Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΝΟΗΣΗ ΠΑΡΑΠΕΜΠΕΙ ΣΤΟΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟ
Πρόσφατα εἶδα μιά πολύ ἐνδιαφέρουσα παρουσίαση στό διαδίκτυο μέ τίτλο: «Ὁ ἄνθρωπος: Προϊόν τύχης ἤ ἰδιοφυής κατασκευή;». Προέρχεται ἀπό τόν Werner Gitt (βλ. https://www.youtube.com/watch?v=JQsBM3r3mi0), ὁ ὁποῖος, ὡς καθηγητής πληροφορικῆς ἐπί 24 χρόνια (1978-2002), ἦταν διευθυντής τοῦ Φυσικοῦ-Τεχνολογικοῦ Ἰνστιτούτου τῆς Γερμανίας στήν πόλη Braunschweig. Ὁ W. Gitt προσεγγίζει τό ἐρώτημα γιά τήν προέλευση τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τήν πλευρά τῆς ἐπιστήμης του, τῆς πληροφορικῆς. Στήν ἀρχή τῆς παρουσίασης ἐκθέτει σύντομα τή θεωρία τοῦ Δαρβίνου γιά τήν ἐξέλιξη τοῦ ἀνθρώπου, ὑπογραμμίζοντας ἐξ ἀρχῆς, ὅτι στόν Δαρβίνο, ἐφ ὅσον ἔζησε στό 19ο αἰῶνα, ἔλειπαν πάρα πολλές ἐπιστημονικές γνώσεις γιά τόν ἄνθρωπο, τίς ὁποῖες διαθέτουμε ἐμεῖς σήμερα. Δέν εἶχε π.χ. καθόλου γνώση τοῦ DNA τοῦ ἀνθρώπου καί γενικά τῆς δομῆς τοῦ ἐγκεφάλου, ὅπως καί τοῦ νευρικοῦ συστήματος. Ἐκθέτοντας ἔπειτα τή βασική θέση τοῦ Δαρβίνου ὅτι ἡ ζωή προῆρθε ἀπό τήν ὕλη, τήν ἀντικρούει μέ βάση τήν πληροφορική. Ἐπίσης ἀντικρούει καί τήν ἄκρως παράλογη θέση περί τοῦ θανάτου στή θεωρία τοῦ Δαρβίνου. Παρά τόν μεγάλο θησαυρό γνώσεων πού διαθέτει ἡ ἐπιστήμη σήμερα γιά τήν ἐξαιρετικά πολύπλοκη κατασκευή καί λειτουργία τοῦ ἀνθρώπου, τή θέση αὐτή ὑπερασπίζονται μετά μανίας πολλοί σύγχρονοι ἐπιστήμονες, οἱ ὁποῖοι φθάνουν στό σημεῖο νά ἰσχυρίζονται ὅτι ὁ θάνατος εἶναι ἡ βασική προϋπόθεση τῆς ζωῆς, ὅτι εἶναι κατά κάποιον τρόπο ἀνακάλυψη τῆς ἐξέλιξης γιά τήν ἐπιτάχυνσή της, ὅτι εἶναι δημιουργός τῆς ζωῆς καί φυσικά καί τό τελευταῖο, ὅτι εἶναι τό ἀπόλυτο τέλος της. Δηλαδή, μιά ἐντελῶς ὑλιστική ἀντίληψη τῆς ζωῆς.
Ἡ ἀντίκρουση αὐτή ξεκινάει μέ τήν ἔκθεση συστημάτων πού βασίζονται στήν πληροφορία. Ἕνα ρομπότ λ.χ. μέ ἕξι πόδια, προκειμένου νά κινεῖται καί νά ἐκτελεῖ διάφορες ἐργασίες, προφανῶς ἔχει ἀνάγκη ἀπό ἕναν ἐγκέφαλο καί ἕνα ἀντίστοιχο μέ τίς λειτουργίες του πρόγραμμα. Χαρακτηριστικό ἐδῶ εἶναι, ὅτι ἡ πληροφορία ἤ οἱ πληροφορίες πού τοῦ δίνονται μέ τό πρόγραμμα αὐτό δέν εἶναι ὅπως ὅλο τό μηχάνημα καί ὁ ἐγκέφαλος του ὑλικό στοιχεῖο, ἐπειδή ἡ πληροφορία δέν ἔχει βάρος, δέν ἐμπίπτει στά βασικά φυσικά μεγέθη πού περιγράφουν τήν ὕλη, ὅπως εἶναι ἡ μάζα (kg), τό μῆκος (m), ὁ χρόνος (s), ἡ θερμοκρασία (K), ἡ ἔνταση ἠλεκτρικοῦ ρεύματος (A), ἡ ποσότητα ὕλης (mol) καί ἡ ἔνταση ἀκτινοβολίας (cd). Ἡ πληροφορία εἶναι μή ὑλικό στοιχεῖο. Ὅταν ἐξετάσει κανείς στή συνέχεια ὅλη τή δομή τοῦ ἀνθρώπινου σώματος διαπιστώνει ἕνα τεράστιο σύστημα καλωδίωσης πού εἶναι οἱ νευρικές ἵνες, μέσα ἀπό τίς ὁποῖες μεταδίδονται σέ κλάσματα δευτερολέπτου οἱ πληροφορίες. Μέ βάση τίς σημερινές ἐπιστημονικές γνώσεις γύρω ἀπό τόν ἀνθρώπινο ἐγκέφαλο (ἀποτελεῖται ἀπό 100 δισεκατομμύρια περίπου νευρῶνες, οἱ ὁποῖοι κατά μέσο ὅρο συνδέονται ὁ κάθε ἕνας μέ περίπου 1000 ἄλλους) καί τό νευρικό σύστημα, καταλήγει κανείς κατά τήν προσπάθεια προσδιορισμοῦ τοῦ συνολικοῦ μήκους τῶν νευρικῶν ἱνῶν στόν ἐγκέφαλο στόν ἀσύλληπτο ἀριθμό τῶν 500.000 χιλιομέτρων καί γιά τό ὑπόλοιπο νευρικό σύστημα στά 380.000 χιλ. Καί ἐάν ἤθελαν –καί κυρίως ἐάν μποροῦσαν– οἱ ἐπιστήμονες νά δημιουργήσουν σχεδιάγραμμα μέ τίς συνδέσεις ὅλων τῶν νευρώνων τοῦ ἀνθρωπίνου ἐγκεφάλου, ἀσφαλῶς θά χρειάζονταν ἀρκετά τετραγωνικά χιλιόμετρα χαρτιοῦ. Αὐτά τά ὀλίγα γιά τόν ἐγκέφαλο καί γιά τό νευρικό σύστημα τοῦ ἀνθρώπου ἀποτελοῦν ἕνα ἐλάχιστο δεῖγμα ἀπό τά πανθαύμαστα πού ἀναφέρει ἡ παρουσίαση γιά τό ἀνθρώπινο σῶμα, δηλ. τήν ὑλική δομή τοῦ ἀνθρώπου.
Πῶς ὅμως θά μποροῦσε νά ὁριστεῖ αὐτή ἡ πληροφορία, αὐτό τό μή ὑλικό στοιχεῖο, τήν ὁποία συναντήσαμε παραπάνω στό πρόγραμμα τοῦ ρομπότ, τήν ὁποία συναντᾶμε ἐπίσης στή μορφή ἑνός βιβλίου, μιᾶς ραδιοφωνικῆς ἐκπομπῆς κ.ἄ. Ἡ πληροφορία αὐτή πού προφανῶς συνδέεται μέ ὅλες τίς λειτουργίες τοῦ ἀνθρώπου καί χωρίς τήν ὁποία δέν μπορεῖ νά γίνει λόγος γιά τή ζωή, σύμφωνα μέ τόν W. Gitt πρέπει νά ἔχει πέντε ἐπίπεδα. Πρέπει νά διαθέτει:
α. «στατιστική», δηλ. σημάδια γιά τήν ὑλική ἀποτύπωση τῆς πληροφορίας (γράμματα ἑνός βιβλίου, μαγνητικά πεδία ἑνός σκληροῦ δίσκου, DNA-ζευγάρια ἀζετούχων βάσεων, ἠχητικό φάσμα).
β. «σύνταξη», δηλ. τήν παράθεση τῶν σημαδιῶν σύμφωνα μέ τούς συντακτικούς κανόνες μιᾶς γραμματικῆς.
γ. «σημαντική», δηλ. τήν ἀναγνώριση τῆς σημασίας τῆς πληροφορίας μέσῳ ἑνός κωδικοῦ. Τά κωδικοποιημένα σημάδια πάνω σε ἕνα φορέα πληροφορίας (π.χ. βιβλίο) πρέπει νά ἔχουν ἀντιπροσωπευτικό χαρακτήρα. Λ.χ. ἡ ἀκολουθία τῶν σημαδιῶν «d-o-o-r» στά ἀγγλικά ἀντιστοιχεῖ στήν ἔννοια «πόρτα» ἤ στά κινέζικα τό σημάδι «人» ἀντιστοιχεῖ στήν ἔννοια «ἄνθρωπος».
δ. «πρακτική», δηλ. τόν πρακτικό ἀντίκτυπο τῆς πληροφορίας, ἐνδεχομένως μιά συγκεκριμένη πράξη πού θέλει νά προκαλέσει ἐκεῖνος πού ἐκπέμπει τή πληροφορία.
ε. «στόχο», δηλ. τό σκοπό πού ἐπιδιώκεται καί ἐπιτυγχάνεται μέ τήν πληροφορία ἀπό τόν πομπό στόν δέκτη.
Σέ βιολογικά συστήματα ὅλα αὐτά τά ἐπίπεδα τῆς πληροφορίας τά συναντάει κανείς στό DNA πού βρίσκεται στόν πυρήνα τοῦ κυττάρου. Ἔχει τέσσερα σημάδια ἤ γράμματα, τίς ἀζωτοῦχες βάσεις: κυτοσίνη (C), γουανίνη (G), θυμίνη (T) καί ἀδενίνη (A). Εἶναι συντεταγμένες σέ ἕνα διπλό ἕλικα. Ἡ ἀκολουθία τῶν γραμμάτων «G-G-A» π.χ. στό κωδικό σύστημα τῶν γονιδίων ἀντιστοιχεῖ στή Γλυκίνη, τό ἁπλούστερο ἀμινοξύ πού τό περιέχουν οἱ περισσότερες πρωτεΐνες. Ἔπειτα, στό ἐπίπεδο τῆς πρακτικῆς μέσῳ τοῦ γενετικοῦ κωδικοῦ, συντελεῖται ἡ σύνθεση πρωτεϊνῶν καί τέλος στό ἐπίπεδο τοῦ στόχου ὑπηρετεῖται εὐρύτερα ἡ ζωή. Ἔχοντας ὁρίσει τήν πληροφορία, μπορεῖ κανείς νά καταγράψει στή συνέχεια τούς φυσικούς νόμους τῆς πληροφορίας. Οἱ φυσικοί νόμοι, ἐπειδή εἶναι ἀπόλυτα σταθεροί καί ἀμετακίνητοι, ἐπιτρέπουν κάποια πράγματα καί ἐπίσης ἀπαγορεύουν ἄλλα. Ὁ νόμος τῆς βαρύτητας π.χ. μᾶς ἐπιτρέπει νά οἰκοδομοῦμε σπίτια, νά ὁδηγοῦμε αὐτοκίνητο κ.ἄ., καθιστᾶ ὅμως ἀδύνατο στό νερό νά ρέει πρός τά πάνω. Πάντα, χωρίς τήν παραμικρή ἐξαίρεση, σέ φυσικές συνθῆκες τό νερό ρέει πρός τά κάτω. Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά τούς φυσικούς νόμους τῆς πληροφορίας, οἱ ὁποῖοι εἶναι:
α. Ὁποιοδήποτε ὑλικό πρᾶγμα, ὅπως φυσικές καί χημικές διαδικασίες, δέν μπορεῖ νά δημιουργήσει κάτι τό μή ὑλικό.
β. Ἡ πληροφορία εἶναι ἕνα μή ὑλικό θεμελιῶδες μέγεθος καί ὄχι μιά ἰδιότητα τῆς ὕλης.
γ. Ἡ πληροφορία δέν μπορεῖ ποτέ νά δημιουργηθεῖ μέσῳ τυχαίων διαδικασιῶν.
δ. Ἡ πληροφορία μπορεῖ μόνο νά δημιουργηθεῖ μέσῳ ἑνός νοήμονος πομποῦ.
Καί ἔτσι καταλήγει ὁ W. Gitt στά ἑξῆς συμπεράσματα:
α. Ἐπειδή ὁ κώδικας τοῦ DΝΑ σαφῶς ἐμπίπτει στόν ὁρισμό τῆς πληροφορίας πρέπει νά ὑπάρχει ἕνας πομπός! Καί αὐτός ὁ πομπός φυσικά ἀποκλείεται νά εἶναι ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος. Ἄρα πρέπει νά εἶναι κάτι ἀνώτερο ἀπό τόν ἄνθρωπο.
β. Ἐπειδή ἡ πυκνότητα καί πολυπλοκότητα τῆς πληροφορίας πού ἔχει ἀποκωδικοποιηθεῖ στό DΝΑ ξεπερνάει δισεκατομμύρια φορές τή δική μας σημερινή τεχνογνωσία, πρέπει αὐτός ὁ πομπός νά εἶναι ἰδιαίτερα εὐφυής!
Οὐσιαστικά πρέπει νά εἶναι ἐκεῖνο πού ὀνομάζουμε Θεό, ἕνας παντογνώστης Θεός, ὁ ὁποῖος ὡς δημιουργός τῆς ὑλικῆς καί μή ὑλικῆς πραγματικότητας τοῦ σύμπαντος πρέπει νά γνωρίζει τί κάνει τό κάθε μόριο στόν ἥλιο, τί συμβαίνει αὐτή τή στιγμή στό νεφέλωμα τῆς Ἀνδρομέδας, τί κάνει τό κάθε κύτταρο στό σῶμα μας, τί ἔχουμε σκεφτεῖ σέ κάθε στιγμή τῆς ζωῆς μας, καί αὐτό γιά ὅλη τήν ἀνθρωπότητα. Πρέπει νά ἔχει ἀπάντηση γιά ὅλα τα ἐρωτήματα, πρέπει νά γνωρίζει τά πάντα.
γ. Ἐφ’ ὅσον ἡ πληροφορία εἶναι ἕνα θεμελιῶδες μή ὑλικό μέγεθος πού δέν μπορεῖ νά προέρχεται ἀπό ὑλικές διαδικασίες, ὁ ἄνθρωπος ὅμως εἶναι σέ θέση νά παράγει πληροφορίες, πρέπει ὁ ἄνθρωπος νά ἀποτελεῖται ἀπό ἕνα μή ὑλικό παράγοντα (Ψυχή, Πνεῦμα). Ἕνα παράδειγμα ἐδῶ: Γράφω μέ τό στυλό μου ἕνα κείμενο, δηλ. παράγω μιά πληροφορία. Ἀσφαλῶς δέν μπορῶ νά πῶ, ὅτι τό στυλό μου εἶναι ἡ πηγή τῆς πληροφορίας. Μήπως τό χέρι μου μέ τό ὁποῖο γράφω τό κείμενο εἶναι ἡ πηγή τῆς πληροφορίας; Προφανῶς ἐπίσης ὄχι. Τότε μήπως ὁ ἐγκέφαλός μου εἶναι πηγή τῆς πληροφορίας; Ἐπίσης σίγουρα ὄχι, ἐπειδή ὁ ἐγκέφαλός μου εἶναι ὕλη. Ἄρα δέν μπορεῖ νά εἶναι πηγή τῆς πληροφορίας. Καί τό στυλό καί ὁ ἐγκέφαλος εἶναι καλά ἐργαλεῖα, χρειάζονται, ἀλλά δέν εἶναι ἡ πηγή τῆς πληροφορίας.
Παρέθεσα αὐτά τά στοιχεῖα ἀπό τήν παρουσίαση τοῦ καθηγητῆ πληροφορικῆς Werner Gitt, ἐπειδή μᾶς φωτίζουν τό θέμα τῆς προέλευσης τοῦ ἀνθρώπου ἀπό μία ἰδιαίτερη ὀπτική γωνία. Δέν προβαίνει σέ ὑποθέσεις, δέν δημιουργεῖ νεφελώδεις θεωρίες, προκειμένου νά στηρίξει μέ ψευδοεπιστημονικά ἐπιχειρήματα μιά φανταστική ἀντίληψη γιά τόν κόσμο καί τόν ἄνθρωπο. Δομεῖ μέ αὐστηρό ἐπιστημονικό τρόπο τήν ἐπιχειρηματολογία του. Καί ἀκριβῶς ἐκεῖ βρίσκεται ἡ ἀξία της.
Λέων Μπράνγκ
Δρ. Θεολογίας