ΤΙ ΜΑΣ ΕΠΙΤΡΕΠΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΝΑ… ΤΟΥΣ ΕΠΙΤΡΕΠΟΥΜΕ!
Μέ ἀφορμή μιά κουβέντα πού ἄκουσα ἀπό μιά μητέρα ἔξω ἀπό ἕνα Δημοτικό Σχολεῖο, μοῦ γεννήθηκαν κάποιες σκέψεις σχετικά μέ τά ὅρια καί μέ τό πῶς, τελικά, πρέπει νά συμπεριφέρονται οἱ γονεῖς ἀπέναντι στά παιδιά τους. Ἡ κουβέντα αὐτή ἀφοροῦσε στόν ἐκκλησιασμό τῶν παιδιῶν τήν ἡμέρα τῆς γιορτῆς τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν. Τό σχολεῖο ἔστειλε σημείωμα στούς γονεῖς, ὥστε νά ὑπογράψουν ἄν συμφωνοῦν ἤ ὄχι τά παιδιά τους νά ἐκκλησιαστοῦν, ἔτσι ὥστε ἄν τυχόν τά παιδιά δέν θέλουν, νά μείνουν στήν τάξη μέ κάποιον δάσκαλο, ὅση ὥρα τό ὑπόλοιπο σχολεῖο θά βρίσκεται στήν ἐκκλησία. Ἀρχικά σκεφτόμουν γιά ποιό λόγο νά μήν συμφωνεῖ κάποιος γονέας μέ τόν ἐκκλησιασμό. Ἄν, δηλαδή, δέν ἔχουμε κάποια περίπτωση ἀλλόθρησκου παιδιοῦ, γιατί οἱ γονεῖς νά ἔχουν κάποια ἀντίρρηση; Καί σκεφτόμουν πόσο λυπηρό εἶναι κάποιοι μαθητές νά βρίσκονται στήν Ἐκκλησία, ἐνῶ κάποιοι ἄλλοι νά εἶναι μέσα στίς τάξεις, περιμένοντάς τους νά γυρίσουν. Αὐτό ὅμως πού μέ προβλημάτισε περισσότερο,ἦταν μιά μητέρα,ἡ ὁποία μᾶς ἔλεγε ὅτι ρώτησε τά παιδιά της ἄν θέλουν νά πᾶνε στήν Ἐκκλησία. Τό μικρότερο παιδάκι –Α΄ Δημοτικοῦ- τῆς εἶπε ὅτι δέν ἔχει πρόβλημα νά πάει στήν Ἐκκλησία. Τό μεγαλύτερο –Δ΄ Δημοτικοῦ- τήν ρώτησε πρῶτα ἄν μπορεῖ νά τρέχει. Ὅταν τοῦ εἶπε ὅτι δέν γίνεται, τήν ρώτησε ἄν μπορεῖ νά μιλάει καί ὅταν τοῦ εἶπε ὅτι οὔτε αὐτό μπορεῖ νά κάνει, τήν ρώτησε ἄν μπορεῖ νά παίζει στό κινητό. Ὅταν τοῦ εἶπε ὅτι οὔτε αὐτό γίνεται, τότε τῆς εἶπε τό παιδί ὅτι δέν θέλει νά πάει στήν Ἐκκλησία. Τότε ἡ μητέρα του, τοῦ εἶπε ὅτι θά τοῦ ὑπογράψει τό χαρτί τοῦ σχολείου, αὐτός μπορεῖ νά συζητήσει μέ τούς φίλους του τί θέλει νά κάνει καί ἀναλόγως νά κυκλώσει ἤ τό «Συμφωνῶ» ἤ τό «Δέν συμφωνῶ»!
Δηλαδή, τό παιδί θά ἔπαιρνε τήν ἀπόφαση, θά ἔπαιρνε τήν εὐθύνη, θά ἔκανε ὅ,τι ἐπιθυμοῦσε. Ἄν ἀποφάσιζε μέ τούς φίλους του νά πᾶνε στην ἐκκλησία, θά πήγαιναν. Ἄν ὄχι, θά ἔμεναν στό σχολεῖο. Καί ἡ μητέρα δέν εἶχε πρόβλημα μέ αὐτό. Δέν εἶχε πρόβλημα νά πάρει τό παιδί της τήν ἀπόφαση καί νά συμπληρώσει ἕνα χαρτί τό ὁποῖο προοριζόταν γιά ἐκείνη καί ἔπρεπε νά συμπληρωθεῖ ἀπό τόν γονέα. Τελικά, ἐμεῖς ὡς γονεῖς, τί ρόλο παίζουμε ἀλήθεια; Τά παιδιά ἔχουν ἀνάγκη ἀπό ὅρια, ὅπως ἔχουν ἀνάγκη καί ἀπό ἕνα πρόγραμμα, γιατί μέσα σέ αὐτά αἰσθάνονται ἀσφάλεια. Ἔχουν ἀνάγκη νά ἀκούσουν τό «ὄχι», ἔχουν ἀνάγκη νά τά περιορίσουμε, ἔχουν ἀνάγκη νά τούς ποῦμε τί πρέπει νά κάνουν. Ἐμεῖς κάπως τό ἔχουμε δεῖ διαφορετικά σήμερα καί νομίζουμε ὅτι πρέπει νά ἀκολουθοῦμε τό παιδί σέ ὅλες τίς συμπεριφορές του καί σέ ὅλες τίς ἐπιθυμίες του καί ὄχι νά τό καθοδηγοῦμε καί νά τό διδάσκουμε, ποιές εἶναι οἱ σωστές συμπεριφορές καί ποιές οἱ καλές ἐπιθυμίες. Νομίζουμε ὅτι μέ τίς ἀπαγορεύσεις πληγώνουμε καί τραυματίζουμε τά παιδιά, ἐνῶ στήν οὐσία τά δυναμώνουμε καί ἔτσι νιώθουν καί τήν ἀγάπη μας. Δέν ξέρω τί λέει ἡ κοινωνία καί τί λένε οἱ παιδοψυχολόγοι –ἀλήθεια, αὐτοί ἀπό πότε ξεκίνησαν νά ὑπάρχουν; Παλιότερα, ὅταν οἱ γονεῖς ἦσαν πιό αὐστηροί, ἡ ζωή ἦταν γεμάτη μέ ἀπαγορεύσεις καί ἔπεφτε καί καμιά σφαλιάρα ὑπῆρχαν; Ἤ ἀπό τότε πού σταμάτησαν οἱ γονεῖς νά θέτουν τά ὅρια,ἐμφανίστηκαν οἱ παιδοψυχολόγοι νά λύσουν τά ψυχολογικά προβλήματα τῶν παιδιῶν; Καί, ἄν στήν παιδική ἡλικία ὑπάρχουν τόσα ψυχολογικά προβλήματα, τί ἐλπίδα νά ἔχει ὁ ἄνθρωπος γιά τήν μετέπειτα ζωή του; Ἄν κάνει ὅμως κανείς μιά βόλτα στά σχολεῖα θά δεῖ παιδιά πού εἶναι ἀνεξέλεγκτα, παιδιά πού δέν ἔχουν ἀκούσει οὔτε ἕνα ὄχι, δέν ἔχουν λάβει οὔτε μιά καθοδήγηση ἀπό τούς γονεῖς. Καί μάλιστα,ἡ κατάσταση ἔχει φτάσει σέ τέτοιο σημεῖο, ὥστε ἄν ὁ γονέας τολμήσει νά μαλώσει τό παιδί του καί νά τοῦ θέσει ὅρια (δέν συζητᾶμε τό νά ἁπλώσει χέρι πάνω του), τό παιδί ἀπειλεῖ ὅτι θά καλέσει τήν γραμμή γιά τήν κακοποίηση τῶν παιδιῶν ἤ τήν ἀστυνομία. Καί νιώθουμε προοδευτικοί, πού ἔχουν σήμερα τά παιδιά αὐτή τήν δυνατότητα. Αἰσθάνομαι ὅτι ἔχουν ἰσοπεδωθεῖ τά πάντα. Πλέον, ἄν βάζει κανείς ὅρια, ἄν θέτει ἀπαγορεύσεις, ἄν βάζει τιμωρίες, θεωρεῖται ὅτι κακοποιεῖ τό παιδί του! Δέν θεωρεῖται ὅμως κακοποίηση τό νά ἀφήνει κανείς τό παιδί του, ἕνα παιδί πού δέν ἔχει καταλάβει τόν κόσμο καλά-καλά νά κάνει ὅ,τι θέλει!
Σκέφτομαι ὅτι ἴσως καί αὐτή ἡ τρέλα τῶν παιδιῶν εἶναι μιά ἀντίδραση, ἕνας τρόπος νά κάνουν τούς γονεῖς τους νά τούς θέσουν τά ὅρια πού πρέπει, νά αἰσθανθοῦν ὅτι οἱ γονεῖς τους νοιάζονται γι’ αὐτά, ὅτι τά ἀγαποῦν. Καί ἀντί νά σκεφτοῦμε γιατί τά παιδιά συμπεριφέρονται ἔτσι, ποιό μπορεῖ νά εἶναι τό δικό μας φταίξιμο καί, στήν τελική, τί μποροῦμε νά κάνουμε ὥστε κάπως νά ἀλλάξει ἡ κατάσταση καί νά λυθεῖ τό πρόβλημα, ἀρχίζουμε καί δίνουμε στήν κάθε συμπεριφορά καί ἀπό μιά ὀνομασία. Κάθε προβληματική συμπεριφορά συνοδεύεται ἀπό μιά διάγνωση: Αὐτισμός, ὑπερκινητικότητα, διάσπαση προσοχῆς, ἔλλειψη συγκέντρωσης, δυσλεξία (ἡ μισή Ἑλλάδα πάσχει ἀπό δυσλεξία σήμερα), ΔΕΠΥ, καί ἕνα σωρό ἄλλες ὀνομασίες. Γιατί; Γιά νά μήν λυθεῖ τό πρόβλημα ποτέ. Κρυβόμαστε πίσω ἀπό τό ὅτι τό παιδί μας ἔχει αὐτισμό, ἄρα, δυστυχῶς δέν ὑπάρχει κάτι πού μπορεῖ νά γίνει, ἔχει διάσπαση προσοχῆς, ἔχει ὑπερκινητικότητα, δυστυχῶς δέν ὑπάρχει λύση. Πόσες μητέρες συζητᾶνε γιά τό ὅτι τά παιδιά τους δέν μποροῦν νά κάτσουν στό θρανίο γιά νά παρακολουθήσουν τό μάθημα, θέλουν νά κουνιοῦνται ὅλη τήν ὥρα, ἤ ὅτι δέν μποροῦν νά διαβάσουν καί νά κάνουν τά μαθήματα τους, εἴτε γιατί ἔχουν δυσλεξία, εἴτε ἐξαιτίας τῆς διάσπασης προσοχῆς; Καί τό πρόβλημα παραμένει. Ναί, ἀλλά ἕνα παιδί πού ἀπό μικρό εἶναι ὑπερκινητικό, δέν πρέπει νά περιοριστεῖ; Δέν πρέπει νά μάθει νά εἶναι σέ ἕναν συγκεκριμένο χῶρο περιφραγμένο, ἄν εἶναι πιό μικρό σέ κάποιο πάρκο ἤ κούνια καί, ὅταν εἶναι μεγαλύτερο, στό δωμάτιο του, ὥστε νά μάθει νά περιορίζεται καί νά μήν κουνιέται τόσο πολύ; Ἕνα παιδί πού ἔχει διάσπαση προσοχῆς δέν θά ἦταν καλό γιά παράδειγμα νά ἔχει ἕνα μόνο παιχνίδι κάθε φορά, νά παίζει μόνο μέ αὐτό, ὥστε νά μήν διασπᾶται ἡ προσοχή του μέ ἕνα σωρό ἄλλα παιχνίδια καί διογκώνεται τό πρόβλημα; Ἕνα παιδί μέ ἔλλειψη συγκέντρωσης δέν θά μποροῦσε νά διαβάζει ἕνα βιβλίο, λίγο-λίγο κάθε φορά, καί νά προσπαθεῖ νά συγκεντρώνεται κάθε φορά ὅλο καί περισσότερο; Καί, τελικά, ὅλα αὐτά, δέν ἔχουν σάν κοινό παρανομαστή, τήν ἔλλειψη πειθαρχίας; Ἕνα παιδί πού κουνιέται συνέχεια, δέν ἔχει μάθει νά πειθαρχεῖ, ὥστε νά μπορεῖ νά κάτσει ἀκίνητο στό θρανίο του, τήν ὥρα τοῦ μαθήματος. Ἕνα παιδί, πού δεν μπορεῖ νά συγκεντρωθεῖ, δέν μπορεῖ νά πειθαρχήσει, ὥστε νά δώσει τήν κατάλληλη προσοχή, σέ ὅ,τι εἶναι αὐτό μέ τό ὁποῖο καταπιάνεται. Καί ἡ πειθαρχία πῶς θά ἔρθει, ὅταν ὑπάρχει πλήρης ἐλευθερία; Ὅταν κάποιος μπορεῖ νά κάνει ὅ,τι θέλει, ὅποτε τό θέλει, εἶναι δυνατόν νά πειθαρχήσει ποτέ;
Καί κάπως ἔτσι οἱ ρόλοι ἔχουν ἀντιστραφεῖ. Τό βάρος τῆς εὐθύνης ἔχει πέσει στούς ὤμους τῶν παιδιῶν καί ἐπειδή δέν μποροῦν νά ἀνταπεξέλθουν, συμπεριφέρονται ἀλλοπρόσαλλα, ἐνῶ ἀπό τήν ἄλλη μεριά, οἱ γονεῖς εἶναι τά… παιδιά πού ἀκολουθοῦν τά παιδιά τους, ἀφήνοντάς τα νά μεγαλώνουν μόνα τους, μέ τήν πρόφαση ὅτι «ἐγώ δέν θέλω νά τοῦ κόψω τά φτερά, νά καθορίσω τίς ἐπιλογές του, θέλω νά εἶμαι ἀπό δίπλα του καί νά τό στηρίζω σέ ὅ,τι καί ἄν κάνει»! Ναί, ἀλλά ἀπό ποιά ἡλικία καί ἔπειτα πρέπει νά ἰσχύει αὐτό; Ἕνα παιδί πού δέν εἶναι ἀκόμη οὔτε 10 χρόνων, τί καταλαβαίνει ἀπό ἐπιλογές; Μέ τί κριτήρια μπορεῖ νά κρίνει τό τί θέλει νά κάνει καί ἄν αὐτό πού θέλει νά κάνει θά τόν ὠφελήσει ἤ θά τόν βλάψει; Τότε τά παιδιά στά ὀρφανοτροφεῖα, πού μεγαλώνουν χωρίς γονεῖς, δέν ἔχουν καμμία διαφορά ἀπό τά παιδιά πού μεγαλώνουν σέ οἰκογένειες, γιατί τελικά καί αὐτά χωρίς γονεῖς μεγαλώνουν. Ἐμεῖς περιμένουμε ἀπό τά παιδιά νά μᾶς ποῦν τί ἐπιτρέπεται νά γίνει καί τί ὄχι. Περιμένουμε ἀπό τά παιδιά νά μᾶς ἐπιτρέψουν… νά τούς ἐπιτρέψουμε. Ρωτᾶμε καί ξαναρωτᾶμε και ξαναρωτᾶμε, ἐνῶ ἡ δουλειά μας εἶναι νά ἀποφασίζουμε. Δέν εἴμαστε προοδευτικοί ὅταν ἐπιτρέπουμε τά πάντα, εἴμαστε ἀδιάφοροι! Γιατί, στήν ἡλικία πού τά παιδιά διαμορφώνονται, ἐμεῖς ἀπουσιάζουμε.
Τά ὑπηρετοῦμε συνεχῶς καί ἐκπληρώνουμε κάθε θέλημά τους. Μᾶς διατάζουν: «Φέρε μου νερό!», «Δῶσε μου λεφτά!», «Πήγαινέ με στούς φίλους μου!» καί ἐμεῖς στεκόμαστε προσοχή, ἕτοιμοι νά κάνουμε ὅ,τι μᾶς προστάξουν. Ξεχνᾶμε ὅμως ὅτι τά παιδιά εἶναι ἄνθρωποι. Μπορεῖ νά εἶναι γλυκούλικα καί χαριτωμένα τά πρῶτα χρόνια τῆς ζωῆς τους, ἀλλά δέν παύουν νά εἶναι ἄνθρωποι, πού ὅταν μεγαλώσουν δέν θά είναι καθόλου χαριτωμένο νά μεταχειρίζονται τούς ἄλλους σύμφωνα μέ τό θέλημά τους, νά θέλουν συνέχεια νά ἱκανοποιοῦν τίς ἐπιθυμίες καί τίς ἀνάγκες τους καί νά ἀπαιτοῦν ἀπό τούς γύρω τους νά τούς ὑπηρετοῦν συνεχῶς. Καί σίγουρα δέν θά εἶναι καθόλου χαριτωμένο ὅταν θά ἐκμεταλλεύονται τούς γύρω τους καί θά μένουν συνεχῶς ἀνικανοποίητοι. Γι’ αὐτό, ἴσως τό καλύτερο θά ἦταν νά ἐπιστρέψει ὁ καθένας στόν ρόλο του. Οἱ γονεῖς ἄς ξαναγίνουμε γονεῖς καί ἄς ἀφήσουμε τά παιδιά μας νά ξαναγίνουν παιδιά.
Χρύσα Ἀλεξοπούλου
«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» Ἀρ. Τεύχους 247
Μάρτιος 2023