Τί εἴδους γονιὸς εἶµαι;
Μὲ τὸ ποὺ κλείνουν τὰ σχολεῖα γιὰ τὸ καλοκαίρι ἀρχίζει ὁ πονοκέφαλος τῶν γονέων ποὺ ἀναρωτιῶνται πῶς νὰ ἀπασχολήσουν τὰ παιδιά τους. Πῶς νὰ τὰ ἀντιµετωπίσουµε; Νὰ τὰ στείλουµε σὲ κατασκήνωση; Σὲ summer camp; Στὸν παπποῦ καὶ στὴ γιαγιὰ στὸ χωριό; Μὲ τί νὰ ἀσχοληθοῦν γιὰ νὰ µὴν βαριοῦνται; Οἱ ἰδέες ποὺ προτείνουν οἱ εἰδικοὶ εἶναι πιὰ τετριµµένες: «Στεῖλτε τα σὲ καλοκαιρινὲς δραστηριότητες, γράψτε τα σὲ µιὰ κατασκήνωση, ὀργανῶστε τους τὴν ἡµέρα µὲ παιχνίδια καὶ δράσεις…». Ὅλα αὐτὰ εἶναι καλά, ἀλλὰ εἶναι ἀποτελεσµατικά; Μὲ ὅλες αὐτὲς τὶς ἐπιλογὲς ποὺ ἀνοίγονται µπροστὰ στὰ παιδιὰ κάθε καλοκαίρι εἶναι ἄραγε τὰ παιδιὰ ἱκανοποιηµένα; Χαίρονται τὸ καλοκαίρι ἢ ἀνυποµονοῦν νὰ ξανανοίξουν τὰ σχολεῖα γιὰ νὰ ξαναµποῦν σὲ µιὰ ρουτίνα ποὺ ἔχουν µυηθεῖ ἀπὸ τὴν ἡλικία τῶν ἑνάµισυ ἢ δύο ἐτῶν; Γιατί σήµερα, περισσότερο ἀπὸ κάθε ἄλλη ἐποχή, τὰ παιδιὰ παραπονιοῦνται ὅτι βαριοῦνται;
Ἡ σύγχρονη πραγµατικότητα ἀποδεικνύει ὅτι τὰ παιδιά, µὲ τὸ ποὺ συµπληρώνουν τὸν πρῶτο χρόνο ζωῆς τους –ὅταν πιὰ ἡ µητέρα ἐπιστρέφει στὴν ἐργασία της µετὰ τὴν ἄδεια τοκετοῦ– ἀποτελοῦν ἕνα πρόβληµα γιὰ τοὺς γονεῖς, τὸ ὁποῖο συνήθως λύνεται µὲ τὸν Παιδικὸ Σταθµό. Τὸ πρωΐ, πηγαίνοντας στὴν δουλειά µας, τὰ ἀφήνουµε στοὺς διάφορους Παιδικοὺς Σταθµοὺς καὶ τὰ µαζεύουµε τὸ ἀπόγευµα ποὺ σχολᾶµε. Καὶ ὅταν φθάσουν τὰ παιδιὰ στὴν ἡλικία τῶν ἕξι ἐτῶν, τότε ποὺ κανονικὰ θὰ ξεκινοῦσαν τὸ σχολεῖο, τὴν πρώτη τάξη τοῦ Δηµοτικοῦ, ἔχουν ἤδη “προϋπηρεσία” ἕξι χρόνων σὲ... σχολικὸ περιβάλλον! Πρὶν ξεκινήσουν τὸ Δηµοτικὸ ἔχουν περάσει πέντε ἢ ἕξι χρόνια σὲ προσχολικὸ στρατωνισµό! Μὲ τὸ ποὺ συνειδητοποιοῦν δηλαδή, τὰ παιδιὰ τὸν ἑαυτό τους, βρίσκονται ἤδη σὲ µιὰ ὀργανωµένη, τυπικὴ ρουτίνα στὴν ὁποία µαθαίνουν νὰ αἰσθάνονται ἀσφαλῆ.
Ὑπὸ αὐτὲς τὶς συνθῆκες, ὅµως, εἶναι πραγµατικὰ πολὺ δύσκολο νὰ ἀναπτυχθεῖ µιὰ ὑγιὴς καὶ οὐσιαστικὴ σχέση τῶν γονέων µὲ τὰ παιδιά. Διότι, ὅσο καλὴ διάθεση καὶ νὰ ἔχουµε οἱ γονεῖς νὰ σχετισθοῦµε µὲ τὰ παιδιά µας καὶ νὰ τὰ βοηθήσουµε, ὅσο µποροῦµε, νὰ προκόψουν στὴν ζωή τους, εἶναι πραγµατικὰ ἐλάχιστος ὁ χρόνος γιὰ νὰ ἐργαστοῦµε µὲ αὐτά. Τὰ παιδιὰ σήµερα µεγαλώνουν µὲ τοὺς νηπιαγωγούς, µὲ τοὺς δασκάλους καὶ µὲ τὴν τηλεόραση. Αὐτὴ εἶναι ἡ ἀλήθεια, ὅσο καὶ νὰ κοροϊδεύουµε τὸν ἑαυτό µας ὅτι τὸ ἀπόγευµα ἀφιερωνόµαστε σὲ αὐτά. Καὶ τὸ καλοκαίρι, ποὺ ἴσως εἶναι ἡ µοναδικὴ περίοδος τοῦ ἔτους, κατὰ τὴν ὁποία µποροῦµε νὰ ἀναπληρώσουµε ἕνα µικρὸ κενὸ ἀπὸ τὸ χαµένο χρόνο, εἴµαστε τόσο κουρασµένοι, ποὺ ἀναζητοῦµε δράσεις καὶ χώρους διασκέδασης γιὰ τὰ παιδιὰ ὥστε νὰ ἀπασχοληθοῦν καὶ νὰ µᾶς ἀφήσουν γιὰ λίγο ἥσυχους!
Ὅσο περνᾶ ὁ καιρὸς καὶ παγιώνεται αὐτὴ ἡ πρακτικὴ ἀντιµετώπιση τῆς καλοκαιρινῆς περιόδου, πληθαίνουν τὰ ζευγάρια τῶν γονέων ποὺ πηγαίνουν χώρια διακοπὲς ὁ ἕνας ἀπὸ τὸν ἄλλο γιὰ νὰ βρίσκεται τοὐλάχιστον ἕνας γονιὸς µὲ τὰ παιδιὰ στὸ χωριό τους ἢ σὲ µιὰ ἐξοχή. Παίρνει δηλαδὴ ὁ πατέρας τὶς δέκα µέρες ποὺ δικαιοῦται καλοκαιρινὴ ἄδεια, πηγαίνει στὸ χωριὸ µὲ τὰ παιδιά, ἐνῶ ἡ µητέρα ἐργάζεται. Ὅταν ὁλοκληρωθεῖ ἡ ἄδειά του, παίρνει ἡ µητέρα τὴν δική της ἄδεια ἐνῶ ὁ πατέρας ἐπιστρέφει στὴν ἐργασία του. Ἔτσι ὁρίζονται σήµερα οἱ οἰκογενειακὲς διακοπές!
Ἄλλοι γονεῖς, ποὺ δὲν θέλουν νὰ ἀκολουθήσουν αὐτὴν τὴν λύση ἀλλὰ θέλουν νὰ κάνουν ἀπὸ κοινοῦ τὶς διακοπές τους, ἐπιλέγουν τὴν ἐναλλακτικὴ ἐπιλογή, µέχρι νὰ ἔρθει ἡ ὥρα τῆς καλοκαιρινῆς ἄδειας, νὰ στείλουν τὰ παιδιὰ λίγες µέρες στὸ χωριὸ µὲ τοὺς συγγενεῖς ποὺ κατοικοῦν ἐκεῖ. Ἐνῶ ὅµως, αὐτὴ φαινοµενικὰ εἶναι καλὴ λύση, εἶναι ἔτσι πράγµατι; Ἐξαρτᾶται ἀπὸ πολλοὺς παράγοντες. Ποῦ θὰ στείλουµε τὰ παιδιά; Οἱ συγγενεῖς ποὺ θὰ τὰ ἀναλάβουν τί νοοτροπία ἔχουν; Εἴµαστε τοῦ ἰδίου πνεύµατος οἱ γονεῖς µὲ ἐκείνους; Ἔλεγε µιὰ φίλη, ἡ ὁποία ἔστειλε τὸν ἑπτάχρονο γιό της στὸ νησὶ ποὺ κατοικοῦν οἱ γονεῖς της καὶ τὰ ἀδέλφια της µὲ τὰ δικά τους παιδιά, ὅτι ὁ µικρὸς περνοῦσε ὅλη τὴν ἡµέρα χαζεύοντας τηλεόραση καὶ παίζοντας ἠλεκτρονικὰ παιχνίδια στὸ κινητὸ τηλέφωνο ποὺ τοῦ εἶχε δώσει γιὰ νὰ ἐπικοινωνεῖ µαζί της!
—«Τοῦ κατέβασαν τὰ ξαδέλφιά του τὰ παιχνίδια στὸ κινητὸ καὶ τὸν ἄφηναν νὰ παίζει ὅλη µέρα, ἐνῶ ἐκεῖνα γύριζαν µὲ τοὺς φίλους τους», διαµαρτυρήθηκε ἡ µητέρα!
—«Καὶ γιατί ἐσὺ δὲν εἶπες στὸ παιδί σου νὰ µὴν παίζει στὸ κινητό;», ρώτησα ἐγὼ ἀφελέστατα.
—«Ὅταν θὰ πάω ἐγὼ ἐκεῖ θὰ δεῖς πῶς θὰ τοῦ τὰ κόψω αὐτά!…», ἀπείλησε ἡ µητέρα. Καὶ ἀναρωτιέται κανείς: τί θὰ ἀλλάξει ὅταν θὰ πάει ἡ µητέρα ἐκεῖ ποὺ εἶναι τὸ παιδί; Θὰ τοῦ πάρει τὸ παιχνίδι καὶ θὰ ἡσυχάσει ὅτι τὸ γλίτωσε ἀπὸ τὶς ἀρνητικὲς συνέπειες;
Αὐτὴ εἶναι λύση ἢ ἁπλῆ ἀντιµετώπιση ἑνὸς ἐπιφανειακοῦ συµπτώµατος, ἑνὸς µεγάλου προβλήµατος; Γιατί τὸ πρόβληµα δὲν εἶναι ὅτι τὸ παιδάκι παίζει ὅλη µέρα παιχνίδια. Τὸ πρόβληµα εἶναι ὅτι πρὶν στείλει ἡ µητέρα τὸ παιδί της στοὺς συγγενεῖς, δὲν εἶχε ἐξασφαλίσει τὶς συνθῆκες τὶς ὁποῖες ἐπιθυµοῦσε νὰ βρεῖ τὸ παιδί της ἐκεῖ. Ἀλλά, γιὰ µένα τὸ σπουδαιότερο πρόβληµα εἶναι ὅτι τὸ παιδί, ὅταν λείπει ἡ µαµά του, παίζει τὰ παιχνίδια ποὺ ξέρει ὅτι αὐτὴ τοῦ ἔχει ἀπαγορεύσει, ἐνῶ ὅταν ἐκείνη εἶναι κοντά του δὲν τὰ παίζει. Δηλαδὴ τὸ παιδὶ θέλει τὸν “µπαµπούλα” πάνω ἀπὸ τὸ κεφάλι του γιὰ νὰ κάνει τὸ σωστό, ἐνῶ ὅταν ὁ “µπαµπούλας” λείπει, κάνει ὅ,τι θέλει; Καὶ τὸ τραγικὸ εἶναι πὼς οἱ γονεῖς σήµερα ἔχουµε συµβιβαστεῖ µὲ αὐτὴν τὴν πραγµατικότητα καὶ ἀρνούµαστε νὰ δεχθοῦµε ὅτι ὑπάρχει περίπτωση νὰ µάθουν τὰ παιδιὰ νὰ συµπεριφέρονται ὅπως πρέπει, εἴτε εἶναι οἱ γονεῖς τους µπροστά τους, εἴτε ὄχι.
Γιατί ἄραγε εἶναι δύσκολο νὰ ἀναπτύξουµε µὲ τὰ παιδιά µας µιὰ τέτοια σχέση ἐµπιστοσύνης; Μήπως ὁ χρόνος ποὺ τελικὰ ἀφιερώνουµε γι’ αὐτά, δὲν εἶναι ἀρκετός; Μήπως, ὅσο καὶ ἂν ἰσχυριζόµαστε ὅτι ἀφιερώνουµε ποιοτικὸ χρόνο, δὲν ἀρκεῖ γιὰ νὰ µᾶς γνωρίσουν τὰ παιδιά µας καὶ νὰ τὰ γνωρίσουµε κι ἐµεῖς; Γιὰ νὰ ἀναπτυχθεῖ σχέση ἐµπιστοσύνης πρέπει πρῶτα ἀπὸ ὅλα νὰ γνωρίσουµε αὐτὸν ποὺ θὰ ἐµπιστευθοῦµε. Δὲν µποροῦν ὅµως τὰ παιδιὰ νὰ γνωρίσουν τοὺς γονεῖς µέσω τρίτων. Δὲν µπορεῖ ὁ Παιδικὸς Σταθµός, ὅσο καλὴ δουλειὰ καὶ νὰ κάνει, νὰ ἀντικαταστήσει τοὺς γονεῖς, οὔτε νὰ ἀναπτύξει σχέσεις παιδιῶν µὲ γονεῖς. Γιατί ἡ σχέση δὲν ἀναπτύσσεται λόγῳ τῆς ἰδιότητος τοῦ πατέρα καὶ τῆς µητέρας ἀλλὰ λόγῳ τῆς προσωπικότητος τοῦ πατέρα καὶ τῆς µητέρας.
Δηλαδή, δὲν εἶναι µόνο ἡ ἰδιότητα τοῦ πατέρα ἢ τῆς µητέρας ἱκανὴ γιὰ νὰ ἐµπιστευθεῖ τὸ παιδὶ καὶ νὰ νιώσει ἀσφάλεια, ἀλλὰ ἔχει µεγάλη σηµασία τὸ ποιὸς εἶναι αὐτὸς ὁ πατέρας καὶ ποιὰ ἡ µητέρα. Ἐµεῖς οἱ γονεῖς θεωροῦµε ὅτι καὶ µόνο λόγῳ ἰδιότητος ἔχουµε ἐξουσία στὰ παιδιὰ καὶ πρέπει νὰ ὑπακούουν, ἔστω καὶ διὰ τοῦ φόβου. Ἔτσι ὅµως, τὸ µόνο ποὺ πετυχαίνουµε εἶναι νὰ συµπεριφέρονται ὅπως θέλουµε µπροστά µας, ἐνῶ µόλις γυρίσουµε τὴν πλάτη µας, κάνουν ὅ,τι θέλουν χωρὶς νὰ µᾶς λογαριάζουν!
Αὐτὴ δὲν εἶναι καὶ ἡ νοοτροπία µας ἀπέναντι στὸ Θεό; Ὅσο βρισκόµαστε στὴν Ἐκκλησία ἢ σὲ ἄλλα περιβάλλοντα ἐκκλησιαστικά, συµπεριφερόµαστε ὅπως ξέρουµε ὅτι πρέπει νὰ συµπεριφερόµαστε. Ὅταν ὅµως, βγοῦµε παραέξω, στὴν προσωπικὴ καὶ κοινωνική µας ζωή, συµπεριφερόµαστε ἀκόµη καὶ ἀντίθετα, νιώθοντας ὅτι εἴµαστε ἐλεύθεροι καὶ ὅτι δὲν µᾶς ἐλέγχει κανείς. Αὐτὴ ἡ συµπεριφορὰ δηλώνει ὅτι ξέρουµε κατὰ βάθος γιατί συµπεριφερόµαστε ὅπως πρέπει µέσα στὴν Ἐκκλησία; Ὄχι βέβαια! Μόνο ἐµπιστοσύνη στὸ Θεὸ δὲν δείχνει αὐτὴ ἡ διπροσωπία µας. Γιατί ὅταν ὁ ἄνθρωπος ξεκαθαρίσει µέσα του γιατί κάνει τὸ καθετί, τὸ κάνει πάντοτε καὶ παντοῦ, ὄχι ἐπιλεκτικά, ὅπου τὸν βλέπουν οἱ ἄλλοι. Ἔτσι καὶ τὰ παιδιά, ὅταν δὲν ἔχουν ξεκαθαρίσει µέσα τους τί σηµαίνει κάθε ὁδηγία ποὺ λαµβάνουν ἀπὸ τοὺς γονεῖς, συµπεριφέρονται ὅπως θέλουν πίσω ἀπὸ τὴν πλάτη τῶν γονέων.
Ἀναµφισβήτητα τὰ προβλήµατα στὴν ἀνατροφὴ τῶν παιδιῶν σήµερα εἶναι πολὺ µεγάλα. Ὑπάρχουν πολλὰ οὐσιαστικὰ ἀλλὰ καὶ πρακτικὰ θέµατα ποὺ καλούµαστε κάθε µέρα οἱ γονεῖς νὰ τὰ ἀντιµετωπίσουµε, ὅπως µπορεῖ ὁ καθένας, µέσα στὶς κοινωνικὲς συνθῆκες ποὺ ἔχουν καθιερωθεῖ. Ἡ οὐσία ὅµως, νοµίζω ὅτι βρίσκεται στὸ ποιοὶ τελικὰ εἴµαστε ἐµεῖς οἱ γονεῖς. Αὐτὸ εἶναι ποὺ µᾶς κρίνει καὶ µᾶς χαρακτηρίζει ὡς γονεῖς. Τί εἴδους ἄνθρωποι εἴµαστε, ἢ καλύτερα τί εἴδους ἄνθρωποι θέλουµε νὰ γίνουµε; Αὐτό, νοµίζω, εἶναι τὸ κρίσιµο ἐρώτηµα ποὺ πρέπει νὰ θέσουµε στὸν ἑαυτό µας καὶ ἀπὸ τὴν ἀπάντηση ποὺ θὰ δώσει ὁ καθένας µας, θὰ ἐξαρτηθεῖ καὶ τὸ εἶδος τῶν παιδιῶν ποὺ θὰ µεγαλώσουµε!
Μαρίνα Διαµαντῆ
«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» Αρ. Τεύχους 168-169
Αὔγουστος-Σεπτέμβριος