκόμουν στό ὀνειρεμένο ἀπό τήν κυβέρνηση Cape Canaveral τῆς δικῆς μας Καλαμάτας, ἕτοιμος γιά τό διαστημικό ταξίδι στούς καινούργιους πέντε νέους πλανῆτες. «Οἱ πέντε πλανῆτες βρίσκονται –μᾶς πληροφόρησαν– στόν ἀστερισμό τοῦ Ὑδροχόου, σχετικά κοντά στό ἡλιακό μας σύστημα, σέ ἀπόσταση 39 ἐτῶν φωτός. Ἡ ἀπόσταση εἶναι τεράστια. Ἕνα συμβατικό μή ἐπανδρωμένο διαστημόπλοιο θά χρειαζόταν σήμερα 30.000 χρόνια γιά νά φθάσει μέχρι ἐκεῖ!» Πάντως, ἐάν κάποια νέα, εἰκοσάχρονη, μάγισσα Κίρκη, κόρη τοῦ Ἡλίου, μᾶς ἔστελνε μέ ταχύτητα φωτός κάποιο δελεαστικό μήνυμα, θά ἔπαιρνε τήν ἀπάντησή μας ἀκριβῶς ὅταν θά ἔκλινε ἐκατονταετία!
Ἀλλά στά ὄνειρα τό διάστημα αὐτό γίνεται σάν ἡμέρα ἡ ἐχθές!
Ξεκινήσαμε λοιπόν τό μακρινό ταξίδι γιά νά διαπιστώσουμε ἐάν στούς πλανῆτες αὐτούς ὑπάρχει ἀτμόσφαιρα καί συνθῆκες κατάλληλες γιά ἀνθρώπινη ζωή καί γιά νά στέλνουμε στούς κατοίκους τους ἐφόσον ὑπάρχουν, ἕνα συντροφικό γήινο χαιρετισμό. Μόλις πλησιάσαμε ὅμως τούς πλανῆτες καί βάλαμε στά μεγάφωνα τοῦ διαστημοπλοίου διάφορα μουσικά κομμάτια στήν διαπασών γιά χαιρετισμό, –ἀπό Μπετόβεν μέχρι τόν ὕμνο τῆς Διεθνοῦς– ἦρθαν καταπάνω μας βροχή ἀπό ὀβίδες καί ρουκέτες. Ἦταν φανερό πώς οἱ κάτοικοι τῶν πλανητῶν ἦταν … τελείως ἄμουσοι!
Ἐπιστρέψαμε ἄπρακτοι μετά ἀπό σαράντα ὁλόκληρα χρόνια, ταξιδεύοντας πάντα μέ τήν ταχύτητα τοῦ φωτός. Καί –ὤ, τοῦ θαύματος! – στήν Καλαμάτα μᾶς ὑπάντησαν οἱ ἴδιοι ὑπουργοί τοῦ σημερινοῦ κυβερνῶντος κόμματος.
Ξύπνησα τρομαγμένος. Καί σᾶς ἐρωτῶ: Ὑπάρχει ἄραγε χειρότερος ἐφιάλτης;
* * * * *
Τό ἔτος 1961, ὁ Γκαγκάριν, ὁ διάσημος πρῶτος ἀστροναύτης ταξίδεψε στό διάστημα «γιά νά ἀνακαλύψει τόν Θεό. Καί δέν τόν βρῆκε!», ἔλεγε τότε ἡ ἐπίσημη κομουνιστική ἀντιχριστιανική προπαγάνδα. Ὁ ἴδιος διέψευσε τά λόγια αὐτά, θεωρῶντας – ὅπως καί οἱ Ἀμερικανοί ἀστροναῦτες, πού πάτησαν ἀργότερα γιά πρώτη φορά τό ἔδαφος στήν σελήνη – ὅτι τό ταξίδι τους ἦταν «ἕνα μεγάλο βῆμα γιά τήν ἀνθρωπότητα».
Ἔγιναν ὅμως καί γίνονται ὅλα γιά τήν ἀνθρωπότητα;
Ξοδεύονται δισεκατομμύρια γιά τίς διαστημικές ἔρευνες καί γιά ἐξοπλισμούς, ἐνῶ συγχρόνως πεθαίνουν ἀπό πεῖνα χιλιάδες ἄνθρωποι καί παιδιά. Δέν θά ἀπαριθμήσω τίς χῶρες, διότι θά γεμίσω τήν σελίδα. Γιατί λοιπόν ἡ πρεμούρα αὐτή νά βρίσκουμε ἄλλους κατοικήσιμους πλανῆτες; Μήπως ἀποφάσισαν «οἱ ἔνδοξοι τῆς γῆς» νά καταστρέψουν πράγματι τό πλανήτη μας;
Μά κι ἄν ἀποδεχθοῦμε τίς ἔρευνες γιά τό δικό μας πλανητικό σύστημα. Φαντάζεστε ὅμως ἕνα ταξίδι στούς νέους πλανῆτες; Προσωπικά προσπαθῶ νά καταλάβω τόν Ὀδυσσέα. Αὐτός ἄφησε μόνη τήν νεαρή δική του Πηνελόπη καί πῆγε γιά λόγους τιμῆς νά πολεμήσει στήν Τροία. Γύρισε μετά ἀπό 20 χρόνια. Πάλιν καλά, διότι βρῆκε ἀκόμη νέα τήν γυναίκα του καί τόν υἱό του 20 χρονῶν. Γιά φανταστεῖτε ὅμως ἐκεῖνο τόν νέο ἀστροναύτη πού θά ταξιδέψει στούς νέους πλανῆτες γιά νά μᾶς φέρνει δείγματα ἐδάφους ἤ λίγο νερό. Ἐάν ἡ θεωρία τῆς σχετικότητας ἔχει δίκαιο, αὐτός θά ταξιδέψει σάν τρελός, σαράντα χρόνια φωτός γιά νά πάει καί σαράντα γιά νά ἐπιστρέψει, καί νά βρεῖ τί; Ὁ ἴδιος, λένε οἱ θιασῶτες τῆς θεωρίας τῆς σχετικότητας, θά μείνει νέος, ἀλλά στήν ἐπιστροφή του δέν θά βρεῖ κανένα δικό του ἄνθρωπο καί ἴσως οὔτε τήν γῆ γιά νά προσγειωθεῖ. Γι’αὐτό, παιδιά μου, προσέχετε τά ὄνειρα, διότι «ὁ νοῦς, ὅταν τό σῶμα εἶναι ξαπλωμένο στόν ὕπνο, δέν δύναται νά δεῖ τήν ἀλήθειαν, ἀλλά βλέπει μόνο ψευδῆ καί ἀνύπαρκτα πράγματα, καί ὄντως ἄπιστα μυθάρια. Διά τοῦτο δέν πρέπει νά δίδωμεν πίστιν εἰς τοιαύτας ἀπατηλάς φαντασίας τό σύνολον». Καιρός λοιπόν νά ξυπνήσουμε, παιδιά!
π. Ἠλίας Ι. Φρατσέας
Δρ. Θεολογίας
«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» Ἀριθμ. Τεύχους 177
Μάϊος 2017
Ὑποσημειώσεις:
1. Κατά τόν Μύσον, τόν ἀρχαῖο φιλόσοφο, «ἔφασκε δέ μή ἐκ τῶν λόγων τά πράγματα, ἀλλ’ἐκ τῶν πραγμάτων τούς λόγους ζητεῖν» ( Διογένης Λαέρτιος, Βίοι φιλοσόφων Ἰ,9,3). 2. A. France, La rotisserie de la reine Pedauque; 65, βλ. Th. Simenschy, Dictionarul intelepciunii. Cugetari antice si moderne. Editie intregita dupa manuscris si prefata de I. Oprisan, Ed. Saeculum vizual, Bucuresti, 2008, p. 325: 3. Jean Chevalier, Alain Gheerbrant, Dictionar de simboluri (Λεξικό τῶν συμβόλων), Ἔκδ. Artemis, Βουκουρέστι, τ.3, σ. 454. 4. Αὐτόθι. 5. Αὐτόθι, σ. 455. 6. Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτη, Κλίμακα, μετάφραση Ἱερεμίου Ἀρχιμανδρίτου Σιναϊτου, Ἀθῆναι, 1965, λόγος γ΄, λστ΄. 7. Αὐτόθι, Λόγος Γ΄, λστ΄.