Μεριμνῶντας γιά εὐλογημένα Χριστούγεννα
Παράλληλα βιώματα καί καταγραφές
Στὸν κ. Π. Β. Πάσχο, ἑόρτιος κατάθεσις.
«Μ᾿ ἀλοίμονο καί τούτη τή χρονιά, μονάχα
ἡ φαντασία θά μέ φέρει στά παλιά.
Τά βήματά μου χάνονται στούς ἄδειους
δρόμους τῆς νέας Βαβυλώνας. Οἱ βιτρίνες
δέν ἀνασταίνουν τίποτε ἀπ᾿ τόν παράδεισό μου».
(Π.Β. Πάσχος)
Οἱ παραπάνω στίχοι, γραμμένοι ἐδῶ καί σαράντα χρόνια, ἐπιμένουν νά μᾶς θυμίζουν αὐτό πού λέει τό τραγούδι, τό ὁποῖο λανσάρεται σέ κάθε εὐκαιρία τώρα τό Ἱερό Δωδεκαήμερο, «Ἦταν τά παλιά χρόνια, κάποια Χριστούγεννα λευκά...». Μόνο πού κανένας δέν μᾶς διευκρινίζει, πόσο ἐκεῖνα τά «παλιά Χριστούγεννα» μοιάζουν μέ τά σημερινά. Ἤ, ἔστω μεριμνοῦν κάποιοι στό νά μοιάζουν. Γιατί παράγινε τό κακό καί φορτωθήκαμε ὅλοι μας ἕναν τρόπο προσέγγισης ἤ ἔστω «βίωσης» τῆς γιορτῆς μέ κέντρο βάρους τήν κατανάλωση, τήν προμήθεια πολλῶν (καί ἐν πολλοῖς περιττῶν) «δώρων», τά ὁποῖα ἐπιτείνουν τήν ἔναγχο καί τεντωμένη καθημερινότητά μας.
Τολμῶ φέτος, μέρες τοῦ Ἁγίου Σαρανταημέρου, τοῦ σωτηρίου ἔτους 2023 νά θυμίσω αὐτούς τούς τόσο τρυφερούς ἀλλά καί προφητικούς στίχους, στούς ὅσους πιστούς, γιά ἕναν ἐπανευαγγελισμό, ὥστε νά μπορέσουμε νά δοῦμε τά Χριστούγεννα πέρ’ ἀπ᾿ τό διάκοσμο, τά τραγούδια, τά δέντρα, τά λαμπιόνια καί ὅλο αὐτό τό σκηνικό στό ὁποῖο προστίθενται καί τά ὅσα περί «ἀγάπης» λέγονται στά καλογραμμένα μηνύματα τῶν ἀρχηγῶν πασῶν τῶν Χωρῶν τοῦ κόσμου! Γιατί ἐμεῖς ὀφείλουμε νά δοῦμε τά Χριστούγεννα μέσα στό κλῖμα καί τό πνεῦμα τῆς ἀλήθειας καί τῆς πραγματικότητος πού μᾶς παρέδωσαν, λαμπάδα ἄσβεστη, οἱ πρόγονοί μας.
Πρόσεξα, καί μέ πολύ συγκίνηση τό δέχτηκα ὡς εὐλογία καί ὡς τιμή, πώς τά ἀρυτίδωτα κείμενα τοῦ μεγάλου μας γείτονα, τοῦ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη, ἀναπαύουν γενιές Νεοελλήνων. Ὅμως τώρα εἶναι καιρός νά τόν ἀκολουθήσει καί ὁ ἄλλος Ἀλέξανδρος, ὁ Μωραϊτίδης, ὁ ἐξ ἴσου μεγάλος Σκιαθίτης λόγιος, τοῦ ὁποίου τό ἔργο, δυστυχῶς, μελετήθη- κε μονάχα στά πλαίσια τῶν κανόνων τῆς λογογραφίας καί λογοτεχνίας κι ὄχι τῆς Ὀρθοδόξου πνευματικῆς Λειτουργικῆς ζωῆς καί Παραδόσεως.
Δυστυχῶς ὁ χῶρος ὅπου φιλοξενεῖται τό παρόν εἶναι ὁ εὐπρεπής τῆς φιλοξενίας χῶρος καί ὄχι αὐτό πού ἀναλογεῖ σέ μιά ἐκτενή διατριβή, πρᾶγμα πού πρέπει κάποτε νά γίνει. Γι᾿ αὐτό θ᾿ ἀρκεστῶ νά παραθέσω κάποια ἀποσπάσματα ἀπό τρία διαφορετικά εἴδη λόγου τοῦ Μωραίτίδη: λόγου δηλαδή λογοτεχνικοῦ, ταξιδιωτικοῦ καί περιγραφικοῦ (μέ ἔντονο τό στοιχεῖο τοῦ βιώματος), ὑποσχόμενος, ὅπως σέ προσεχῆ τεύχη, νά γνωρίσω περισσότερο στούς φίλους ἀναγνῶστες τό πρόσωπο καί τό ἔργο τοῦ Μωραϊτίδη.
Ἦταν παραμονή Χριστουγέννων τοῦ 1884. Ἐργαζόμενος στήν ἐφημερίδα «Ἀκρόπολιν» ὡς δημοσιογράφος ὁ Μωραϊτίδης, μέ ἔνθερμο βιωματικό τρόπο καταθέτει στό χρονογράφημά του τίς Μνῆμες τῶν παιδικῶν του Χριστουγέννων, πού, πράγματι ἐνθουσιάζουν, ἀλλά καί συγκινοῦν. Ὡστόσο, ἐκεῖ πού ἐπικεντρώνεται τό ἐνδιαφέρον καί ἡ ὅλη ὄψη τῆς γιορτῆς λαμπρύνεται καί ἀποκτᾶ μιά βαθύτατη βιωματική ὑπόσταση, εἶναι ἡ ἐκκλησία. Γι᾿ αὐτό καί μέ τόν πρῶτο τῆς καμπάνας ἦχο, «τό χωρίον πάραυτα ἐγείρεται. Αἱ μητέρες καί τά τέκνα στολίζονται, ὁ πατήρ εἶναι φαιδρότατος σήμερον, λησμονεῖ τόν κόσμον καί τά οἰκογενειακάς ὑποχρεώσεις. Ὅλος χαρά καί ὅλος ἀγαθότης πορεύεται εἰς τήν ἐκκλησίαν. Ὅλον τό χωρίον ἐκεῖ. Ὁ ναός ἀκτινοβολεῖ. Οἱ ἱερεῖς ἐφόρεσαν τάς πλέον χρυσᾶς στολάς των. Πάντες εὔχονται σιωπηλοί ὡς θεαταί πρωτοφανοῦς θεάματος, ὅπερ πρώτην φοράν παρουσιάζεται εἰς τόν κόσμον. Χριστός γεννᾶται! ......Εἶναι τόσον λαμπρά τῆς εἰκόνος ταύτης τά χρώματα, ὥστε θαμβώνουν οἱ ὀφθαλμοί μου...»
Ὄχι, δέ συγκίνησε τόν Μωραϊτίδη «ὁ θροῦς τῆς πολυταράχου πόλεως μετά πυρετώδους συγκινήσεως παρασκευούσης τά τῆς ἑορτῆς, οὔτε τά ἑλκυστικά δείγματα τῶν ἐμπόρων τῆς Ἑρμαϊκῆς ὁδοῦ... οὔτε ἡ βρίθουσα παντοίων ἐδεσμάτων ἀγορά...». Ὅπως δέν συγκίνησαν καί οἱ βιτρίνες μέ τό πολύχρωμο διάκοσμό τους τόν Πάσχο.
Τό παράλληλο τῶν δύο παραθεμάτων ἀπό τόν Ἀλέξανδρο Μωραϊτίδη δηλαδή καί τόν Π. Β. Πάσχο, εἶναι, νομίζω, τό διαχρονικό μάθημα πού λαμβάνει ὁ κάθε πιστός πού ἐπιθυμεῖ, ξεπερνώντας τόν χρωματιστό καί ἀστραφτερό διάκοσμο τῆς τἄχα γιορτῆς νά ἐμβιώσει ἐκεῖνο πού ἀναφέρει ἡ ἴδια ἡ ὑμνολογία τῶν Χριστουέννων.
«Δεῦτε λάβωμεν τά τοῦ Παραδείσου ἔνδον σπηλαίου»
π. Κωνσταντῖνος Ν. Καλλιανός
«Ἐνοριακή Εὐλογία» Ἀρ. Τεύχους 256
Δεκέμβριος 2023