Πλεκτάνη Παλαιᾶς & Νέας ἡγεσίας
τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας εἰς βάρος
τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν
Τρεῖς μέρες πρὶν ἀπὸ τὶς ἐκλογές, ἡ ἀπερχόμενη ἡγεσία τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας καὶ Θρησκευμάτων (ΥΠΑΙΘ) μᾶς ἐξέπληξε μὲ τὴ δημοσίευση τῶν νέων Προγραμμάτων Σπουδῶν (ΠΣ) γιὰ ὅλα τὰ μαθήματα τοῦ Λυκείου, τὰ ὁποῖα πρόκειται νὰ ἐφαρμοστοῦν ἀπὸ τὸ ἑπόμενο σχολικὸ ἔτος 2015-2016. Ἀντιδράσεις ὑπῆρξαν ποικίλες. Ἡ κριτικὴ στὰ περισσότερα μαθήματα ἐπικεντρώθηκε στὸ σημεῖο ὅτι τὰ προγράμματα ἔχουν φορτωθεῖ σὲ ἀπίστευτο βαθμὸ μὲ ὕλη καὶ γι’ αὐτὸ οἱ στόχοι εἶναι ἐξωπραγματικοὶ ἀλλὰ καὶ πολὺ ἐξειδικευμένοι. Ἤδη ὁ νέος ὑπουργὸς Παιδείας κ. Μπαλτᾶς ἔχει ἀναγγείλει τὸν ἐπανασχεδιασμὸ τῶν ἀναλυτικῶν προγραμμάτων καὶ τῶν σχολικῶν ἐγχειριδίων πρὸς τὴν κατεύθυνση τῆς μείωσης τοῦ ὄγκου τῶν πληροφοριῶν, ὥστε νὰ δοθεῖ περισσότερο βάρος στὴν ἐμβάθυνση καὶ στὴν καλλιέργεια τῆς κριτικῆς σκέψης. Μέσα στὸν ὄγκο τῶν νέων ΠΣ περιέχεται φυσικὰ καὶ τὸ νέο ΠΣ στὸ Μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν (ΜτΘ) γιὰ τὶς τρεῖς τάξεις τοῦ Λυκείου1.
Τὸ νέο ΠΣ γιὰ τὰ Θρησκευτικά τοῦ Λυκείου, ἀκολουθεῖ πιστὰ τὴ φιλοσοφία τοῦ νέου ΠΣ ποὺ καταρτίστηκε τὸ 2010 γιὰ τὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο ἀπὸ μιὰ μερίδα νεωτεριστῶν Θεολόγων σὲ συνεργασία μὲ τὸ Ὑπουργεῖο καὶ τὸ Παιδαγωγικὸ Ἰνστιτοῦτο2 καὶ πού, ἀπὸ τὸ 2011, ἐφαρμόζεται ἤδη πιλοτικά. Τὸ ΜτΘ ἀπὸ τὴν παλαιὰ μορφὴ ποὺ εἶχε μετατρέπεται στὴν οὐσία σὲ πολυθρησκειακὸ μάθημα. Ἀπὸ τὴν Γ΄ Δημοτικοῦ διδάσκονται παράλληλα ἕξι θρησκεῖες καὶ τρεῖς χριστιανικὲς ὁμολογίες, μεταξύ τῶν ὁποίων καὶ ἡ ὀρθόδοξη, στὴν ὁποία, φυσικά, ὡς θρησκεία τοῦ τόπου δίνεται ἰδιαίτερη βαρύτητα.
Ἔτσι ἡ συνταγματικὴ ἐπιταγὴ τῆς ἀνάπτυξης τῆς θρησκευτικῆς συνείδησης ὡς στόχου τῆς Παιδείας3, ἡ ὁποία σύμφωνα μὲ τὸ δικαίωμα τῆς πλειοψηφίας4 ὀφείλει νὰ γίνει μὲ τὴ διδασκαλία τῆς Ὀρθόδοξης Χριστιανικῆς παράδοσης5 θεωρεῖται ἀπὸ τοὺς ἐμπνευστὲς τῶν νέων ΠΣ ὡς «θρησκευτικὴ ἀπολυτότητα»6. Ἡ διδασκαλία τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος μᾶς ὑπογραμμίζει ὅτι εἶναι «ἡ ὁδός, ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωὴ» καὶ ἡ οἰκείωση τῶν Ὀρθοδόξων μαθητῶν μὲ τὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση, κρύβει, ὅπως μαρτυροῦν ἔμμεσα οἱ «Ὀρθόδοξοι θεολόγοι» – συντάκτες τῶν νέων ΠΣ, τὸν κίνδυνο «τοῦ ἰδεολογικοῦ ἐγκιβωτισμοῦ … σὲ μεριστικὲς καὶ ἀπολυτοποιημένες ἑρμηνεῖες καὶ στάσεις ζωῆς»7. Δεδομένο γι’ αὐτοὺς τοὺς «θεολόγους» εἶναι, ὅτι «στὶς περισσότερες θρησκεῖες ὑπάρχουν “πηγές” θεραπείας καὶ συμφιλίωσης»8. Αὐτὰ τὰ λίγα, προφανῶς, ἀρκοῦν, γιὰ νὰ κάνουν κατανοητό τὸ πνεῦμα τῶν συντακτῶν τῶν νέων ΠΣ γιὰ τὸ ΜτΘ.
Δὲν ἀρκοῦνται ὅμως μόνο στὴν ἀντισυνταγματικότητα, στὸ διασυρμὸ τῆς διδασκαλίας τοῦ Χριστιανισμοῦ, στὴ διάψευση τοῦ ἰδίου τοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰ προχωροῦν καὶ στὸν προσηλυτισμὸ τῶν Ὀρθόδοξων μαθητῶν. Πολὺ διαφωτιστικὴ προκειμένου εἶναι ἡ ἐμπεριστατωμένη μελέτη τοῦ Γεωργίου Η. Κρίππα, δρος Συνταγματικοῦ Δικαίου, μὲ τίτλο «Κατὰ πόσον τὸ νέο Πρόγραμμα Σπουδῶν τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν συνιστᾶ τὴν ἀξιόποινο πράξη τοῦ προσηλυτισμοῦ»9. Ὁ κ. Κρίππας ἀποδεικνύει μὲ ἀπόλυτη τεκμηρίωση, ὅτι τὸ νέο ΠΣ τοῦ ΜτΘ σύμφωνα μὲ τὸ Ἑλληνικὸ Δίκαιο συνιστᾶ πράξη προσηλυτισμοῦ ἔναντι τῶν Ὀρθόδοξων μαθητῶν.
Μὲ βάση τὰ παραπάνω δεδομένα, μὲ βάση τὴν μεγάλη πληθώρα ἀντιδράσεων ἐκ μέρους τῶν Θεολόγων ποὺ ἐκπροσωπεῖ ἡ Πανελλήνια Ἕνωση Θεολόγων10, ἐκ μέρους ποικίλων ἄλλων ἑνώσεων καὶ συλλόγων11, ἐκ μέρους πανεπιστημιακῶν διδασκάλων, ἐπιστημόνων καὶ ἐρευνητῶν12, κάνει ἐντύπωση ὅτι ἡ ἡγεσία τοῦ ΥΠΑΙΘ προχωρεῖ ἀκάθεκτα καὶ κυριολεκτικὰ μὲ μανία στὴν ἐφαρμογὴ αὐτῶν τῶν ΠΣ, ὅπως φανερώνει ἡ καθιέρωση τοῦ νέου ΠΣ τοῦ ΜτΘ γιὰ τὸ Λύκειο καὶ ἡ ἐφαρμογή του ἀπὸ τὸ σχολικὸ ἔτος 2015-2016.
Μαζὶ μὲ τὴ δημοσίευση τοῦ νέου ΠΣ στὸ ΜτΘ τοῦ Λυκείου, ὁ ἀπερχόμενος ὑπουργὸς ἀπέστειλε μὲ ἡμερομηνία 23.1.2015 καὶ νέα ἐγκύκλιο γιὰ τὴν ἀπαλλαγὴ ἀπὸ τὸ ΜτΘ13. Μὲ τὴν πρώτη ματιὰ ἡ ἐγκύκλιος αὐτὴ λύνει τὸ μεγάλο πρόβλημα ποὺ εἶχε δημιουργηθεῖ λόγῳ τῆς ρύθμισης τῶν ἀπαλλαγῶν ποὺ ἀκολουθήθηκε ἀπὸ τὸ 200814 καὶ ἔπειτα, δηλ. τὴν ἀθρόα ἀπαλλαγὴ ἀπὸ τὸ ΜτΘ χωρὶς νὰ ἐκπληρώνεται ἡ οὐσιαστικὴ προϋπόθεση, δηλαδὴ ὅτι ὁ μαθητὴς ποὺ ἀπαλλάσσεται δὲν εἶναι Χριστιανὸς Ὀρθόδοξος – σύμφωνα μὲ τὴ νομοθεσία καὶ τὶς ἀποφάσεις τοῦ Συμβουλίου τῆς Ἐπικρατείας τὸ δικαίωμα αὐτὸ ἰσχύει ἀποκλειστικὰ καὶ μόνο γιὰ ἄθεους, ἀλλόδοξους καὶ ἑτερόδοξους. Ἡ τελευταία ἐγκύκλιος τῆς 23.1.2015 διαφέρει ριζικὰ ἀπὸ ἐκεῖνες τοῦ 2008 καὶ ἀπὸ τὴν προηγούμενη ἐγκύκλιο τῆς 19.9.201315, στὴν ὁποία, ἀπὸ τὶς στῆλες αὐτοῦ τοῦ περιοδικοῦ, εἴχαμε ἀσκήσει ἐκτενῆ κριτική16, στὸ ἑξῆς σημεῖο: ἡ δυνατότητα ἀπαλλαγῆς περιορίζεται πλέον αὐστηρὰ στοὺς μαθητές, τῶν ὁποίων οἱ δύο γονεῖς –ἢ οἱ ἴδιοι στὴν περίπτωση ποὺ εἶναι ἐνήλικοι– ὀφείλουν νὰ δηλώνουν ὅτι «ὁ μαθητὴς δὲν εἶναι Χριστιανὸς Ὀρθόδοξος καὶ ἐξ αὐτοῦ ἐπικαλεῖται λόγους θρησκευτικῆς συνείδησης». Σύμφωνα μὲ τὴν προηγούμενη ἐγκύκλιο, ὑπῆρξε ἡ δυνατότητα ἀπαλλαγῆς ἀπὸ τὸ μάθημα εἴτε μὲ τὴν ἀναγραφὴ στὴ δήλωση ὅτι «ὁ μαθητὴς δὲν εἶναι Χριστιανὸς Ὀρθόδοξος» εἴτε μὲ τὴν ἀναγραφὴ ὅτι «ἐπικαλεῖται λόγους θρησκευτικῆς συνείδησης». Ἔτσι, ἀπὸ τὴν μία πλευρὰ βρίσκονταν ὅλοι ἐκεῖνοι οἱ Ὀρθόδοξοι μαθητὲς ποὺ εὐνοοῦνταν καὶ ἐκμεταλλεύονταν τὴ χαλαρότητα, μὲ τὴν ὁποία χειριζόταν τὸ ζήτημα τῶν ἀπαλλαγῶν ἀπὸ τοὺς Διευθυντὲς τῶν σχολείων τους, ἐπικαλούμενοι λόγους θρησκευτικῆς συνείδησης καὶ προδίδοντας μὲ αὐτή τους τὴ δήλωση οὐσιαστικὰ τὴν πίστη τους. Καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ βρίσκονταν οἱ Ὀρθόδοξοι μαθητὲς ἐκεῖνοι ποὺ ἡ συνείδησή τους δὲν τοὺς ἐπέτρεπε μὲ ψευδεῖς ὑπεύθυνες δηλώσεις νὰ κοροϊδεύουν, τόσο τὸν ἑαυτό τους ὅσο καὶ τὶς Ἀρχὲς τῆς χώρας, ἢ ποὺ οἱ Διευθυντὲς τῶν σχολείων τους δὲν τοὺς ἐπέτρεπαν αὐτὴ τὴν ἐξαπάτηση.
Ἡ Πανελλήνια Ἕνωση Θεολόγων, βλέποντας ἐπιτέλους τὴ λύση τοῦ ζητήματος ποὺ ἐπὶ τόσα χρόνια τὴν ἀπασχολοῦσε, μὲ προφανῆ ἱκανοποίηση χαιρέτησε τὴν ἔκδοση αὐτῆς τῆς ἐγκυκλίου17. Ὅμως, δικαιώθηκαν ὄντως οἱ ἀγῶνες τῆς Ἕνωσης ἢ μήπως ὁ ἀπερχόμενος ὑπουργὸς κ. Λοβέρδος ἐνέπαιξε ἐκ νέου τούς, σὲ μεγάλη πλειοψηφία, Ὀρθόδοξους Χριστιανοὺς αὐτῆς τῆς χώρας;
Σὲ ἄλλο ἄρθρο μου18 εἶχα ἐπισημάνει τὴν ἄμεση σύνδεση τοῦ νέου ΠΣ στὸ ΜτΘ μὲ τὸ ζήτημα τῶν ἀπαλλαγῶν. Τὸ 2008 χωρὶς κανένα λόγο, χωρὶς νὰ ὑπάρχουν ἀλλαγὲς στὴ σχετικὴ νομοθεσία ἐκδίδονται οἱ παραπάνω ἐγκύκλιοι ἐν μέσῳ θέρους. Ἰδίως μὲ τὴν πρώτη δημιουργήθηκε ἡ ἐντύπωση ὅτι πλέον καὶ οἱ Ὀρθόδοξοι μαθητὲς μποροῦν ἐλεύθερα νὰ ζητήσουν ἀπαλλαγὴ ἀπὸ τὸ ΜτΘ. Ἡ ἐντύπωση αὐτὴ παγιώθηκε μὲ τὴν δεύτερη ἐγκύκλιο καὶ μόνο ἡ τρίτη ἐγκύκλιος ἀνέφερε, ἔστω ἔμμεσα σὲ δευτερεύουσα πρόταση σχετικὰ μὲ τὴν ἀπασχόληση τῶν ἁπαλλαγέντων μαθητῶν, ὅτι τὸ ΜτΘ εἶναι ὑποχρεωτικὸ γιὰ τοὺς Ὀρθόδοξους μαθητές. Πάντως, τὸ ἀποτέλεσμα ἦταν οἱ κάθε χρόνο καὶ αὐξανόμενες αἰτήσεις ἀπαλλαγῶν Ὀρθόδοξων μαθητῶν ἀπὸ τὸ ΜτΘ ὅπως ἀναφέρθηκε παραπάνω. Τὸ 2010 καταρτίζονται τὰ νέα ΠΣ γιὰ τὸ ΜτΘ στὸ Δημοτικὸ καὶ τὸ Γυμνάσιο μὲ τὰ ὁποῖα, τὸ μάθημα, στὴν οὐσία μετατρέπεται σὲ πολυθρησκειακὸ μάθημα. Πέρα ἀπὸ τὴ μυθοπλασία τοῦ πολυπολιτισμικοῦ χαρακτῆρα τῆς Ἑλλάδος καὶ τῆς ἀνάγκης καταπολέμησης τοῦ ρατσισμοῦ καὶ ξενοφοβίας, ἕνα ἀπὸ τὰ βασικὰ ἐπιχειρήματα γιὰ τὴ νέα μορφὴ τοῦ ΜτΘ ἦταν: Αὐτὴ εἶναι ἡ μεγάλη εὐκαιρία γιὰ τὴν ἀναβάθμιση τοῦ ΜτΘ. Ἔτσι θὰ ἀφαιρεθοῦν ἀπὸ τοὺς ἀμφισβητίες τὰ ἐπιχειρήματα ὑπὲρ τῆς ἀπαλλαγῆς ἀπὸ τὸ μάθημα. Θὰ εἶναι ἕνα μάθημα ὑποχρεωτικὸ γιὰ ὅλους καὶ δὲν θὰ ὑπάρχει καθόλου δυνατότητα ἀπαλλαγῆς, ἀφοῦ θὰ διδάσκονται οἱ βασικὲς θρησκεῖες μὲ βαρύτητα στὴ θρησκεία τοῦ τόπου, ποὺ εἶναι ἀπόλυτα λογικὸ καὶ θεμιτό. Στὶς 23-1-2015 καθιερώνεται τὸ νέο ΠΣ γιὰ τὸ ΜτΘ τοῦ Λυκείου, τὸ ὁποῖο πρόκειται νὰ ἐφαρμοστεῖ ἀπὸ τὸ σχολικὸ ἔτος 2015-2016. Τὴν ἴδια ἡμέρα (23-1-2015) ἐκδίδεται ἡ νέα ἐγκύκλιος γιὰ τὴν δυνατότητα ἀπαλλαγῆς ἀπὸ τὸ ΜτΘ, ἡ ὁποία περιορίζεται πλέον αὐστηρὰ στοὺς «μὴ Χριστιανοὺς Ὀρθόδοξους μαθητές, δηλαδὴ ἀλλόθρησκους ἢ ἑτερόδοξους ἢ ἄθρησκους, ποὺ ἐπικαλοῦνται λόγους θρησκευτικῆς συνείδησης». Ἄρα, εἶναι πασιφανές, ὅτι ἡ νέα ἐγκύκλιος συντάχτηκε γιὰ τὸ νέο ΠΣ τοῦ ΜτΘ.
Ἔτσι προκύπτει τὸ ἑξῆς ἐνδιαφέρον στοιχεῖο: Ὅσο τὸ ΜτΘ εἶχε τὸν παραδοσιακὸ ὀρθόδοξο χαρακτήρα, ἡ ἡγεσία τοῦ ΥΠΑΙΘ ἀπὸ τὸ 2008 ἔδινε μὲ ἀσαφεῖς διατυπώσεις, ἐντελῶς ἀντισυνταγματικά, σὲ Ὀρθόδοξους μαθητὲς τὴν δυνατότητα ἀπαλλαγῆς, μαθαίνοντάς τους στὴ ἀπάτη μὲ ψευδεῖς δηλώσεις καὶ χρησιμοθηρία, ἀφοῦ εἶχαν ἕνα μάθημα λιγότερο νὰ διαβάζουν. Τώρα ποὺ ἡ ἡγεσία τοῦ ΥΠΑΙΘ καθόρισε, πάλι ἐντελῶς ἀντισυνταγματικά, μὲ τὰ νέα ΠΣ τὸν πολυθρησκειακὸ χαρακτῆρα τοῦ ΜτΘ καὶ μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ καθιερώνει πλέον ἐλεύθερα τὸν προσηλυτισμό, ἀποκλείει πιὰ μὲ ἀπόλυτη σαφήνεια καὶ αὐστηρότητα τὴν ἀπαλλαγὴ Ὀρθόδοξων μαθητῶν ἀπὸ τὸ ΜτΘ, ἐπιτρέποντας αὐτὴ τὴν ἀπαλλαγὴ μόνο σὲ ἀλλόθρησκους ἢ ἑτερόδοξους ἢ ἄθρησκους μαθητές. Τώρα ποὺ μὲ βάση τοὺς ἐμπνευστὲς «θεολόγους» τῶν νέων ΠΣ τὸ μάθημα θὰ ἔπρεπε νὰ εἶναι ὑποχρεωτικὸ γιὰ ἀνεξαιρέτως ὅλους τοὺς μαθητές, ἐπειδὴ δὲν ὑπάρχουν πλέον λόγοι θρησκευτικῆς συνείδησης ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ ἐπικαλεστοῦν, ἡ ἡγεσία τοῦ ΥΠΑΙΘ δίνει πάλι σὲ μὴ Ὀρθόδοξους μαθητὲς τὴ δυνατότητα ἀπαλλαγῆς, προφανῶς γιὰ νὰ μὴ προσηλυτίζονται αὐτοὶ κατὰ λάθος στὴν ὀρθόδοξη πίστη καὶ νὰ εἶναι σὲ πλεονεκτικὴ θέση ἔναντι τῶν Ὀρθοδόξων συμμαθητῶν τους μὲ ἕνα μάθημα λιγότερο. Στοὺς δὲ Ὀρθόδοξους μαθητὲς ἐπιβάλλει τὸ μάθημα, γιὰ νὰ προωθήσει τὴ σύγχυση σὲ αὐτοὺς καὶ γιὰ νὰ προσηλυτίζονται ὅσο γίνεται περισσότεροι ἢ σὲ ἄλλες θρησκεῖες ἢ στὴν ἀθεΐα. Αὐτὸς μοιάζει νὰ εἶναι ὁ στόχος τῆς ἡγεσίας τοῦ ΥΠΑΙΘ σύμφωνα μὲ τὸν χειρισμὸ τοῦ ζητήματος τῶν ἀπαλλαγῶν καὶ τὴν καθιέρωση τῶν νέων ΠΣ στὸ ΜτΘ.
Ἐνώπιον αὐτῆς τῆς πλεκτάνης τοῦ ΥΠΑΙΘ ποὺ ἔχει στηθεῖ μὲ τόσο ἔντεχνο τρόπο καὶ μὲ τόση περιφρόνηση καὶ ἀπέχθεια πρὸς τὴν Ὀρθοδοξία μοῦ ἔρχεται στὸ νοῦ τὸ παραμύθι, γιὰ τὸν «Μαγεμένο Αὐλὸ» ἢ τὸν «Αὐλητὴ τοῦ Χαμελίν». Στὸ παραμύθι ἕνας ποντικοκυνηγός, ἀφοῦ ἀπελευθέρωσε μιὰ πόλη ἀπὸ τὴν πληγὴ τῶν ποντικιῶν καὶ τελικὰ δὲν πληρώθηκε ἀπὸ τοὺς πολῖτες, παρέσυρε μαζί του ὁλόκληρη τὴ νεολαία τοῦ τόπου, ἡ ὁποία καὶ στὴ συνέχεια χάθηκε. Μήπως, τηρουμένων τῶν ἀναλογιῶν, αὐτὲς οἱ προθέσεις καὶ αὐτὲς οἱ ἐνέργειες τῆς πολιτικῆς ἡγεσίας τοῦ τόπου μας, ἡ ὁποία, μάλιστα, σὲ ἀντίθεση μὲ τὸν ποντικοκυνηγὸ πληρώνεται ἁδρᾶ, δὲν παραπέμπουν σὲ ἕνα παρόμοιο κίνδυνο; Ἐνώπιον αὐτῆς τῆς τόσο σοβαρῆς ἀπειλῆς ἰδιαίτερα γιὰ τὴ νεολαία ἀλλὰ καὶ γενικὰ γιὰ ὅλους τοὺς πιστούς, ἀπορεῖ κανεὶς μὲ στάση τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας μας ποὺ σιωπᾶ, ποὺ ὡς τώρα δὲν ἔχει πάρει θέση. Καὶ ἀναρωτιέται κανείς, ἂν ὄντως οἱ ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας μας θέλουν νὰ ἐκχωρήσουν τὴ διαποίμανση τοῦ ὀρθοδόξου ποιμνίου στοὺς ἐπιτήδειους αὐτοὺς νεωτεριστές, σ’ αὐτοὺς τοὺς ἀθεολόγητους «θεολόγους» ποὺ ὑπηρετοῦν πιστά τὰ ἀφεντικά τους στὴ καθιέρωση τῆς νέας τάξης τῶν πραγμάτων μὲ τὶς ἠχηρὲς ἀξίες τοῦ σεβασμοῦ πρὸς τὸν ἄλλο, τῆς ἀνεκτικότητας κ.τ.λ. – σὰν νὰ τὶς ἀπέκλειε τὸ ἦθος τοῦ Χριστοῦ ποὺ εἶναι τὸ πρότυπο τοῦ ἤθους κάθε Ὀρθόδοξου χριστιανοῦ.
Θὰ ἤθελα καὶ ἐγὼ νὰ ἑνώσω τὴ φωνή μου μὲ πολλὲς ἄλλες καὶ ἀπὸ τὶς στῆλες αὐτοῦ τοῦ περιοδικοῦ νὰ ἀπευθύνω ἔκκληση πρὸς τὴν Σεβαστὴ Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος νὰ ὑψώσει τὸ ἀνάστημά της, ὥστε ἔστω αὐτὴ τὴν ὕστατη ὥρα νὰ ἀποτραπεῖ αὐτὸς ὁ κίνδυνος.
Λέων Μπρὰνγκ
Δρ. Θεολογίας
«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» Ἀρ. Τεύχους 151
Μάρτιος 2015
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
1. 8562/Δ2, ΦΕΚ 182/23-1-2015.
2. ΦΕΚ 2335/17-10-2011, τ.Β΄.
3. Ἄρθρο 16 παρ. 2.
4. Bλ. τὴν ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος στὴν κεφαλίδα τοῦ Συντάγματος σὲ συν-
δυασμὸ μὲ τὸ ἄρθρο 3, ὅπου τὸ Ὀρθόδοξο Χριστιανικό Δόγμα χαρακτηρίζεται ὡς
«Ἐπικρατοῦσα θρησκεία».
5. Βλ. τὶς ἀποφάσεις τοῦ Συμβουλίου τῆς Ἐπικρατείας 3356/1995, 2176/1998, τὴν
ἀπόφαση τοῦ Διοικητικοῦ Ἐφετείου Χανίων 115/2012, σ. 19-24 ὅπως καὶ τὸν ἰσχύοντα
Νόμο 1566/1985 ἀρθ. 1, 6 παρ.2 και 16 παρ.3.
6. Ὁδηγός γιὰ τὸν Ἐκπαιδευτικό, σ. 92.
7. Πρόγραμμα Σπουδῶν στὰ Θρησκευτικά Γυμνασίου, σ. 16.
8. Πρόγραμμα Σπουδῶν στᾶ Θρησκευτικά Γυμνασίου, σ. 11.
9. Βλ. περιοδικό «Κοινωνία», ἀρ. τεύχους 58, Ὀκτ.-Δεκ. 2014, τεύχ. 4, σσ. 251-272.
10. Βλ. τὴν ἱστοσελίδα τῆς Ἕνωσης: http://www.petheol.gr/home.
11. Βλ. π.χ. τὴν «Ἀναφορά πρὸς τὸν Ὑπουργό Παιδείας καὶ Θρησκευμάτων, Πολιτι-
σμοῦ καὶ Ἀθλητισμοῦ» ποὺ κατέθεσε ὁ Βουλευτής Τρικάλων Ἠλίας Γ. Βλαχογιάννης
ἐκ μέρους 7 ἑνώσεων καὶ συλλόγων μὲ ἡμερομηνία 18.6.2013 στὸ Ἑλληνικό Κοινο-
βούλιο.
12. Βλ. χαρακτηριστικά τὸν ὀγκώδη Τόμο 25 ἐπιστημονικῶν μελετῶν μὲ θέμα «Τὸ
Μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν: Προβληματισμοί –ἐπισημάνσεις– προτάσεις», Θεσσα-
λονίκη 2014. Πρόκειται γιὰ τὰ Πρακτικά τοῦ διήμερου Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου
ποὺ διοργανώθηκε στὶς 11 καὶ 12 Μαρτίου 2013 στὴ Θεσσαλονίκη ὑπό τῆν αἰγίδα τῆς
Ἱερᾶς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης.
13. Ἀρ.Πρωτ.12773/Δ2/23-01-2015.
14. Ἐγκύκλιοι μὲ Ἀρ. Πρωτ. 91109/Γ2/10-07-08, 104071/Γ2/04-08-08 και
Φ12/977/109744/Γ1/26-08-08.
15. Ἀρ. Πρωτ.13309¬/Γ2/19-09-2013.
16. Βλ. τεύχ. 134, Ὀκτώβριος 2013, σσ. 365-368
17. Βλ. http://www.petheol.gr/nea/ethesetespethgiatenearythmiseapotoypaithtouzetemato
stesapallagesapo tomathematonthreskeutikon
18. Βλ. ἐφημερίδα «Κοινωνία», ἀρ. 20, Ἰούλιος - Σεπτέμβριος 2013, σ. 2.