Ο π. ΜΑΡΚΟΣ ΜΑΝΩΛΗΣ
ΤΑΜΕΙΟΝ ΤΗΣ ΑΓΙΟΠΑΤΕΡΙΚΗΣ ΜΑΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΣ
Τό Σάββατο 5 Ἀπριλίου 2014 τελέσθηκε στόν Ἱ. Ν. Ἁγ. Γεωργίου Διονύσου τό 4ετές μνημόσυνον τοῦ μακαριστοῦ πνευματικοῦ πηδαλιούχου τῆς Ἐκκλησίας μας, Ἀρχιμ. Μάρκου Μανώλη.
Τοῦ μνημοσύνου προηγήθηκε ἡ Θ. Λειτουργία, στήν ὁποία χοροστάτησε ἀπό τοῦ Ἀρχιερατικοῦ Θρόνου ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Σιναίου κ. Δαμιανός καί ὁμίλησε γιά τήν μορφή καί τήν Ἐκκλησιαστική παρουσία τοῦ π. Μάρκου.
Ὅσα καί ἄν γραφοῦν γι’ αὐτόν τόν Πατέρα καί Ὁδηγό τῆς Πίστεώς μας θά εἶναι ἐλάχιστα ἔναντι ἐκείνων πού Αὐτός προσέφερε καί ἐξακολουθεῖ νά προσφέρη στήν Ἐκκλησιαστική μας ζωή. Κυρίως, ὅμως, ἔδωσε χωρίς νά λάβη τίποτε ἀπό αὐτά πού ἔχουν γήϊνη διάρκεια.
Ἀπό νέος ἐπεσκέπτετο ὅλα τά πνευματικά περιβάλλοντα, μιά πρακτική τήν ὁποία διετήρησε μέχρι τέλους τῆς ζωῆς του, ἀλλά συνέλεγε ἀπό αὐτά τά περιβάλλοντα μόνο τό πνευματικό νέκταρ, τήν Θεοπαράδοτη πνευματική ἐργασία. Γνωρίσθηκε μέ ὅλες τίς πνευματικές κορυφές, τά ἁγιασμένα ἐκκλησιαστικά ἀναστήματα τῆς ἐποχῆς μας καί ἔχαιρε ἀπό ὅλους αὐτούς ἰδιαιτέρου σεβασμοῦ καί ἀναγνωρίσεως, ἐντός ἀλλά καί ἐκτός Ἑλλάδος.
Ὁ π. Μᾶρκος θεμελιώνει μιά νέα οἰκία τό ἔτος 1993
Μέ τήν πνευματική του αὐτή περιήγηση ὁ π. Μᾶρκος ἔγινε ἱερό Θησαύρισμα, μοναδικό Ταμεῖο τῆς Ἁγιοπατερικῆς μας Παραδόσεως. Ἔγινε μιμητής τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου «συντηρῶν τά ρήματα ταῦτα» τῆς ἁγίας βιωτῆς καί τῆς πνευματικῆς πείρας τῶν ἁγίων Γερόντων τοῦ αἰῶνος μας, τά ὁποῖα «ἐν ἡσυχίᾳ Θεοῦ» ἐπεξεργάζετο, ἐβίωνε καί ἐδίδασκε.
Παντοιοτρόπως ἐφρόντιζε νά διατηρεῖται ζῶσα καί ἀκεραία ἡ πνευματική ἀτμόσφαιρα τῆς Θεοπαραδότου Παραδόσεώς μας, ὄχι μόνο στή ζωή τῶν πιστῶν τῆς πνευματικῆς ἐπιρροῆς του ἀλλά καί στήν ζωή τῆς Ἐκκλησίας μας γενικώτερα, μέσῳ τῆς οἰακοστροφήσεως τοῦ «Ὀρθοδόξου Τύπου».
Ὁ ἀοίδημος Ἀθλητής τῆς Πίστεως π. Μᾶρκος δέν προσετέθη ἁπλῶς στίς μεγάλες πνευματικές μορφές τοῦ αἰῶνος μας ἀλλά αὐτός ὁ ἴδιος ἀπετέλεσε Ἐποχή, ἀφοῦ δίδαξε στήν ἐποχή μας τό πῶς «δεῖ ἐν οἴκῳ Θεοῦ ἀναστρέφεσθαι», ὥστε νά εἴμαστε μέν σύγχρονοι καί πρωτοπόροι χωρίς, ὅμως, νά ἀλλοιώσουμε ἤ νά ἀφαιρέσουμε «ἰώτα ἕν ἤ μία κεραία» ἀπό τήν ἄφθαρτη, Οὐράνια καί ἀκαινοτόμητη Ἐκκλησιαστική μας Παράδοση.
Ὁ π. Μᾶρκος ἀποτελεῖ τό πρότυπο τοῦ ἐπιστήμονος Θεολόγου, γιατί ἠσθάνετο τήν Θεολογία ὄχι μόνο ὡς μία θεωρητική ἐπιστήμη, τήν ὁποία ἔχει ἐπιστημονικό χρέος νά λεπτολογῆ, ἀλλά, καί τήν ζοῦσε ὡς ἀδιάκοπη Παρουσία ἐπί τῆς γῆς τοῦ Σαρκωθέντος Θεοῦ. Παρουσία, πού φωτίζει, ἀνωρθώνει, διδάσκει, ἐλέγχει, στηρίζει, ἐποπτεύει καί καθοδηγεῖ ὅλες τίς ἐκφράσεις τῆς σύγχρονης ζωῆς. Ἀληθινός θεολόγος εἶναι ὁ Βλέπων, ὁ ἐπιβλέπων καί ὁ Προβλέπων τίς παγῖδες τοῦ Διαβόλου, οἱ ὁποῖες ὑπέρ ποτέ ἄλλοτε σήμερα εἶναι ἁπλωμένες στή γῆ καί καραδοκοῦν ποιούς θά σαγηνεύσουν!
Τό ἔργο καί ἡ Προσωπικότητα τοῦ π. Μάρκου εἶναι πολύ δύσκολο νά ἀποτιμηθοῦν στήν ἐποχή μας, ὅπως δύσκολο ἦταν νά ἀποτιμηθῆ τό ἔργο τοῦ Ἁγ. Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου καί χρειάσθηκαν 160 χρόνια ἀπό τῆς κοιμήσεώς του καί ἀκόμη δέν ἔχει ἀποτιμηθεῖ στό εὖρος καί στήν σωτηριώδη ἀξία πού ἔχει. Ὀνειδισμούς καί εἰρωνεῖες δέχθηκε ἐν ζωῆ ἀλλά καί μετά θάνατον ὁ ἅγιος Νικόδημος. Τό ἴδιο καί ὁ π. Μᾶρκος. Δέν κάνουμε σύγκριση μεγεθῶν –αὐτό εἶναι ἔργο τοῦ Θεοῦ– κάνουμε, ὅμως, σύγκριση μεταξύ ἁγίου Νικοδήμου καί π. Μάρκου ὡς πρός τήν ταυτότητα τῆς πνευματικῆς τους διορατικότητος.
Ὡστόσο, τό ἔργο τοῦ π. Μάρκου εἶναι δυσπρόσιτο γιά ἄλλον ἕνα λόγο. Ὁ π. Μᾶρκος δέν ἔγραψε πολλά ἀλλά ἔδρασε πολλά, τά περισσότερα δέ, ἀφανῶς! Ἔδρασε κυρίως μέσῳ ἄλλων, οἱ ὁποῖοι κατά καιρούς ἔγιναν περίωπτοι στούς ἀναγνῶστες «Ὀρθ. Τύπου» ἀλλά Ἐκεῖνος ἦταν ὁ ἐνεργῶν καί ἡ ἄγνωστη στούς πολλούς δράση του εἶναι αὐτή πού ἐπέδρασε στήν Ἐκκλησιαστική ζωή τῆς Πατρίδος μας ἀλλά καί ἐκτός αὐτῆς.
Ὁ π. Μᾶρκος δημιούργησε μέσω τοῦ «Ὀρθοδόξου Τύπου» “Σχολή” ὡς πρός τό πῶς πρέπει νά γίνεται αἰσθητή ἡ Ὀρθόδοξη Παρουσία στή σύγχρονη ἐποχή, χωρίς νά καταντᾶ νεωτερισμός, «ζῆλος οὐ κατ’ ἐπίγνωσιν», θρησκοληψία ἤ μονομερής προβολή προσώπων, ἰδίως ἐκείνων πού νοσοῦν ἀπό ἀνήκεστον ἀνθρωπαρέσκεια καί διάθεση αὐτοπροβολῆς.
Πολλοί ἐπί τῶν ἡμερῶν τοῦ π. Μάρκου ἐπεχείρησαν νά “ἐλέγξουν” τόν «Ὀρθ. Τύπον», νά παρακάμψουν τόν π. Μᾶρκον γιά νά καθορίζουν αὐτοί τήν δημοσιογραφική πορεία τῆς ἐφημερίδος. Βλέποντάς τον μειλίχιον καί εὐγενικόν, μέ ταπείνωση μαθητείας, νόμιζαν ὅτι εἶχαν τήν εὐχέρεια νά τόν ἐκτοπίσουν καί νά ἐπιβάλλουν τίς μυωπικές ἀπόψεις καί «γραμμές» τους. Ὅμως, προσέκρουαν πάντοτε στήν ἀταλάντευτη εὐγένεια τοῦ φρονήματός του καί, χωρίς δυνατότητα ἀντιδράσεως, ἀφοπλίζοντο!
Πόσοι καί πόσοι, κατά καιρούς μεμονωμένοι ἤ συνασπιζόμενοι, Κληρικοί ἤ κοσμικοί, ἀποσκοποῦντες στόν ἐπηρεασμό τοῦ «Ὀρθ. Τύπου» δέν ἐπρότειναν στόν π. Μᾶρκον ὡς δέλεαρ χρήματα πολλά ὑπέρ τῆς «Πανελληνίου Ὀρθοδόξου Ἑνώσεως» (Π.Ο.Ε.) –ἡ ὁποία ἐκδίδει τόν «Ὀρθ. Τύπον»– καί εἰσέπραξαν τήν ἀταλάντευτη ἄρνησή του, ὅτι ὁ «Ὀρθόδοξος Τύπος» δέν ἐξαγοράζεται ἀλλά παραμένει ἡ Μόνη Ἐλεύθερη Ἔντυπη Φωνή τῆς Ὀρθοδοξίας; Αὐτά τά γνωρίζω ἀπό τίς πάμπολες συζητήσεις πού εἴχαμε γιά τό θέμα αὐτό, ὄχι μόνο κατά τό παρελθόν ἀλλά καί ἀπό τίς ἐκμυστηρεύσεις του ἀκόμη καί λίγο πρίν τῆς κοιμήσεώς του!
Αὐτό τό τελευταῖο στοιχεῖο, ἡ ἀδιαπραγμάτευτη “γραμμή” κάθε φύλλου τῆς ἐφημερίδος εἶναι ἀποφασιστικῆς σημασίας γιά τή διατήρηση τοῦ «Ὀρθόδοξου Τύπου» στήν πνευματική περιωπή πού τόν ἀνέβασε ὁ π. Μᾶρκος καί, γι’ αὐτό, ἀπαιτεῖται ἀδιάκοπος ἀγώνας ὥστε νά παραμείνη τό Φρούριο αὐτό ἀπόρθητο.
Πολλά ὑπάρχουν ἀκόμη, πού ὀφείλουμε νά καταγράψουμε ὥστε νά δοθῆ τό ἔναυσμα μιᾶς εἰς βάθος μελέτης τῆς σπανίας αὐτῆς προσωπικότητος. Ὡστόσο τό ὕψος εἶναι «δυσανάβατον» γιατί ἀπαιτοῦνται καί πνευματική ὡριμότητα ἀλλά καί χρόνος πολύς γιά νά μελετηθῆ τό ὑλικό καί, ἀκόμη περισσότερος χρόνος, γιά νά γίνη ἀποτίμηση αὐτοῦ τοῦ ὑλικοῦ. Μόνο γιά τήν μελέτη τῆς δομῆς καί τοῦ τρόπου προβολῆς καί ἀξιολογήσεως τῶν Πρωτοσελίδων τοῦ «Ὀρθοδόξου Τύπου», ἰδίως ἀπό τό 1963 ἕως τόν Ἀπρίλιο τοῦ 2010, ἀπαιτεῖται χρόνος, πού δύσκολα μπορεῖ νά προσδιορισθῆ!
Τοῦ ἁγιωτάτου Πατρός μας Μάρκου αἰωνία ἡ Μνήμη καί ἡ Παρουσία του στή ζωή μας συνεχής, νά μᾶς χορηγῆ τό θεῖον «κολλύριον» γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς πνευματικῆς μας ὁράσεως.
πρωτ. Βασίλειος Ε. Βολουδάκης
«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» Ἀρ. Τεύχους 142
Ἰούνιος - Ἰούλιος 2014