Ἁγίου Νεκταρίου Καιομένη καρδία
(ἔνδακρυς καρδιακή δέηση γιά τήν σωτηρία τοῦ κόσμου)
«Τό ἔτος 1912, χειροτονηθείς ἱερεύς, μετέβην πάλιν εἰς Αἴγιναν, διά νά λάβω τάς εὐχάς του – τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου – διά τό μέγιστον ἀξίωμα τῆς ἱερωσύνης, ὅπερ ἐπωμίσθην. Τάς ἡμέρας πού ἔμεινα τότε μαζί του, συνέβη τό ἑξῆς: Μίαν πρωΐαν, εἰσῆλθον, πρίν σημάνῃ ὁ ὄρθρος, εἰς τό ἅγιον Βῆμα καί εἰς μίαν γωνίαν, ἀθέατος, ἀνέμενον ἕως νά σημάνῃ τό σήμαντρον, διά νά ἀρχίσῃ τό Μεσονυκτικόν. Μόλις ἐσήμανε τό σήμαντρον, εἰσῆλθε μετά σπουδῆς ὁ Ἅγιος εἰς τό Ἱερόν καί, χωρίς νά μέ ἀντιληφθῇ, ἔκαμε πρῶτον τρεῖς μετανοίας ἔμπροσθεν τῆς Ἁγίας Τραπέζης, ἠσπάσθη τό Ἱερόν Εὐαγγέλιον καί τήν Ἁγίαν Τράπεζαν καί κατόπιν «ἔτρεξεν» εἰς τόν ὄπισθεν τῆς Ἁγίας Τραπέζης ἐπί ξύλου κρεμάμενον Σωτῆρα ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν καί, κλίνων τά τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος γόνατα, ἐνηγκαλίζετο τόν Σταυρόν καί τούς πόδας τοῦ Κυρίου καί, μέ στεναγμούς ἀλαλήτους, μέ λυγμούς καί δάκρυα κατανύξεως, ἠσπάζετο αὐτούς, ὡς νά ἔβλεπε τόν ἴδιον τόν Χριστόν, τόν Βασιλέα τῆς δόξης». (Εἰσαγωγική διήγηση μακαριστοῦ Ὁσίου Γέροντος Φιλοθέου Ζερβάκου)
Εἶναι, νομίζω, «φῶς φανάρι», καθώς καί ἀπό τό ὕφος τῆς διηγήσεως τοῦ Ὁσίου Γέροντος Φιλοθέου μπορεῖ ὁ καθένας νά συμπεράνει, ὅτι ὁ Ἅγιός μας Νεκτάριος θά εἶχε, κατά τήν διάρκεια τοῦ ὁσιακοῦ βίου του, πολλές φορές τήν ἴδια ἤ καί παρόμοιες ἐκδηλώσεις μυστικῆς καί «λογικῆς» λατρείας – πρβλ. τό γνωστόν «Ἑσπερινόν ὕμνον καί λογικήν λατρείαν σοί Χριστέ προσφέρομεν» - καθώς καί καρδιακῆς, μετά δακρύων καί ἐμπόνου προσευχῆς (ὄχι δηλαδή, ἁπλῶς, «νοερᾶς»).
Ἐμεῖς βέβαια, δικαιολογώντας τήν τύφλωση τῆς ἐμπαθοῦς ζωῆς μας, ἀποφαινόμαστε ὅτι «τήν σήμερον ἡμέραν» οἱ ἐμπειρίες αὐτές τῶν Ἁγίων εἶναι ἀκατόρθωτες, διότι φρονοῦμε πώς δέν εἴμαστε γιά τέτοια πνευματικά μέτρα, ἐμπειρίες, βιώματα κλπ. Μέχρι καί γιά αὐθυποβολή μπορεῖ νά τολμήσει κάποιος ἀπό μᾶς νά μιλήσει σήμερα, ἀναφερόμενος στίς θεϊκές αὐτές ἐμπειρίες τῶν Ἁγίων, ἀμαυρώνοντας ἔτσι τό κάλλος τῆς ψυχῆς τους.
Ἐννοεῖται, φυσικά, ὅτι μέ αὐτόν τόν τρόπο σκέψεως, μπορεῖ μέν νά δικαιολογούμαστε - ὅσο γίνεται αὐτό - ἀλλά ποτέ δέν δικαιωνόμαστε. Μήν ξεχνᾶμε ὅτι, τεράστια εἶναι ἡ διαφορά, ὅσο ἡ νύκτα ἀπό τήν ἡμέρα, «χάσμα μέγα ἐστήρικται» ἀνάμεσα στά δύο οὐσιαστικά: «δικαιολογία» καί «δικαίωση» ἤ στά δύο ρήματα: «δικαιολογῶ»-«δικαιώνω» ἤ καί: «δικαιολογοῦμαι» - «δικαιώνομαι».
Καμμία δυσκολία καί δυσχερής βιοτική περίσταση, διαχρονικῶς μέχρι καί σήμερα, δέν ἐμποδίζει αὐτόν πού θέλει νά σωθεῖ, νά ἀγωνισθεῖ καί νά ἁγιάσει. «Ὁ Χριστός, ὁ αὐτός καί χθές καί σήμερον καί εἰς τούς αἰῶνας». Ὁ Ἅγιος Σεραφείμ τοῦ Σαρώφ ἔλεγε, ὅτι οἱ ἄνθρωποι δέν ἁγιάζουν, διότι δέν θέλουν νά ἁγιάσουν καί νά ἀγωνισθοῦν πρός τοῦτο. Ἀλλοιῶς, «πάντα δυνατά…». Δέν θέλουν, δηλαδή, νά ἀποφασίσουν νά ἁγιάσουν. Ἡ ζωή τῶν Ἁγίων εἶναι ἡ μεγαλύτερη ἀπόδειξη, ὅτι ὁ καθένας μας, ἀπό ὅποια θέση κι ἄν βρίσκεται, μπορεῖ νά γίνει ἄγγελος ἤ διάβολος· δική μας ἡ ἐπιλογή…
Κατόπιν αὐτῶν, νομίζω, μπορεῖ νά γίνει κατανοητή μία λεπτομέρεια τῆς ὁσίας ζωῆς τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου, ἡ ὁποία - ὡς λεπτομέρεια πού εἶναι – εὔκολα μπορεῖ καί νά διαφύγει τῆς προσοχῆς τῶν βιογράφων του. Ποιά εἶναι αὐτή; Ἡ ἑξῆς: Στό δεύτερο ἥμισυ τῆς ζωῆς τοῦ Ἁγίου μας, συνέβησαν γεγονότα κοσμογονικῆς – θά λέγαμε – φύσεως, τόσον γενικῶς καί παγκοσμίως, ὅσον καί εἰδικῶς καί ἐνδοελλαδικῶς. Δειγματοληπτικά, ἄς ἀναφερθοῦν ἐδῶ τά πιό κτυπητά, ἐντυπωσιακά καί σπουδαιότερα.
1) Ἡ ἐπαίσχυντη ἧττα τοῦ στρατοῦ μας τό 1897, σέ πόλεμο μέ τούς Τούρκους, πού λίγο ἔλειψε νά μᾶς στοιχίσει μιά δεύτερη τουρκοκρατία.
2) Ἐξαρχική βουλγαρική ἐκκλησία-βουλγαρικό σχίσμα, κομιτᾶτα καί κομιτατζῆδες, ἀνελέητες σφαγές ἀθώου καί ἀμάχου ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ ὅλης τῆς Θράκης καί Μακεδονίας, μέ ἐμπρησμούς καί λοιπές καταστροφές.
3) Μακεδονικός ἀγώνας – Μακεδονομάχοι – Παῦλος Μελᾶς – διμέτωπος ἀγώνας πρός Βουλγάρους καί Τούρκους, ἀπ’ τή Σκύλα στή Χάρυβδη…
4) Διαμάχη Βασιλικῶν-Βενιζελικῶν, δολοφονίες προσώπων βασιλικῆς οἰκογενείας, Μικρασιατική ἐκστρατεία, πρῶτος παγκόσμιος Πόλεμος.
5) Ἱεροσυνοδικός «ἀφορισμός» Βενιζέλου στό Πεδίον τοῦ Ἄρεως (στήν καρδιά τῆς Ἀθήνας). Σχῖσμα Βασιλικῶν-Βενιζελικῶν. Σχεδόν ἕνας ἐμφύλιος πόλεμος.
6) Σεισμός τοῦ 1905. Καταστροφές ἁγιορειτικῶν μονῶν.
7) Ἀνατροπή τοῦ Ρωσικοῦ βασιλικοῦ καθεστῶτος, μπολσεβικική ἐπανάσταση (1917), ἀρχές διωγμῶν τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας, δολοφονία ὅλης τῆς τελευταίας τσαρικῆς οἰκογένειας.
8) Στήν Ἑλλάδα, διωγμοί τῆς ἐκκλησίας «ἐκ τῶν ἔνδον», ἀπό τήν ἀντι-εκκλησιαστική, ἀντι-μοναχική καί ἀντι-κληρική πολιτική τοῦ Ὄθωνος καί τῆς ἀντιβασιλείας, καταστροφές ἐκκλησιῶν, κλείσιμο μονῶν, διωγμοί μοναχῶν καί μοναζουσῶν. Ἀστυνόμευση τῆς Ἱερᾶς Συνόδου.
9) Ἐπαίσχυντη σιωπή τῆς Ἀλεξανδρινῆς ἐκκλησίας γιά τήν ἄδικη ἀπέλαση τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου… Καί τόσα ἄλλα…! Λοιπόν,
Μέσα σέ ὅλον αὐτόν τόν κυκεῶνα, μέσα σ’ αὐτήν τήν πολυτάραχη ἐκκλησιαστικο-πολιτική κατάσταση, ἐνδο-ελλαδικῶς καί ἐξω-ελλαδικῶς, ὁ Ἅγιος Νεκτάριος ἦταν παρών. Εἶχε ἔλθει ἤδη στήν Ἀθήνα, εἶχε ἀρχίσει, ἤδη πρό πολλοῦ, κηρύγματα, συγγραφές ἔργων του, ἀνάληψη τῆς Σχολαρχίας τῆς Ριζαρείου Σχολῆς καί ἄλλα. Καί ἰδού τό ἀξιοπερίεργον: ἄν καί ἐγνώριζε καί ἐπληροφορεῖτο - ἐκ τοῦ σύνεγγυς, ζώντας ἐντός Ἀθηνῶν - ὅλα τά κατά καιρούς τεκταινόμενα γεγονότα, ἐν τούτοις, τόσο στά γραφόμενα βιβλία του, ὅσο καί στά προφορικά, διδακτικά, κηρυκτικά καί ἐξομολογητικά λόγια του, οὐδέποτε ἀναφέρθηκε στά γεγονότα αὐτά, οὐδ’ ἐπ’ ἐλάχιστον ἤ καθ’ ὑποψίαν ἤ ὑπόθεσιν. Οὔτε πρόσωπα, οὔτε καταστάσεις σχολίασε εὐμενῶς ἤ δυσμενῶς. Ὄχι μόνον τά γραπτά του τό μαρτυροῦν – καθ’ ὅσον σκρίπτα μάνεντ «scripta manent» - ἀλλά καί ὅλοι ὅσοι ὑπῆρξαν ἀκροαταί λόγων, κηρυγμάτων, μαθημάτων, ἐξομολογήσεων πρόσωπον πρός πρόσωπον «tête a tête»· οὐδείς οὐδέποτε τόν ἤκουσε ἀναφερόμενον σ’ αὐτά τά συνταρακτικά – καί γιά τήν Ἑλλάδα μάλιστα – συμβάντα. Θά μᾶς τό μαρτυροῦσαν ἄλλωστε. Οὐδείς ἐμαρτύρησε…
Τί ἐξήγηση ὑπάρχει γιά τήν στάση αὐτή τοῦ Ἁγίου; Μά, ἤδη, μᾶς πρόλαβε εἰσαγωγικά ὁ Ὅσιος Γέροντας Φιλόθεος Ζερβᾶκος, μέ ὅσα ἀρχικῶς ἐγράφησαν. Ἡ ἐξήγηση δόθηκε: Ὁ Ἅγιός μας, ἀντί νά σχολιάζει θετικῶς ἤ ἀρνητικῶς πρόσωπα καί καταστάσεις, μετέστρεψε καί μεταποίησε σέ μετά δακρύων, ἔμπονη καί καρδιακή ἱκεσία – συνοδευόμενη ἀσφαλῶς καί μέ νηστεία, διότι νηστεία καί προσευχή πᾶνε μαζί - ὅλον αὐτόν τόν πόνο τῆς ψυχῆς του, πού δοκίμαζε γιά ὅλα αὐτά τά γεγονότα μαζί καί γιά τό κάθε ἕνα ξεχωριστά.
Σχόλια, χαρακτηρισμοί, ἐπικρίσεις καί ὅλα τά σχετικά, πού ὁ καθένας μας θά ἔκανε στή θέση του, γραπτῶς ἤ προφορικῶς, ὅλα ἔγιναν μία προσευχητική σιωπή, δάκρυ, ἱκεσία, τόσον ὑπέρ τῆς Ἑλλάδος, ὅσον καί ὑπέρ ὅλου τοῦ δοκιμαζομένου λαοῦ. Καί αὐτή ἡ ἱκέσια στάση τοῦ Ἁγίου, ἦταν ἡ καλύτερη συμμετοχή στά τότε γεγονότα, ἡ καλύτερη βοήθεια πού θά μποροῦσε ἕνας Ἅγιος νά προσφέρει.
Εἶναι ἀδιαμφισβήτητο αὐτό, ἀπό ὅλους μας. Κι ὅμως, τό ἐξ ὁρισμοῦ πτωχό καί ἐμπαθές μυαλό μας, αὐτά τά ὑψηλά νοήματα δέν τά πιάνει. Δέν δικαιωνόμαστε ὅμως, φέρνοντας ἀντιρρήσεις καί ἐκφράζοντας ἐνδοιασμούς. Διότι, ὁ Ἅγιος Νεκτάριος εἶναι ἕνας θεοφόρος Πατήρ. Καί ἡ Γραφή λέγει, ὡς γνωστόν, ὅτι «ὁ πνευματικός, τούς πάντας ἀνακρίνει καί ὑπ’ οὐδενός ἀνακρίνεται». Εἶναι ἕνας ἐκ τῶν κεκαθαρμένων, γιά τούς ὁποίους γράφει ὁ ὕμνος τῆς Πεντηκοστῆς: «ὅσοις ἔπνευσεν ἡ θεόρρητος Χάρις, (δηλαδή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος), λάμποντες, ἀστράπτοντες, ἠλλοιωμένοι». Σάν νά μᾶς λέγει δηλαδή μυστικά ὁ Ἅγιος, «πορεύεσθε καί ὑμεῖς, ποιεῖται ὁμοίως».
Ὁ Ἅγιος Νεκτάριος, μέ τήν στάση του καί τό παράδειγμά του, δείχνει καί σέ μᾶς σήμερα τόν τρόπο τῆς ὀρθῆς ἀντιμετωπίσεως τῶν ὅποιων προβλημάτων τῆς ἐποχῆς μας. Ὅπως ἐκεῖνος τό πέτυχε καί τό κατόρθωσε, ἔτσι καί μεῖς καλούμαστε, στά μέτρα τῶν πενιχρῶν μας δυνατοτήτων, νά κάνουμε «μεταποίηση» καί «μεταστροφή» τῶν ποικίλων σχολιασμῶν μας, ἐπικρίσεων, κλπ, σέ ἔμπονη ἱκεσία καί νηστεία, νά μᾶς ἐλεήσει ὁ Δεσπότης μας Χριστός καί νά μᾶς φωτίσει τόν νοῦ στίς ὅποιες ἀποφάσεις θά πάρουμε καί στίς ὅποιες ἐπιλογές θά κάνουμε, ἀπέναντι στά καλέσματα τοῦ σήμερα.
Ἡ ψυχή τοῦ Ἁγίου εἶχε «τρωθεῖ», εἶχε λαβωθεῖ ἀπό τήν ἐπιπόθηση τοῦ Χριστοῦ, ἔτσι ὥστε ὁλόκληρος νά γίνει μιά λαμπάδα ἔμπονης καί μετά δακρύων ἱκεσίας, πού ἔκαιγε καί ἔλιωνε μπροστά στά πόδια τοῦ Ἠγαπημένου Του Ἐσταυρωμένου Χριστοῦ, ὑπέρ σωτηρίας τῶν πάντων. Ἔτσι ἄς γίνει καί μέ μᾶς, τῶν ἀναλογιῶν τηρουμένων, βεβαίως. Ἄς γίνουμε μικρές λαμπάδες ἱκεσίας.
Βλέπετε, ἡ μεγαλύτερη διαχρονικῶς ἐπιτυχία τοῦ Διαβόλου ἦταν καί εἶναι αὐτή: ἀπασχολώντας τόν νοῦ καί τίς καρδιές μας σέ ποικίλες ἐξωστρέφειες, σχολιασμούς προσώπων καί πραγμάτων, ἐπικρίσεις, διαπληκτισμούς κτλ., σχετικῶς μέ ὅσα διαχρονικῶς συνέβαιναν καί συμβαίνουν στό προσκήνιο τῆς ζωῆς μας, νά μᾶς κάνει νά «μεριμνῶμεν καί τυρβάζωμεν περί πολλά», τήν στιγμή πού «ἑνός ἐστί χρεία».
Ὁ Ἅγιός μας, χωρίς γραπτές ἤ προφορικές διατυπώσεις, τό εἶχε πιάσει αὐτό τό νόημα. Καί μέ νηστεία καί ἔμπονη προσευχή κατέφευγε πρός τόν Χριστό μας, εἰς τόν ὁποῖον «ἀδυνατεῖ οὐδέν». Εἶναι ὁ «δυνατός ἐν πολέμῳ», αὐτός πού «ἐξῆλθε νικῶν καί ἵνα νικήσῃ». Καί ζητᾶ ἀπό μᾶς ὁλόκληρη τήν καρδιά μας. Ὁ Ἱερός Χρυσόστομος, πού νοητῶς μᾶς παρουσιάζει τόν Χριστόν ὁμιλοῦντα πρός ἡμᾶς καί λέγοντα «ἐγώ πατήρ…υἱός…ἀδελφός…ἰατρός…τροφή», ἐγώ τά πάντα εἶμαι γιά σένα, ὦ ἄνθρωπε, (στό τέλος ἐπιλέγει) «μόνον οἰκείως» νά διάκεισαι πρός ἐμέ. (Αὐτό μόνο ζητᾶ ἀπό μᾶς) «δός μοι υἱέ σήν καρδίαν». Ὅλα τά ἄλλα, εἶναι δικά μου…
Λοιπόν, κι ἐμεῖς, «Ξένον τρόπον (ζωῆς τοῦ Ἁγίου μας) ἰδόντες, ξενωθῶμεν (τροπικῶς) τοῦ κόσμου, τόν νοῦν εἰς οὐρανόν μεταθέντες».
Αὐτό τό δίδαγμα καί ρητό μᾶς προσφέρει καί σήμερα ὁ «ξένος» (=παράξενος, ἀνεξήγητος γιά μᾶς) τρόπος τῆς στάσεως τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου μας.
Ὅπερ ἔδει δεῖξαι! Τῷ δέ Θεῷ ἡμῶν, δόξα, τιμή καί κράτος. Ἀμήν!
Καλή Tεσσαρακοστή Χριστουγέννων!
Μοναχός Νεκτάριος
Χιλανδαρινόν Κελλίον Ἁγίου Νικολάου Μπουραζέρη
Καρυαί – ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ
«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» Ἀρ. Τεύχους 255
Νοέμβριος 2023