ΑΝΤΙΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΣ
Ο ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ
ΤΩΝ ΑΝΕΜΒΟΛΙΑΣΤΩΝ
Ἡ «ψυχαγωγία εἶναι ἐπιλογή, ὄχι ἀνάγκη». Αὐτό εἶναι τό νέο κυβερνητικό σύνθηµα, πού τόν τελευταῖο καιρό ἀκούγεται συχνά ἀπό τά Μέσα Μαζικοῦ Ἐκφοβισµοῦ (Μ.Μ.Ε.) Σέ αὐτή τή σαθρή δικαιολογία στηρίχθηκε ἡ Κυβέρνηση προκειµένου, µέ τήν ἔκδοση διαδοχικῶν Κοινῶν Ὑπουργικῶν Ἀποφάσεων (Κ.Υ.Α.), νά ἀποκλείσει τούς ἀνεµβολίαστους πολῖτες ἀπό ὅλους τούς χώρους ὅπου προσφέρονται ζωντανά θεάµατα, ἀκροάµατα καί κινηµατογραφικές προβολές, ἀπό ὅλους τούς ἀρχαιολογικούς χώρους καί τά µουσεῖα, καθὼς καί ἀπό ὅλους τούς κλειστούς χώρους ἑστίασης.
Ἡ ψυχαγωγία, ὅµως, δέν εἶναι ἁπλᾶ ἐπιλογή. Δέν εἶναι ἁπλᾶ ἀνάγκη. Ἡ ψυχαγωγία εἶναι συνταγµατικό δικαίωµα. Προστατεύεται ἀπό τό ἄρθρο 5 § 1 τοῦ Συντάγµατος. Τό συγκεκριµένο ἄρθρο µεταξύ ἄλλων κατοχυρώνει τό δικαίωµα συµµετοχῆς στήν κοινωνική ζωή τῆς Χώρας, ὡς ἐκδήλωση µάλιστα τοῦ δικαιώµατος στήν ἐλεύθερη ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητας: «Καθένας ἔχει δικαίωµα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητά του καί νά συµµετέχει στήν κοινωνική, οἰκονοµική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας, ἐφόσον δέν προσβάλλει τά δικαιώµατα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγµα ἢ τά χρηστά ἤθη».
Ἡ ἀνωτέρω πρώτη παράγραφος τοῦ ἄρθρου 5 προστατεύει τήν ἐλεύθερη ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητας. Προσωπικότητα εἶναι ἁπλῶς ἡ ἰδιότητα τοῦ ἀνθρώπου ὡς ἔλλογου ὄντος. Ὅπως ὀρθά τονίζεται στή Νοµική Ἐπιστήµη, «ἡ ἀναφορά στήν «ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητας δέ σηµαίνει ὅτι τό Σύνταγµα προστατεύει µόνο ἐξυψωµένες ἐκφράσεις τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς ἢ µόνον ὅσους εἶναι «προσωπικότητες»· οὔτε προστατεύει τό Σύνταγµα µόνο τήν «ἀνάπτυξη» µέ τήν ἔννοια τῆς προαγωγῆς ἢ βελτιώσεως τῆς προσωπικότητας1».
Ἡ δέ ἐλευθερία συµµετοχῆς στήν κοινωνική ζωή τῆς Χώρας ἀφορᾶ τή συµµετοχή σέ ὁποιαδήποτε δραστηριότητα, δέν εἶναι οἰκονοµική ἢ πολιτική καί δέν προστατεύεται ἀπό ἄλλη εἰδική συνταγµατική διάταξη (ὅπως π.χ. ἡ συµµετοχή στή θρησκευτική λατρεία, ἡ ὁποία προστατεύεται ἀπό τό ἄρθρο 13 παρ. 2 τοῦ Συντάγµατος)2. Ὁπωσδήποτε ἡ συµµετοχή στήν κοινωνική ζωή τῆς χώρας περιλαµβάνει καί τήν ψυχαγωγία. Τί ἄλλο εἶναι ἡ ψυχαγωγία, ἂν ὄχι συµµετοχή στό κοινωνικό γίγνεσθαι;
Βεβαίως, τό δικαίωµα συµµετοχῆς στήν κοινωνική ζωή κατά τά ἀνωτέρω δέν εἶναι ἀπεριόριστο, ἀλλά ὑπόκειται σέ τριπλό περιορισµό: ὁ ἑκάστοτε φορέας τοῦ δικαιώµατος ὀφείλει νά τό ἀσκεῖ µέ τέτοιο τρόπο, ὥστε νά µήν προσβάλλει τά δικαιώµατα τῶν ἄλλων, οὔτε νά παραβιάζει τό Σύνταγµα ἢ τά χρηστά ἤθη.
Θά µποροῦσε νά ὑποστηριχθεῖ, ὅτι νοµίµως περιορίζεται τό δικαίωµα συµµετοχῆς τῶν ἀνεµβολίαστων πολιτῶν στήν κοινωνική ζωή χάριν τοῦ δικαιώµατος τῶν ἐµβολιασµένων πολιτῶν στήν ὑγεία. Ὡστόσο, ἡ ἐπιλογή κάποιων ἀνθρώπων νά µήν ἐµβολιαστοῦν δέν θέτει σέ κίνδυνο τήν ὑγεία τῶν ἐµβολιασµένων συνανθρώπων τους, οἱ ὁποῖοι ἤδη ἔχουν λάβει τήν ὅποια προστασία παρέχουν τά ἐµβόλια3. Τό γεγονός µάλιστα, ὅτι ἡ πρόσφατη παραλλαγή «Ὄµικρον» τοῦ ἰοῦ κορῶνα µεταδίδεται τόσο ἀπό (καί πρός) ἐµβολιασµένους, ὅσο καί ἀπό (καί πρός) ἀνεµβολίαστους, καθιστᾶ ἀκόµα πιό ἀκατανόητο τόν κοινωνικό ἀποκλεισµό τῶν τελευταίων.
Ἐπίσης, ἐφ’ ὅσον οἱ ἄνθρωποι πού δέν ἔχουν ἐµβολιαστεῖ, ὑπόκεινται σέ διαγνωστικούς ἐλέγχους (τά γνωστά σέ ὅλους µας rapid tests) γιά ποιό λόγο δέν τούς ἐπιτρέπεται ἡ εἴσοδος σέ κλειστούς χώρους; Μήπως ἐπειδή τά rapid tests δέν εἶναι ἔγκυρα; Τότε λοιπόν γιατί δέν καταργοῦνται;
Σέ αὐτό τό σηµεῖο θά πρέπει νά τονίσουµε καί τό ἑξῆς σηµαντικό: Ὑποστηρίζεται στή Νοµική Ἐπιστήµη, ὅτι τό ἄρθρο 5 παρ. 1 τοῦ Συντάγµατος κατοχυρώνει καί τό λεγόµενο «δικαίωµα τῆς πληροφορικῆς αὐτοδιαθέσεως», τό ὁποῖο ἀπό τήν συνταγµατική ἀναθεώρηση τοῦ 2001 καί ἑξῆς προστατεύεται καί ἀπό τό ἄρθρο 5Α τοῦ Συντάγµατος. Τό δικαίωµα πληροφορικῆς αὐτοδιαθέσεως ὁρίζεται ὡς «ἐξουσία τοῦ ἀτόµου νά ἀποφασίζει κατ’ ἀρχήν τό ἴδιο γιά τήν ἀποκάλυψη, διάθεση καί χρησιµοποίηση τῶν προσωπικῶν του στοιχείων»4. Ἡ εἴσοδος σέ κλειστούς χώρους µόνο µέ τήν ἐπίδειξη πιστοποιητικῶν ἐµβολιασµοῦ καί δελτίων ἀστυνοµικῆς ταυτότητας δέν παραβιάζει κατάφωρα τό δικαίωµα πληροφορικῆς αὐτοδιαθέσεως;
Ἔχει ὑποστηριχθεῖ καί τό ἐπιχείρηµα, ὅτι ὁ ἀποκλεισµός τῶν ἀτόµων πού δέν ἔχουν ἐµβολιαστεῖ κατά τοῦ covid-19 ἀπό ὅλους τούς κλειστούς χώρους ψυχαγωγίας καί ἑστίασης ἀποσκοπεῖ στήν προστασία τῆς ὑγείας αὐτῶν τῶν ἰδίων. Ὅσοι προβάλλουν τό συγκεκριµένο ἐπιχείρηµα ἀγνοοῦν, ὡς φαίνεται, τόν ὁρισµό τοῦ “δικαιώµατος”. “Δικαίωµα” εἶναι ἡ ἐξουσία πού ἀπονέµεται ἀπό τό Δίκαιο σέ ἕνα πρόσωπο γιά τήν ἱκανοποίηση ἔννοµου συµφέροντος τοῦ προσώπου5. Κάθε πρόσωπο ἔχει τήν ἔννοµη ἐξουσία νά µήν ἐµβολιαστεῖ κατά τοῦ κορῶνα-ἰοῦ καί νά πάει λ.χ. στό θέατρο, ἐάν τό ἐπιθυµεῖ, ἀκόµα καί ἂν αὐτό σηµαίνει ὅτι θέτει σέ κίνδυνο τήν ὑγεία του.
Τίθεται στό σηµεῖο αὐτό καί τό ἑξῆς εὔλογο ἐρώτηµα: Ἐφ’ ὅσον κάθε ἄνθρωπος ὀφείλει νά συµµετέχει στήν κοινωνική ζωή τῆς Χώρας µέ τρόπο πού νά σέβεται τά δικαιώµατα τῶν ἄλλων, τότε πῶς εἶναι συνταγµατική ἡ συµµετοχή τῶν ἐµβολιασµένων πολιτῶν στήν κοινωνική ζωή χωρίς νά γίνεται σεβαστό τό ἀντίστοιχο συνταγµατικό δικαίωµα τῶν ἀνεµβολίαστων; Ὁ Νοµοθέτης θά πρέπει νά µεριµνᾶ, ὥστε νά εἶναι ἐφικτή ἡ ἄσκηση τοῦ δικαιώµατος συµµετοχῆς στήν κοινωνική ζωή ἀπό ὅλους, ἐµβολιασµένους κατά τοῦ covid-19 καί µή.
Ἕνας ἐπίσης δηµοφιλής ἰσχυρισµός θέλει τά µέτρα κατά τοῦ ἰοῦ κορῶνα νά ἐξυπηρετοῦν τή δηµόσια ὑγεία καί ἐν γένει τό δηµόσιο συµφέρον. Ὡστόσο, ὁ Ὁµότιµος Καθηγητής Συνταγµατικοῦ Δικαίου τῆς Νοµικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν, κ. Ἀνδρέας Δηµητρόπουλος, τονίζει: «Στό Σύνταγµα δέν προβλέπεται κάποια γενική ρήτρα ὑπέρ τοῦ «δηµοσίου συµφέροντος» ὑπεράνω, πέρα καί ἀνεξάρτητα ἀπό τά ἀτοµικά καί προσωπικά συµφέροντα ὅλων, µπροστά στήν ὁποία θά ἔπρεπε νά ὑποχωρήσουν τά θεµελιώδη δικαιώµατα τῶν πολιτῶν. Ὁ συντακτικός νοµοθέτης ἀντιλαµβάνεται τό δηµόσιο συµφέρον ὡς γενικό συµφέρον, ὡς τή σύνθεση δηλαδή τῶν συµφερόντων τῶν φορέων τῶν συνταγµατικῶν δικαιωµάτων. Καί ἡ θέση αὐτή τοῦ συντακτικοῦ νοµοθέτη εἶναι ἀπόλυτα ὀρθή. Μέ τή γενική καί ἀόριστη ἐπίκληση τοῦ δηµοσίου συµφέροντος θά ἦταν πράγµατι δυνατός στήν πράξη ὁ ἀσφυκτικός περιορισµός ἢ καί ἡ ἐξαφάνιση τῶν θεµελιωδῶν δικαιωµάτων. Θά ἦταν λόγου χάρη δυνατή ἡ φίµωση τοῦ τύπου, ἡ ἀπαγόρευση τῶν συγκεντρώσεων κ.λπ.6».
Δυστυχῶς, ὁ κ. Δηµητρόπουλος περιγράφει τήν ἐποχή µας, ὁπού ἔχουν περιοριστεῖ ἀσφυκτικά τά θεµελιώδη δικαιώµατα χάριν ἑνός δῆθεν ὑπερέχοντος δηµοσίου συµφέροντος. Ὅσοι τολµοῦν νά ἐκφράσουν τήν παραµικρή ἀντίρρηση κατά τῆς κυβερνητικῆς πολιτικῆς γιά τόν κορῶνα-ἰό φιµώνονται καί διώκονται. Ἀπαγορεύονται οἱ συγκεντρώσεις (ἐκτός, φυσικά, ἀπό τίς µεταµεσονύκτιες συγκεντρώσεις τῶν νέων στίς πλατεῖες καί ἔξω ἀπό τούς Ἱερούς Ναούς!). Ἀπαγορεύτηκε ὡς καί αὐτή ἡ λατρεία τοῦ Θεοῦ! Ὑπάρχει, ἄραγε, ἔστω καί ἕνας ἐχέφρων ἄνθρωπος πού ἐξακολουθεῖ νά πιστεύει, ὅτι τά ἰσχύοντα «ὑγειονοµικά µέτρα» ἐξυπηρετοῦν τό δηµόσιο συµφέρον; Εἶναι ποτέ δυνατόν τό δηµόσιο συµφέρον νά ἀντιστρατεύεται τό προσωπικό συµφέρον ἑνός ἑκάστου τῶν πολιτῶν;
Ὁ κ. Δηµητρόπουλος τονίζει: «Τό προσωπικό συµφέρον, ἡ εὐηµερία τοῦ ἀτόµου, ὀφείλει κατά τό Σύνταγµα νά ἀποτελεῖ βασική ἐπιδίωξη τοῦ σύγχρονου δηµοκρατικοῦ κοινωνικοῦ κράτους»7. Ταυτόχρονα, σύµφωνα µέ τήν παρ. 2 τοῦ ἄρθρου 25 τοῦ Συντάγµατος: «Ἡ ἀναγνώριση καί ἡ προστασία τῶν θεµελιωδῶν καί ἀπαράγραπτων δικαιωµάτων τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τήν Πολιτεία ἀποβλέπει στήν πραγµάτωση τῆς κοινωνικῆς προόδου µέσα σέ ἐλευθερία καί δικαιοσύνη».
Τά ἀνωτέρω ἠχοῦν στίς ἡµέρες µας παράξενα. Οἱ ἄνθρωποι ζοῦν ὑπό τό κράτος τοῦ φόβου καί ἀποστασιοποιοῦνται ὁλοένα καί περισσότερο ἀπό τούς συνανθρώπους τους, τούς ὁποίους ἀντιµετωπίζουν σάν ἀπειλή γιά τήν ὑγεία τους. Βιώνουµε µιά πραγµατική πανδηµία βίας, ἐγκληµατικότητας, ψυχικῶν νόσων. Καί σάν νά µήν ἔφταναν αὐτά, ξέσπασε πόλεµος µεταξύ ὁµόδοξων ἀδελφῶν µας. Σέ αὐτή τήν παράνοια πού ζοῦµε, οὔτε λόγος γίνεται γιά εὐηµερία, κοινωνική πρόοδο, ἐλευθερία καί δικαιοσύνη.
Οἱ κυβερνῶντες, βέβαια, σίγουρα γνωρίζουν, ὅτι θεµέλιο τῆς εὐηµερίας, τῆς δικαιοσύνης καί τῆς ἐλευθερίας εἶναι ἡ Χριστιανική Πίστη, γιά αὐτό καί προσπαθοῦν συστηµατικά νά ἀποµακρύνουν τόν Ἑλληνικό Λαό ἀπό αὐτήν. Μέ αὐτό τό δεδοµένο, ὁ κοινωνικός ἀποκλεισµός, ἂν καί ἀντισυνταγµατικός, ἴσως νά ἀποδειχθεῖ τελικά δῶρο. Ἴσως εἶναι µία ἀφορµή γιά νά ἐπιστρέψουµε, ἔστω καί ἀκουσίως, στήν ἡσυχία, στήν ἐνδοσκόπηση, στήν προσευχή, στή µυστηριακή ζωή καί ἐν τέλει στή µετάνοια, πού θά µᾶς φέρει πίσω στήν ὄντως Ζωή.
Ζωή Ἀγγελικούδη
Νοµικός
«Ἐνοριακή Εὐλογία» Ἀρ. Τεύχους 236
Ἀπρίλιος 2022
Ὑποσηµειώσεις:
- Π.Δ. Δαγτόγλου, Συνταγµατικό Δίκαιο-Ἀτοµικά Δικαιώµατα, τόµος Β’, Ἐκδ. Ἄντ. Ν. Σάκκουλα, Ἀθήνα-Κοµοτηνή 2005, σ. 1333.
- Π.Δ. Δαγτόγλου, ἐ.α, σ. 1334.
- Παῦλος Μοναχός Ἁγιορείτης, Βιολόγος MD Μοριακῆς Βιολογίας καί Βιοϊατρικῆς, Ἐµβόλιο κατά τοῦ Κορωνοϊοῦ καί ἡ Ἀποµυθοποίησή του, διαθέσιµο ἠλεκτρονικά µεταξύ ἄλλων εἰς: https://enromiosini.gr/arthrografia/%ce%b5%ce%bc%ce%b2%cf%8c%ce%bb%ce%b9%ce%bf-%ce%ba%ce%b1%cf%84%ce%ac-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%ba%ce%bf%cf%81%cf%89%ce%bd%ce%bf%ce%b9%ce%bf%cf%8d-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%ce%b7-%ce%b1%cf%80%ce%bf%ce%bc%cf%85/.
- Π.Δ. Δαγτόγλου, ἐ.α, σ. 1332.
- Βλ. Ἀπόστολου Σ. Γεωργιάδη, Γενικές Ἀρχές Ἀστικοῦ Δικαίου 4η ἔκδ., Δίκαιο καί Οἰκονοµία Π. Ν. Σάκκουλας, Ἀθήνα 2012, σ. 257.