Ἡ Πατρίδα πεθαίνει!
Ὅταν γυρίζει κανείς τούς τόπους ἐτούτης τῆς πατρίδας μαγεύεται· ἀκόμη καί οἱ βράχοι της δείχνουν ὄμορφοι. Καί ὅσο μεγαλώνεις, τόσο ὀμορφότερη τήν βρίσκεις τήν πατρίδα. Βλέπετε, «Οὐδέν γλυκύτερον Πατρίδος»!
Αὐτές τίς ἡμέρες εἶχα τήν ἀγαθή τύχη νά ταξιδέψω μέχρι τό βορειοανατολικότερο ἄκρο τῆς πατρίδας μας, ξεκινῶντας ἀπό τήν μεγάλη πόλη ἀφοῦ διέσχισα ὅλον τόν κορμό της καί μέ ἕναν καιρό πρωτόγνωρο γιά τέτοια ἐποχή. Δέν ἦταν ἡ πρώτη μου φορά· τόν τόπο αὐτόν τόν μακρινό τόν ἔχω ζήσει χρόνια ἀρκετά, τόν ξέρω ἀπό παλιά καί τόν ἀγαπῶ ἰδιαίτερα. Αὐτή τή φορά ὅμως μελαγχόλησα, ὅπως καί τό φθινόπωρο πού εἶχα ταξιδέψει ὡς τήν Ἤπειρό μας.
Ἐκεῖ πού ἄλλοτε ἔβλεπες ζωντάνια καί ἀκμή τώρα συναντᾶς ἐρημιά καί ἐγκατάλειψη. Πρίν τριάντα χρόνια, σέ ὅλη τήν ὕπαιθρο χώρα τοῦ Ἔβρου, ἀπό τήν Ἀλεξανδρούπολη ὡς καί πέρα ἀπό τήν Ὀρεστιάδα, ἀκόμη καί σέ πιό ὀρεινά μέρη ἔβλεπες νά σφύζει ὁ τόπος ἀπό ζωή καί ἄς ἦταν ἤδη ἔντονο τό ζήτημα τῆς μετανάστευσης πρός τήν προηγμένη Εὐρώπη. Τώρα ἡ ἐρήμωση δείχνει νά πλησιάζει ὡς τίς μεγαλύτερες πολιτεῖες τῆς ἀκριτικῆς Θράκης μας, ἄν ἐξαιρέσουμε τίς πρωτεύουσες. Ἀκόμη καί στά χωριά πού γύρω τους ἡ γῆ εἶναι εὐφορότατη ζοῦν ἐλάχιστοι καί ἐπί τό πλεῖστον γέροντες. Ἀκόμη καί στό φῶς τῆς ἡμέρας σέ πολλά ἀπό τά χωριά τῆς ἀκριτικῆς ἀνατολικῆς χώρας -καί ὄχι μόνον- κυκλοφοροῦν ἐλάχιστοι ἄνθρωποι. Ὑπάρχουν μάλιστα καί χωριά πού ἔχουν ἐγκαταληφθεῖ ἐντελῶς.
Τά δημογραφικά στοιχεῖα εἶναι ἀπελπιστικά. Στά τελευταῖα δέκα χρόνια ὁ πληθυσμός στόν Βόρειο Ἔβρο μειώθηκε κατά 9.500 ἀνθρώπους, ποσοστό πού πλησιάζει τό 17% τοῦ συνόλου. Καί ἐπειδή συνηθίσαμε στή χώρα νά μήν γεννοῦμε παιδιά ἀναλογιστεῖτε τί θά γίνει στά ἑπόμενα δέκα χρόνια.
Καί δέν εἶναι μόνο ἡ Θράκη, ἡ ἴδια εἰκόνα συναντᾶται παντοῦ, ἀκόμη καί στά κεντρικότερα μέρη. Κανείς δέν θέλει νά μείνει στό χωριό, οὔτε καί στή μικρή πόλη. Ὅλοι προσβλέπουν στίς μεγάλες πόλεις μέ τά πολλά φῶτα, τόν κόσμο, τά ὡραῖα καταστήματα καί τίς εὐκολίες.
Φυσιολογικότατο, οἱ ἄνθρωποι θέλουν νά ζήσουν μέ καλύτερες συνθῆκες καί αὐτό εἶναι δικαίωμα ὅλων. Ὅλοι διεκδικοῦμε ἕνα καλύτερο μέλλον καί αὐτό μάλιστα εἶναι δεῖγμα προόδου. Ἀλλά γιατί χρειάζεται νά φύγουμε ἀπό τόν τόπο μας γιά νά ζήσουμε καλύτερα; Ἄν ἦταν ἔτσι θά ἔπρεπε ὅλοι νά φεύγουμε διαρκῶς. Γιατί δέν δημιουργήσαμε καλύτερες συνθῆκες στόν τόπο μας καί νά μείνουμε ἐκεῖ;
Στόν τόπο ἐκεῖνον πού ἀκόμη καί πρίν τριάντα χρόνια ἀνεβοκατέβαιναν τραῖνα ἡμέρα καί νύχτα, σήμερα, πού ἔχουμε τόσες δυνατότητες, τραῖνο σπάνια βλέπεις νά περνᾶ, πιθανόν μιά φορά τήν ἡμέρα ἀνά κατεύθυνση. Καί τό τραῖνο ξέρετε ρυθμίζει μέ τόν τρόπο του τίς ἐξελίξεις, τό ἐμπόριο, τήν οἰκονομία. Μόνο τό τραῖνο νά ὑπῆρχε στήν περιοχή, μέ τίς συνθῆκες πού λειτουργεῖ στήν ὑπόλοιπη Εὐρώπη, θά ἀρκοῦσε νά κρατήσει πολλούς στόν τόπο τους ἀλλά καί νά ἀποτελέσει μηχανισμό ἀνάπτυξης. Μόνο τό τραῖνο! Γιά νά μήν μιλήσουμε γιά τούς δρόμους. Ἄν ἔφτανε κανείς μέχρι τήν μεγάλη πόλη τοῦ Νομοῦ, μέχρι τό Νοσοκομεῖο, τό Πανεπιστήμιο καί τή θάλασσα μέσα σέ μιάμιση ὥρα ἀπό τό βορειότερο μέρος -κοντεύει 180 χιλιόμετρα ὁ κάθετος ὁδικός ἄξονας καί μέ κόστος προσιτό θά ἔσπευδαν ἄραγε νά φύγουν ὅλοι ἀπό τόν τόπο τους; Τί ἔκανε ἡ Πολιτεία γι’ αὐτό;
Ἕναν αὐτοκινητόδρομο κατασκεύασε ἡ Πολιτεία γιά νά συνδέεται ἡ Δύση μέ τήν Ἀνατολή τῆς πατρίδας καί ἐκτός τοῦ ὅτι χρειάστηκε νά περάσουν σχεδόν δεκαπέντε χρόνια γιά νά ὁλοκληρωθεῖ, ἀποφάσισε νά τόν ξεκινήσει μόλις τό ἔτος 1994. Γιατί δέν μποροῦσε νά ξεκινήσει νωρίτερα; Γιατί δέν φρόντισε νά προλάβει τίς ἐξελίξεις; Γιατί δέν προλάβαμε τήν κατάρρευση τοῦ δημογραφικοῦ; Ξεγελάστηκε καί σ΄αὐτό τό μεῖζον ζήτημα ἡ Πολιτεία;
Καί τί κάνει τώρα ἡ Πολιτεία; Τί κάνουμε ὅλοι ἐμεῖς; Τί μπορεῖ νά γίνει γιά νά κρατήσουμε ὄρθια τήν πατρίδα; Μήπως ἄδικα ἀνησυχοῦμε;
Ὅμως δέν ἀνησυχοῦμε ἄδικα, ἡ πατρίδα καί γερνᾶ καί μικραίνει καί ἡ περιφέρεια ἐρημώνεται, τό γνωρίζουμε ὅλοι. Τά πρόσφατα στατιστικά στοιχεῖα ἔδειξαν ὅτι τήν τριετία 2020 ἕως 2022 γεννήθηκαν 17.500 λιγότερα παιδιά σέ σχέση μέ τά προηγούμενα χρόνια καί ὅτι οἱ θάνατοι γιά τό ἴδιο χρονικό διάστημα αὐξήθηκαν σχεδόν κατά 40% σέ σχέση μέ τόν μέσο ὄρο τῶν ἐτῶν 2016-2019!
Ἄς κάνουμε κάτι. «Τῶν οἰκιῶν ἠμῶν ἐμπιπραμένων ἡμεῖς ἄδωμεν»; Σύντομα τά πράγματα θά εἶναι ἀκόμη χειρότερα. Καί ἄν τό πρόβλημα δέν μᾶς συγκινεῖ σήμερα θά μᾶς ἐπηρεάσει περισσότερο καί ἴσως ἀνεπανόρθωτα σέ λίγα χρόνια.
Σέ ἕνα ἀπό τά πολύ ζωντανά χωριά τοῦ Θεσσαλικοῦ κάμπου μέ περίπου 1000 κατοίκους, φέτος πῆγαν στήν 1η τάξη τοῦ δημοτικοῦ 3 παιδιά. Μόνο 3 παιδιά, καί ὄχι σέ χωριό τῆς Ὀρεστιάδας, ἀλλά στό κέντρο τῆς Ἑλλάδας. Στήν περιοχή τῆς Ὀρεστιάδας δέν θά ἤθελα νά ξέρω πόσα δημοτικά σχολεῖα λειτουργοῦν ἐκτός τῆς πόλης καί πόσα παιδιά φοιτοῦν συνολικά σ’ αὐτά.
Δέν εἶναι μοναδικό τό γεγονός. Στήν Γ΄ Τάξη τοῦ μοναδικοῦ Λυκείου ἑνός Δήμου στήν ἴδια περιοχή, πού φιλοξενεῖ ὅλα τά παιδιά τῆς Δημοτικῆς Περιφέρειας, φοιτοῦν μόνο 28 παιδιά. Φανταστεῖτε πῶς διαγράφεται τό μέλλον τοῦ τόπου. Μᾶς λέει κάτι τό γεγονός;
Ἀλλά ἄν ἡ Πολιτεία πιθανῶς ἀδιαφορεῖ, ἄν ἔχει ἄλλες πιό σημαντικές προτεραιότητες, ἄν δέν τῆς ἐπιτρέπουν τά δημοσιονομικά, μποροῦμε νά κάνουμε κάτι ἐμεῖς; Νομίζω μποροῦμε πολλά.
Κατ΄ ἀρχάς πρέπει νά πείσουμε τούς ἑαυτούς μας ὅτι τό θέμα μᾶς ἀφορᾶ καί ὅτι εἶναι ζήτημα ἀπόλυτης προτεραιότητας. «Στῶμεν καλῶς»!
Μετά, ἄς ἔχουμε ἀπαιτήσεις ἀπό τήν Πολιτεία, ἄς μήν εἴμαστε δεδομένοι, ἄς βλέπουμε μακρύτερα ἀπό τό στενό ἰδιωτικό μας συμφέρον. Νά τῆς ζητήσουμε νά κοιτάξει στήν περιφέρεια, στά σύνορά μας -ἐκλογές ἔρχονται ἄλλωστε! Νά σώσουμε τήν Ἑλλάδα καί ἡ Ἑλλάδα θά μᾶς σώσει. Δέν μπορεῖ νά εἴμαστε ἐμεῖς καλά ἄν πάσχει ἡ Χώρα καί μάλιστα ἡ καρδιά της, πού δέν εἶναι ἄλλη ἀπό τήν περιφέρεια. Μήν ξεγελιόμαστε, οἱ πνεύμονες τῆς Χώρας δέν εἶναι τό Κέντρο, εἶναι οἱ ἐσχατιές της. Ἀπό ἐκεῖ ἀναπνέει ἡ Ἑλλάδα. Ἡ Ἱστορία μιλᾶ, τό τέλος τῆς Αὐτοκρατορίας ἄρχισε ἀφ’ ὅτου ἔχασε τούς σιτοβολῶνες τῆς Θράκης καί τίς περιοχές τῆς Μικρασίας ἀπ’ ὅπου ἀντλοῦσε τό προσωπικό τοῦ Στρατοῦ της.
Ὕστερα, νά βγοῦμε καί ἐμεῖς πρός τήν περιφέρεια, ὄχι ἀναγκαστικά νά μείνουμε ἐκεῖ – ἄν καί αὐτό θά βοηθοῦσε ὅλους, ἐφ’ ὅσον ὑπῆρχαν οἱ κατάλληλες συνθῆκες– ἀλλά, τουλάχιστον, ἄς ἔχουμε τήν προσοχή καί τό ἐνδιαφέρον μας στραμμένα ἐκεῖ. Καί ἄς κάνουμε καί κάτι γιά ὅσους ζοῦν ἐκεῖ. Γιατί νά ἀδιαφοροῦμε, γιατί νά μήν προτιμοῦμε τά προϊόντα τους, γιατί νά μήν τούς ἐπισκεπτόμαστε ἔστω, γιατί νά μήν ἀφιερώνουμε καί στίς ἀκριτικές περιοχές κάποιες μέρες ἀπ’ τίς διακοπές μας. Δέν θά ἦταν ὡραῖο ἄν κάποιες ἀπό τίς σχολικές ἐκδρομές τῶν Λυκείων τῶν ἀστικῶν κέντρων καί ἰδιαίτερα τῆς Ἀθήνας εἶχαν ὡς προορισμούς τήν Ὀρεστάδα, τήν Ἀλεξανδρούπολη, τήν Ξάνθη, τό Κιλκίς, τίς Σέρρες, τά Ἰωάννινα ἤ τήν Καστοριά; Ἄν θεωρεῖτε ὅτι αὐτοί οἱ προορισμοί εἶναι μακρινοί γιά τά παιδιά, θά ἤθελα νά σᾶς θυμίσω ὅτι τά τελευταῖα χρόνια πάρα πολλά Λύκεια ταξιδεύουν στό Παρίσι, στή Ρώμη καί σέ ἄλλους Εὐρωπαϊκούς προορισμούς. Στό ἐξωτερικό θά ἔχουν τήν εὐκαιρία νά ταξιδέψουν τά παιδιά μας καί ἄλλες φορές, στό Διδυμότειχο ὅμως μᾶλλον δέν θά πᾶνε ποτέ. Καί, ξέρετε, ὑπάρχουν πολύ ἐνδιαφέροντα καί ἐντυπωσιακά πράγματα πού μπορεῖ νά δεῖ κανείς καί νά ἀπολαύσει σ΄ ἐκεῖνες τίς περιοχές.
Καί δέν θά πᾶνε ἐκεῖ οὔτε γιά νά ἐκπληρώσουν τίς στρατιωτικές τους ὑποχρεώσεις, γιατί ἐμεῖς οἱ γονεῖς τους δέν τούς δείξαμε τόν δρόμο τοῦ καθήκοντος, οὔτε ἀφήσαμε τό σχολεῖο νά τό κάνει αὐτό, γιατί τούς μάθαμε μόνο νά παίρνουν καί ποτέ νά δίνουν.
Καί γενικότερα, ἄς κάνουμε καί κάτι ἀκόμη πιό εὔκολο καί πολύ εὐεργετικό καί γιά ἐμᾶς καί γιά τήν Πολιτεία. Ἄς κάνουμε οἰκογένειες, ἄς ἐπιδιώκουμε νά κάνουμε παιδιά γιά νά νοηματοδοτήσουμε περισσότερο, μέ αὐτή τήν ὄμορφη ἐπιλογή, τή ζωή μας. Ξέρετε ὅτι ὑπάρχουν ζευγάρια σήμερα πού φοβοῦνται νά κάνουν παιδιά καί ἀντιθέτως ἀρκοῦνται νά διοχετεύουν τήν ἀγάπη τους ἀποκλειστικά στά κατοικίδιά τους;
Ἡ πατρίδα πεθαίνει, ἀργά ἀλλά σταθερά. Μπορεῖτε νά τό δεῖτε ἄν ταξιδέψετε ἀκόμη καί λίγα χιλιόμετρα μακριά ἀπό τά ἀστικά κέντρα. Καί τό λυπηρό εἶναι ὅτι κανείς δέν κάνει τίποτε.
Ἀκόμη καί σάν ἔννοια ἡ πατρίδα βάλλεται τά τελευταῖα χρόνια ἀπό πολλούς. Βάλλεται ἀπό τούς πολῖτες, βάλλεται ἀπό τούς ἄρχοντες, ἀκόμη καί ἀπό τό σχολεῖο, στό ὁποῖο θεσμικά ἔχει ἀνατεθεῖ ὁ εὐαίσθητος ρόλος νά διδάξει στόν Ἕλληνα τήν φιλοπατρία.
Τό ἐρώτημα ὅμως στό ὁποῖο θά πρέπει νά ἀπαντήσουμε εἶναι ἁπλό. Ἔχει ἀξία στόν σύγχρονο κόσμο ἡ πατρίδα μας ἤ δέν τήν χρειαζόμαστε πιά; Μήπως ἰσχύει ἐκεῖνο πού γράφεται ἀπό κάποιους ὡς σύνθημα στούς τοίχους «Νά πεθάνει ἡ Ἑλλάδα γιά νά ζήσουμε ἐμεῖς»;
Ἄν θέλουμε ὅμως νά ἔχουμε πατρίδα πρέπει νά ξέρουμε ὅτι αὐτό τό ἀγαθό, πού ἀπό τούς προγόνους μας θεωροῦνταν μέγιστο καί ἀπαρχή τῶν πάντων, ἀπαιτεῖ κόπο καί προσπάθεια καί, ἄν χρειασθεῖ, καί θυσίες.
Θυμηθεῖτε τί λέγει ὁ Μακρυγιάννης: «Καί ὅσο ἀγαπῶ τήν πατρίδα μου δέν ἀγαπῶ ἄλλο τίποτας. Ναρθῆ ἕνας νά μοῦ εἰπῆ ὅτι θά πάγη ὀμπρός ἡ πατρίδα, στέργομαι νά μοῦ βγάλη καί τά δυό μου μάτια. Ὅτι ἄν εἶμαι στραβός, καί ἡ πατρίδα μου καλά, μέ θρέφει· ἄν εἶναι ἡ πατρίδα μου ἀχαμνά, δέκα μάτια νάχω, στραβός θανά εἶμαι. Ὅτι σ’ αὐτείνη θά ζήσω, δέν ἔχω σκοπόν νά πάγω ἀλλοῦ».
Ἐμπρός λοιπόν, ἄς ἀναλογισθεῖ ὁ καθένας πόση ἀξία ἔχει ἡ πατρίδα γι’ αὐτόν καί ἄς κάνει ὅ,τι λέει ἡ καρδιά του τώρα. Αὔριο μᾶλλον θά εἶναι ἀργά!
Δημήτρης Κοσκινιώτης
«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» Ἀρ. Τεύχους 247
Μάρτιος 2023