ΠΑΙΔΙΚΗ ΝΕΥΡΑΣΘΕΝΕΙΑ!
Εὑρισκόμενος σχεδὸν ἀμέριμνος σὲ μία παραλία, ἄκουσα ἕνα κοριτσάκι γύρω στὰ 6 νὰ λέει στὴν μητέρα του φωνάζοντας: «δὲν μπορῶ ἄλλο τὰ νεῦρα μου! Μ’ ἀκοῦς;;; Τὰ νεῦρα μου!». Ἡ ὄψη του ὄντως εἶχε ἀγριέψει. Σκέφτηκα πὼς εἶναι μιὰ ἀπόπειρα μίμησης ἀπὸ κάποια συμπεριφορὰ τὴν ὁποία τὸ παιδὶ εἶχε δεῖ ἀπὸ τοὺς γονεῖς του καὶ εἶχε «φωτογραφίσει», ὡς ἕνα μέσο πειθοῦς ἢ ἀποφυγῆς μιᾶς καταστάσεως. Ἕναν ἄτυπο μηχανισμὸ ἄμυνας ποὺ θὰ τὸ βοηθοῦσε νὰ κερδίσει αὐτὸ ποὺ θέλει. Ὅμως καὶ οἱ δύο του γονεῖς ἦσαν πολὺ ἤρεμοι καὶ ὁ λόγος ἦταν ἄσχετος μὲ κάποια νίκη τους ἢ ἀπόπειρα ἐπιβολῆς τους: ἡ θάλασσα, τοῦ διέλυσε τὰ κάστρα, ποὺ εἶχε φτιάξει μὲ τὴν ἄμμο!
Παρὰ τὶς ἐνδείξεις, ἀδιαφόρησα γιὰ τὸ γεγονός, ἐμμένοντας στὴν πρώτη μου ἐκτίμηση περὶ μιμητισμοῦ. Ὅμως ἕνα ἀκόμα συμβὰν μὲ ἔκανε νὰ προβληματιστῶ ἔντονα γιὰ τὴν ψυχολογικὴ κατάσταση τῶν παιδιῶν σήμερα. Περπατῶντας μὲ τὴν σύζυγό μου σὲ κάποια κοντινὴ στὴν Ἀθήνα περιοχή, ἄκουσα ἕνα ἀγόρι κοντὰ στὰ 12, νὰ λέει στὴν μητέρα του:
—«Ἀγχώνομαι»!
—«Μὴν ἀγχώνεσαι», ἀπαντᾶ ἡ μητέρα ἐντελῶς αὐτόματα καὶ χωρὶς καμία ἐμφανῆ πρόθεση νὰ συμπαρασταθεῖ ἔστω στὸ παιδί της.
Ὁμολογῶ πὼς ἡ εἰκόνα ἑνὸς νεαροῦ ἐφήβου νὰ κρατᾶ τὸ στομάχι του, νὰ ἔχει ξηροστομία, νὰ ἔχει ἀσπρίσει καὶ νὰ τρέμει ἐλαφρῶς τὸ χέρι του μὲ τάραξε ἔντονα!
Ἔχω βρεθεῖ σὲ πολλὲς συζητήσεις μὲ θέμα τὴν παιδικὴ καὶ ἐφηβικὴ κατάθλιψη καὶ πάντα θεωροῦσα ἀδιανόητο τὸ ὅτι ἄτομα σὲ τέτοιες ἡλικίες ἀντιμετωπίζουν σὲ τόσο μεγάλο βαθμὸ θέματα κατάθλιψης καὶ θεωροῦσα ὅτι ἁπλᾶ ἔχουν ὑπεραναλύσει καὶ μεγεθύνει κάποιες συμπεριφορές τους οἱ γονεῖς τους. Ἡ εὐερεθιστότητα ὅμως καὶ ἡ ἀγχώδης διαταραχὴ εἶναι προπομποὶ καὶ συνοδοὶ τῆς κατάθλιψης, ἔστω καὶ ἂν αὐτὴ πλέον ἀποτελεῖ ἕνα «ἐπιστημονικὰ» παρατραβηγμένο σχοινί.
Ἔτσι, λοιπόν, ἔκανα μιὰ πολὺ πρόχειρη ἔρευνα καὶ εἶδα πὼς μέχρι τὸ 2008 στὰ παιδιὰ ἕως 12 ἐτῶν ἡ συχνότητα ἐμφάνισης κατάθλιψης ἦταν τῆς τάξεως τοῦ 3,5% καὶ στοὺς ἔφηβους τὸ ποσοστὸ ἀνέβαινε στὸ 12%. Ἡ ἔρευνα ὅμως ποὺ βρῆκα δημοσιεύθηκε τὸ 2008 καὶ κάτι μέσα μου μὲ κάνει νὰ πιστεύω πὼς 8 χρόνια μετὰ τὸ ποσοστὸ αὐτὸ θὰ ἔχει σχεδὸν διπλασιαστεῖ.
Μὰ 8, 10, 12, 16 κλπ. χρόνων παιδιὰ νὰ ἔχουν μελαγχολία; Ἄγχος; Ὀργή; Χαμηλὴ αὐτοεκτίμηση; Τάσεις αὐτοκτονίας; Θυμό; Ἴσως ἀναρωτηθοῦν οἱ περισσότεροι ἀπὸ ἐμᾶς. Σίγουρα, ὅμως, τὸ σωστὸ ἐρώτημα εἶναι: «τί κάνουμε ἐμεῖς γιὰ νὰ ἔχουν τὰ παιδιὰ χαρά, συμπόνια, ὄνειρα, ὄρεξη γιὰ ζωή, ἠρεμία, αὐτοεκτίμηση καὶ σεβασμὸ στὸν ἑαυτό τους»; Ζητᾶμε ἀπὸ τὰ παιδιὰ νὰ εἶναι παιδιὰ ὅταν τὰ ἔχουμε κάνει νὰ ζοῦν σὲ ἕναν κόσμο ποὺ οὔτε γιὰ ἐνήλικες δὲν εἶναι κατάλληλος;
Τὰ παιδιὰ σήμερα, ἤδη ἀπὸ τὸ Δημοτικό, ἔχουν ἕνα 10ωρο –τὸ λιγότερο– καθημερινό πρόγραμμα. Σχολεῖο, μελέτη, ξένες γλῶσσες, ἀθλητικὲς καὶ μὴ ἐξωσχολικὲς ἐνασχολήσεις καὶ, τὶς περισσότερες φορὲς, χωρὶς νὰ ἔχουν ἐρωτηθεῖ γιὰ τὶς προτιμήσεις τους. Παιχνίδι, Ἐκτόνωση, Ψυχαγωγία, σχεδὸν πουθενὰ στὸ πρόγραμμα, μιᾶς καὶ τὴν ἀλάνα καὶ τὴν πλατεία τὴν ἀντικατέστησε τὸ τάμπλετ, ὁ ἠλεκτρονικὸς ὑπολογιστὴς καὶ ἡ τηλεόραση. Μᾶς εἶναι πιὸ βολικὸ νὰ εἴμαστε στὸν καναπὲ «ἐποπτεύοντας» τὰ παιδιά μας ἀπὸ τὸ νὰ εἴμαστε σὲ ἕνα παγκάκι!
Τὰ παιδιά, ὅμως, μεγαλώνουν καὶ ὅσο μεγαλώνουν αὐτά, μεγαλώνουν καὶ τὰ προβλήματά τους. Οἱ ἀρνητικὲς συμπεριφορές, οἱ ὁποῖες δημιουργοῦνται στὴν παιδικὴ ἡλικία παγιώνονται, καὶ μόνο ὡς ἐκ θαύματος θὰ μπορέσουν νὰ διορθωθοῦν στὴν ἐνήλικη ζωή.
Σίγουρα εἶμαι ὁ τελευταῖος ποὺ μπορεῖ νὰ μιλήσει γιὰ τὴν διαπαιδαγώγηση παιδιῶν καθὼς δὲν ἔχω ἀκόμα διαπαιδαγωγήσει δικά μου παιδιά, ὥστε νὰ βρεθῶ καὶ ἐγὼ στὴν θέση τῶν γονέων. Τώρα περιμένω νά γίνω πατέρας. Ἡ εἰκόνα, ὅμως, παιδιῶν σὲ ταβέρνες καὶ ἑστιατόρια μὲ ἕνα κινητὸ στὸ χέρι ἢ ἕνα τάμπλετ, σιωπηλῶν, σχεδὸν ναρκωμένων, μὲ σοκάρει, παρὰ τὸ ὅτι τὴν ἔχω δεῖ πάμπολλες φορές.
Τὰ παιδιὰ ἔχουν ἀνάγκη νὰ παίξουν, νὰ τρέξουν, νὰ σφάλλουν καὶ νὰ μάθουν, νὰ ἐπικοινωνήσουν, νὰ δημιουργήσουν, νὰ ζήσουν. Δὲν πιστεύω πὼς φταῖνε οἱ μέρες μας ἀλλὰ ἐμεῖς, οἱ ἄνθρωποι τῶν ἡμερῶν μας. Δὲν πιστεύουμε πὼς σφάλλουμε γιατί νομίζουμε πὼς ξέρουμε, δὲν ἐπικοινωνοῦμε, γιατί δὲν ἔχουμε τί νὰ ποῦμε, δὲν τρέχουμε, γιατί εἴμαστε δεμένοι στὶς καρέκλες τῶν γραφείων μας, δὲν θέλουμε νὰ δημιουργήσουμε, γιατί δὲν ἔχουμε χρόνο, ὄντας ἀπασχολημένοι μὲ τὶς δουλειές μας. Καί, τελικά, γιὰ ὅλους αὐτοὺς τοὺς λόγους δὲν ζοῦμε.
Σὲ πολλὲς συζητήσεις ἀκούω ἀνθρώπους νὰ λένε:
—«Σὲ ποιὰ παιδιὰ ἀναφέρεται ὁ Χριστὸς ὅταν λέει: «Ἐὰν μὴ στραφῆτε καὶ γένησθε ὡς τὰ παιδία, οὐ μὴ εἰσέλθητε εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν», ἀφοῦ τὰ παιδιὰ σήμερα μιλοῦν χειρότερα καὶ ἀπὸ μεγάλους; Παιδιὰ εἶναι αὐτά;»
Κανεὶς ὅμως ἀπὸ αὐτοὺς δὲν σκέφτηκε σὲ ποιὸ παιδὶ ἀναφέρεται ὁ Χριστὸς καὶ σὲ ποιὸ ἐκεῖνοι. Ὁ Χριστὸς κάλεσε κοντά του ἕνα παιδὶ ὅταν οἱ Μαθητές του ἀναρωτιόνταν ποιὸς εἶναι μεγαλύτερος στὴν οὐράνια Βασιλεία. Θὰ μποροῦσε ἡ ἐπιλογὴ τοῦ Χριστοῦ νὰ εἶναι τυχαία; Σαφῶς καὶ ὄχι! Καὶ αὐτὸ φαίνεται στὴν συνέχεια τῆς εὐαγγελικῆς περικοπῆς: «Ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐὰν μὴ στραφῆτε καὶ γένησθε ὡς τὰ παιδία, οὐ μὴ εἰσέλθητε εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν. ὅστις οὖν ταπεινώσει ἑαυτὸν ὡς τὸ παιδίον τοῦτο, οὗτός ἐστιν ὁ μείζων ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν. καὶ ὃς ἐὰν δέξηται παιδίον τοιοῦτον ἓν ἐπὶ τῷ ὀνόματί μου, ἐμὲ δέχεται• ὃς δ’ ἂν σκανδαλίσῃ ἕνα τῶν μικρῶν τούτων τῶν πιστευόντων εἰς ἐμέ, συμφέρει αὐτῷ ἵνα κρεμασθῇ μύλος ὀνικὸς εἰς τὸν τράχηλον αὐτοῦ καὶ καταποντισθῇ ἐν τῷ πελάγει τῆς θαλάσσης.» (Κατὰ Ματθαῖον κέφ.18, 3-6).
Ἐκεῖ λοιπὸν φτάσαμε, νὰ μὴν ἔχουμε πιὰ παιδιὰ σὰν αὐτὰ γιὰ τὰ ὁποῖα μᾶς μίλησε ὁ Χριστός;
Ὀφείλουμε ὅλοι μας νὰ ἀναλογιστοῦμε τὴν εὐθύνη ποὺ βαραίνει τὸν καθένα μας γιὰ τὸ τί εἴδους παιδιὰ δημιουργοῦμε μὲ τὴν στάση μας ὡς γονεῖς, ὡς συγγενεῖς, ὡς ἐκπαιδευτικοί, ὡς φίλοι. Νὰ προβληματιστοῦμε καί, ἀφοῦ κατανοήσουμε τὴν βαρύτητα τοῦ θέματος, νὰ δράσουμε ὅσο πιὸ ἀποτελεσματικὰ γίνεται ὥστε νὰ μποροῦμε μὲ περηφάνια νὰ κοιτᾶμε στὰ μάτια τὰ παιδιά, γνωρίζοντας πὼς κάνουμε ὄντως τὸ καλύτερο ποὺ τοὺς ἀξίζει καὶ ὄχι ἐκεῖνο ποὺ βολεύει τόν ἑαυτούλη μας!
Ἀλέξανδρος Μπάσδελης
Θεολόγος
«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» Ἀρ. Τεύχους 168-169
Αὔγουστος-Σεπτέμβριος2016