Ἐκεῖνοι θυµοῦνται. Ἐνῶ ἐµεῖς; …Σιωπή..!
Εἶναι πολλά τά 951 χρόνια;
Ποιός νοιάζεται νά θυµηθεῖ τί ἔγινε πρίν ἀπό 951 χρόνια;
Ποιός λαός, πού ζεῖ στό κατῶφλι τῆς ἐποχῆς τῆς ...µετανάστευσης τοῦ ἀνθρώπινου εἴδους σέ ἄλλους πλανῆτες, νοιάζεται νά θυµᾶται –ἤ νά ἀσχολεῖται– µέ τή µετανάστευση τῶν λαῶν πάνω σ᾽ αὐτόν τόν γερασµένο καί κακοπαθηµένο πλανήτη, τοῦ ὁποίου τό χῶµα ἔχει ποτίσει µέχρι τόν πυρῆνα του, ἀπό τό αἷµα ἀµέτρητων σφαγῶν;
Ὑπάρχει ἕνας τέτοιος λαός:Ὁ γειτονικός µας Τουρκικός λαός. Ὁ λαός πού κατοικεῖ καί θεωρεῖ γῆ καί πατρίδα του τή γῆ, πάνω στήν ὁποία κατοικοῦσαν ἀπό τήν αὐγή τοῦ κόσµου καί ἔχτισαν τόν πολιτισµό τους καί τήν κληροδότησαν στούς ἀπογόνους τους –δηλαδή σέ ἐµᾶς– οἱ δικοί µας προγονικοί λαοί. Ὁ λαός, πού κέρδισε τό δικαίωµα νά κατοικεῖ καί νά ὀνοµάζει πατρίδα του αὐτά τά ἐδάφη, γιατί τά πότισε καί τά σφράγισε µέ τό χυµένο αἷµα τῶν δικῶν µας προγόνων. Ἔτσι τά “ἀγόρασε”. Κι ἐµεῖς, ἔτσι τά “πουλήσαµε”!
Οἱ γείτονές µας, τόν µῆνα πού µᾶς πέρασε, θυµήθηκαν. Στίς 26 Αὐγούστου (τήν µέρα πού γιορτάζουν οἱ δύο σύζυγοι καί µάρτυρες Ἀδριανός καί Ναταλία), θυµήθηκαν καί γιόρτασαν, τό χυµένο Ρωµαϊκό αἷµα στή µάχη τοῦ Μαντζικέρτ, (26 Αὐγούστου 1071), αὐτό πού τούς χάρισε τήν πρώτη θριαµβευτική ἑδραίωσή τους στήν Ἀσία. Γιόρτασαν τήν ἐπέτειο τῆς µάχης, ἔτσι ὅπως βλέπετε στήν παράπλευρη φωτογραφία, συντρίβοντας καρπούζια ἀφοῦ δέν µποροῦν πιά νά συντρίψουν ἐχθρικά Ρωµαϊκά κεφάλια καί βάφοντας κόκκινο τό ἔδαφος µέ ζουµί καρπουζιῶν, ἀφοῦ δέν µποροῦν –ἀκόµα – νά τό βάψουν ξανά µέ αἷµα!
Γιόρτασαν τό θρίαµβο τῆς σφαγῆς τοῦ διπλάσιου σέ ἀριθµό καί ἀσύγκριτου σέ τεχνολογική ὑπεροχή Ρωµαϊκοῦ στρατοῦ, τοῦ στρατοῦ, πού µέχρι τότε ἔτρεµε τόσο ἡ Ἀνατολή, ὅσο καί ἡ Δύση.
Γιορτάζουν τό θρίαµβο πού τούς χάρισε ἡ διχόνοια µας καί ἡ κακία µας, ὁ φθόνος καί ἡ προσωπική καί οἰκογενειακή ἐµπάθεια, τά “προτερήµατα” πού µᾶς συνοδεύουν µέχρι σήµερα. Τόση ἐµπάθεια, ὥστε ὁ ἱστοριογράφος Μιχαήλ Ψελλός νά κατηγορεῖ τόν αὐτοκράτορά του, τόν γενναῖο, τραγικό Ρωµανό τόν Διογένη, γιατί φοροῦσε µιά ἁπλῆ πανοπλία καί πολέµησε σάν στρατιώτης, σῶµα µέ σῶµα, σάν γνήσιος πολεµιστής. 
Διακινδύνευσε, γράφει, νά σκοτωθεῖ στή µάχη καί δέν µιµήθηκε τόν ἀντίπαλό του, τόν Ἄλπ Ἀρσλάν, πού διοικοῦσε ἀπό µακριά τό στρατό του!…
Κατηγόρησε γιά…. γενναιότητα, αὐτόν, τόν ὁποῖο σεβάστηκε ἀκόµα καί ὁ ἀντίπαλός του καί, µετά τήν πανωλεθρία τοῦ στρατοῦ του, τόν τίµησε σάν φιλοξενούµενό του καί τόν ἄφησε ἐλεύθερο νά γυρίσει πίσω στην Κωνσταντινούπολη, ὄχι µόνο χωρίς νά ζητήσει λύτρα, ἀλλά ἐπιστρέφοντάς του καί τά βασιλικά λάφυρα πού εἶχαν συληθεῖ. Τόν ἔστειλε πίσω στήν “ἀγαπηµένη” του οἰκογένεια (πού ἀνησυχοῦσε µήπως σκοτωθεῖ στή µάχη πολεµῶντας σάν ἁπλός στρατιώτης) πού τόν περίµενε ἀνυποµονῶντας νά τοῦ ...βγάλει τά µάτια! Στήν κυριολεξία, ὄχι µεταφορικά!
Κι ὁ γενναῖος αὐτοκράτορας πού δέν σκοτώθηκε στή µάχη, φορτώθηκε, µέ βγαλµένα µάτια, πάνω σέ ἕνα ἄθλιο γάϊδαρο καί στάλθηκε στήν Πρώτη, σέ ἕνα µοναστῆρι πού εἶχε ὁ ἴδιος ἱδρύσει, γιά νά πεθάνει ὕστερα ἀπό λίγες µέρες, µέσα σέ φριχτούς πόνους, µέ τό κεφάλι γεµᾶτο σκουλήκια!
Ὁ γειτονικός λαός κράτησε στή µνήµη του τό τί ἔγινε 951 χρόνια πρίν. Ἐµεῖς… σιωπή…
Ὁ γειτονικός µας λαός θυµήθηκε καί κάτι ἄλλο, πού τό θυµήθηκαν καί κάποιοι δυτικοί ἱστορικοί: Τήν ἡµέρα τῆς Κοιµήσεως τῆς Θεοτόκου, 390 χρόνια µετά τή µάχη τοῦ Ματζικέρτ, πού τούς ἐξασφάλισε τόν πρῶτο τους θρίαµβο, ὁ κύκλος ὁλοκληρώθηκε. Τήν ἡµέρα τῆς Παναγίας µας, στίς 15 Αὐγούστου τοῦ 1461, παραδόθηκε στόν Μωάµεθ ἡ τελευταία ἐλπίδα πού ὑπῆρχε νά ξαναζήσει καί πάλι ἡ Ἀνατολική Ρωµαϊκή αὐτοκρατορία. Παραδόθηκε ἡ Τραπεζούντα, ἡ πρωτεύουσα τῆς ὁµώνυµης αὐτοκρατορίας. Καί τήν παρέδωσε χωρίς κἄν νά πολεµήσει, ὁ ἴδιος ὁ αὐτοκράτοράς της, ὁ Δαυΐδ, ὁ Μέγας Κοµνηνός!
Ἡ αὐτοκρατορία τῆς Τραπεζούντας, ἦταν ἕνα ἀπό τά κρατίδια πού εἶχαν δηµιουργηθεῖ µετά τό 1204, ὅταν ἡ Πόλη ἔπεσε στούς Φράγκους. Ὅταν τό 1185 δολοφονήθηκε ἀπό τόν ἔξαλλο ὄχλο τῆς Κωνσταντινούπολης ὁ τελευταῖος Κοµνηνός αὐτοκράτορας, ὁ Ἀνδρόνικος I, ἀκολούθησε µιά πραγµατική σφαγή ὅλης τῆς οἰκογένειας. Οἱ µόνοι πού γλίτωσαν ἦσαν τά δύο ἐγγονάκια τοῦ Ἀνδρόνικου, ὁ Ἀλέξιος καί ὁ Δαυΐδ, οἱ ὁποῖοι ἦσαν µικρά παιδάκια καί φυγαδεύτηκαν στή Γεωργία, ὅπου εἶχαν συγγενικούς δεσµούς µέ τήν βασίλισσα Θάµαρ. Μέ τή δική της βοήθεια, ὅταν µεγάλωσαν καί ἔπεσε ἡ Πόλη στούς Φράγκους, µπόρεσαν νά καταλάβουν τήν Τραπεζούντα καί νά δηµιουργήσουν τήν αὐτοκρατορία τους, στίς ἀκτές τῆς Μαύρης θάλασσας. Μέ τά χρόνια, ἡ Τραπεζούντα ἔγινε φηµισµένο κέντρο, ἐµπορικό καί πολιτιστικό (ὁ δρόµος τοῦ µεταξιοῦ περνοῦσε ἀπό ἐκεῖ καί εἶχε περάσει καί ὁ Μάρκο Πόλο σέ ἕνα του ταξίδι), συγκέντρωσε πλοῦτο καί καλούς τεχνῖτες, ἀπέκτησε καί τή δική της Ἁγία Σοφία (ὅπως βλέπετε στή φωτογραφία) καί ὄµορφα δηµόσια κτίρια καί παλάτια.
Ὅµως, ἐκείνη τήν ἡµέρα τῆς γιορτῆς τῆς Παναγίας µας, µέ τόν Μωάµεθ ἔξω ἀπό τά τείχη, κανείς δέν βρέθηκε νά πάρει τήν ἀπόφαση νά Τήν… “διορίσει” «Ὑπέρµαχο Στρατηγό», γιά ἄλλη µιά φορά, ὅπως ἔκαναν οἱ πρόγονοί 
τους. Κανείς δέν θυµήθηκε νά Τῆς ζητήσει νά ἀνέβει στά τείχη τους καί νά ὑπερασπίσει ὅπως Ἐκείνη ἤξερε καί ξέρει, ὅ,τι λίγο ἀπέµεινε ἀπό τό λαό Της. Δυστυχῶς, ἀπό ὅ,τι φαίνεται, δέν εἶχε ἀποµείνει οὔτε κάτι λίγο ἀπό τό λαό Της!
Καί, ξέρετε ποιά εἶναι καί ἡ µεγάλη εἰρωνεία; Ἐκείνη ἡ ἡµέρα, ἡ 15η Αὐγούστου 1461, ἦταν ἀκριβῶς ἡ ἐπέτειος τῶν 200 χρόνων ἀπό τήν 15η Αὐγούστου τοῦ 1261, ὅταν ὁ αὐτοκράτορας Μιχαήλ Η´ ὁ Παλαιολόγος, ἔµπαινε θριαµβευτής στήν Κωνσταντινούπολη νά στεφθεῖ στήν Ἁγία Σοφία! Λίγες µέρες πρίν τήν εἶχε πάρει πίσω ἀπό τούς Φράγκους ὁ στρατηγός του, ὁ Ἀλέξιος Στρατηγόπουλος, µέ µόλις…800 ἄντρες!
Ὁ αὐτοκράτορας Δαυΐδ ὁ Μέγας Κοµνηνός, ὅµως, δέν ζήτησε τίποτα ἀπό τήν Παναγία µας, τήν ἡµέρα τῆς γιορτῆς Της. Προτίµησε νά ἀκούσει τή “φωνή τῆς λογικῆς” τῶν συµβούλων του καί νά ἐµπιστευτεῖ τίς ὑποσχέσεις τοῦ Μωάµεθ καί νά πιστέψει ὅτι θά ζοῦσε εἰρηνικά, µέ τήν οἰκογένειά του, στά κτήµατα, πού θά τοῦ δώριζε!
Τό κέρδος του ἦταν µόλις δύο χρόνια ζωῆς. Τόν Νοέµβριο τοῦ 1463 ὁ Μωάµεθ τούς δολοφόνησε ὅλους καί πέταξε τά σώµατά τους ἔξω ἀπό τά τείχη τῆς Κωνσταντινούπολης, στά σκυλιά καί στά ὄρνεα!
Ἡ Δύση ἀναστέναξε µέ ἀνακούφιση. Ἐπιτέλους, τιθασσεύτηκε αὐτός ὁ ἀλαζονικός πληθυσµός πού ὀνόµαζαν τούς ἑαυτούς τους Ρωµαίους, πού θεωροῦσαν τήν πρωτεύουσά τους τό Κέντρο τῆς Γῆς, πού θεωροῦσαν τή ζωή τους ἕνα κοµµάτι τοῦ Οὐρανοῦ στή Γῆ καί τήν Πίστη τους καί τήν Παράδοσή τους, τή µόνη γνήσια Πίστη καί Παράδοση τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας. Ἐπιτέλους! Βρῆκαν τή σωστή τους θέση στήν Ἱστορία τοῦ κόσµου: Τήν ἀφάνεια! Ἡ Νέα Ἐποχή ἔφτασε, κι αὐτοί δέν ἔχουν θέση ἐδῶ!
Νοµίζετε ὅτι τούς ἀδικῶ; Νά σᾶς µεταφέρω αὐτούσια τά γραπτά ἑνός σύγχρονου –καί καλοῦ–ἱστορικοῦ:
«Οἱ Βυζαντινοί µᾶλλον δέν θά ἐνθουσιάζονταν καί πολύ µέ τή συµµετοχή τους στήν νέα ἐξέλιξη τοῦ Δυτικοῦ κόσµου. Ἤδη ἀπό τόν 15ο αἰῶνα εἶχαν ἀποδείξει ὅτι δέν µποροῦσαν οὔτε νά καταπιοῦν τήν ἀντιπάθειά τους γιά τούς Δυτικούς, οὔτε νά ἐπιβιώσουν χωρίς τή βοήθειά τους. Οἱ περισσότεροι θά προτιµοῦσαν νά συνεχίσουν ὁλοµόναχοι, παρά νά θυσιάσουν τήν πίστη τους ἀλλά καί τίς περιουσίες τους. Θά προτιµοῦσαν νά ὑποταχτοῦν στούς ἄπιστους, τῶν ὁποίων οἱ τρόποι, ἄν καί δυσάρεστοι, ἦταν γνωστοί, παρά νά παρατείνουν τήν ἀγωνία τους ἀναζητῶντας τήν φιλανθρωπία τῶν ξένων Χριστιανῶν πού ποτέ τους δέν κατάλαβαν τί σηµαίνει νά εἶσαι Ρωµαῖος.
Ὑπῆρχε µιά χροιά µοιρολατρείας στή Βυζαντινή νοοτροπία. Εἶχαν καταλάβει ὅτι ὁ κόσµος τους δέν θά ἄντεχε µέχρι τή Δευτέρα Παρουσία. Ὅτι ἡ Αὐτοκρατορία τους ἦταν µιά χλωµή ἀντανάκλαση τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν. Καί ὅτι ἡ µόνη σταθερότητα, ἡ µόνη ἀσφάλεια καί ἡ µόνη εὐτυχία θά ἦταν νά βρεθοῦν στό ἀληθινό Βασίλειο, ἐπάνω καί πέρα ἀπό αὐτή τήν κοιλάδα τοῦ κλαυθµῶνος. Ὅταν ἦρθε τό τέλος, τό 1453, ἦταν ἕτοιµοι. Εἶναι ἔκπληξη τό ὅτι δέν εἶχε ἔρθει νωρίτερα. Καί ἴσως ἦταν τό καλύτερο πού ἦρθε, τότε πού ἦρθε».
Ἡ Δύση ἐργάστηκε γιά νά ρίξει τήν Ἀνατολική Ρωµαϊκή αὐτοκρατορία, γιατί ἡ παρουσία της, ἤ θά ἔπρεπε νά ἀλλοιώσει τόν κόσµο, ἤ θά ἔπρεπε νά ἁλωθεῖ ἀπό τόν κόσµο, πράγµατα καί τά δύο ἀνέφικτα. Γι᾽αὐτό καί σήµερα ἀγωνίζεται ἡ Δύση νά ἁλώσει τό µικρό κρατίδιο πού ξεπήδησε, σάν φάντασµα τοῦ παρελθόντος τό 1821.
Φαντάζεστε τόν τρόµο τῆς Δύσης µπροστά, ἀκόµα καί στό φάντασµα τῆς ἀνασύστασης τῆς Ἀνατολικῆς Ρωµαϊκῆς αὐτοκρατορίας; Οὔτε τό ὄνοµα δέν ἀντέχουν νά ἀκοῦν! Φαντάζεστε τόν τρόµο τοῦ Μέττερνιχ ὅταν εἶδε ἀντίκρυ του τόν Καποδίστρια; Ἡ ἀπειλή ἔπρεπε νά ἀντιµετωπιστεῖ γρήγορα καί ἀποτελεσµατικά. Καί χωρίς περιθώριο λάθους!
Τό “ὡραῖο” εἶναι ὅτι ἐκεῖνοι θυµοῦνται. Καί χάνουν τόν ὕπνο τους.
Ἐνῶ ἐµεῖς; ….Σιωπή….
Κι ὅµως, ὑπάρχουν φωνές πού, ἔστω καί ἀπό τόν τάφο τους, ἔρχονται νά στοιχειώσουν τή σιωπή µας: «Ἵνα τί ἔπαισας ἡµᾶς, κύριε καί οὐκ ἔστιν ἡµῖν ἴασις; Ἔγνωµεν, Κύριε, τάς ἁµαρτίας ἡµῶν, ἀδικίας πατέρων ἡµῶν. Κόπασον διά τοῦ ἐλέους σου, µή ἀπολέσῃς θρόνον δόξης Σου. Παίδευσον ἡµᾶς, Κύριε, ὅπως µή ἀποστῇ ἡ ψυχή ἡµῶν ἀπό Σοῦ, πλήν ἐν κρίσει καί µή ἐν θυµῷ, ἵνα µή ὀλιγοστούς ποιήσῃς ἡµᾶς»!
Γιά Σχόλια: ninetta1.blogspot.com Νινέττα Βολουδάκη
«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» Ἀρ. Τεύχους 240-241
Αὔγουστος-Σεπτέμβριος 2022
Ὑποσηµειώσεις:
1. Donald M. Nicol The Last Century Of Byzantium, Cambridge University Press 1993.
2. Νικήτας Χωνιάτης Historia, Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, ἐκδόσεις ΣΠΑΝΟΣ.