Χάσαμε τὴν ἀνθρωπιά μας!
Τὸ βράδυ τῆς 13ης Μαρτίου τοῦ 2020 ἔμελλε νὰ ἀποτελέσει ὁρόσημο στὴ ζωὴ τῶν Ἑλλήνων. Ἦταν τότε ποὺ ὁ Πρωθυπουργός μᾶς γνωστοποίησε τὴν ἀπόφασή του νὰ ἐπιβάλλει στὴ Χώρα κάτι πρωτόγνωρο, ἀπίστευτο μέχρι ἐκείνη τὴν ὥρα, κάτι ποὺ θὰ ἄλλαζε τὴ ζωὴ ὅλων, ἴσως γιὰ πάντα. Τίποτε μετὰ ἀπὸ ἐκείνη τὴ νύκτα δὲν θὰ ἦταν ὅπως πρίν.
Ἦταν Παρασκευὴ ἐκείνη τὴν ἡμέρα καί, σύμφωνα μὲ τὴν Ὀρθόδοξη παράδοσή μας, στὶς ἐκκλησιὲς ψάλλονταν οἱ δεύτεροι Χαιρετισμοὶ πρὸς τὴν Κυρία Θεοτόκο. Ὁ κόσμος ποὺ προσῆλθε νὰ δοξολογήσει τὴν Μάνα Παναγιὰ ἦταν λιγοστός, γιατί ἤδη εἶχε ἀρχίσει ὅλα νὰ «τὰ σκιάζει ἡ φοβέρα». Ἄλλωστε σὲ λίγες ὧρες θὰ ξεκινοῦσε μιὰ νέα περίοδος «σκλαβιᾶς», μοντέρνας αὐτὴ τὴ φορά.
Πρὶν τὴν ἀπόλυση τῆς Ἀκολουθίας, ἐκεῖ ψηλὰ σὲ μιὰ Ἀθηναϊκὴ ἀνηφοριά, στὴν ἐκκλησιὰ τῆς ἐνορίας μου, στὴν ἐκκλησιὰ τῆς Παναγιᾶς, ὁ παπά-Δημήτρης βγῆκε στὴν Ὡραία Πύλη γιὰ νὰ κηρύξει στὸ ἐκκλησίασμα, ὅπως συνηθίζουν οἱ δύο συνεφημέριοι σὲ κάθε εὐκαιρία.
Συνήθως ὁ λόγος τῶν Ἱερέων, σὲ τέτοιες περιόδους, στρέφεται στὸ πρόσωπο τῆς Θεοτόκου, ποὺ ἔχει τὴν τιμητική της, ὅμως ἐκεῖνο τὸ βράδυ ὁ Λειτουργὸς προσπέρασε καὶ ἑστίασε σὲ μιὰ προτροπή, σὲ μιὰ παραίνεση. «Νὰ μὴν χάσουμε τὴν ἀνθρωπιά μας» εἶπε, καὶ ἐπέμεινε, σὰν κάτι νὰ ἔβλεπε στὸν ὁρίζοντα τῆς «νέας κανονικότητας» ποὺ ἤδη φέγγιζε.
Στὸ ἴδιο θέμα ἐπέμεινε ὁ Ἱερέας, μὲ τὸν ἐπιδέξιο λόγο του, καὶ τὴν ἀμέσως ἑπομένη Κυριακή, Β΄ τῶν Νηστειῶν, ἡ ὁποία ἔμελλε νὰ εἶναι καὶ ἡ τελευταία φορὰ ποὺ θὰ μπαίναμε στοὺς Ἱεροὺς Ναοὺς ἐκείνης τῆς προ-Πασχάλιας περιόδου γιὰ ἐκκλησιασμό. «Νὰ μὴν χάσουμε τὴν ἀνθρωπιά μας»!
Μοῦ ἔκανε πράγματι ἐντύπωση. Τόσα ἄλλα εἶχε νὰ μᾶς συμβουλέψει ὁ παπά-Δημήτρης, νὰ ἔχουμε πίστη, νὰ ἀγαπᾶμε τοὺς ἄλλους, νὰ ἔχουμε ὑπομονή, νὰ ἔχουμε ἐλπίδα, νὰ προσέχουμε τοὺς ἑαυτούς μας, γιατί ἐπιμένει νὰ προσέξουμε ὥστε νὰ κρατήσουμε τὴν ἀνθρωπιά μας; Δὲν μποροῦσα νὰ καταλάβω. Ὑπῆρχε ἄραγε τέτοια περίπτωση; Ἡ ἀνθρωπιὰ εἶναι στοιχεῖο πού χαρακτηρίζει τὸν Ἕλληνα «ἀπὸ κτίσεως Κόσμου», πῶς θὰ μποροῦσε νὰ συμβεῖ διαφορετικά;
Ποιὸς νὰ φανταζόταν, ἐκείνη τὴ βραδιά, ὅτι θὰ ἔβγαινε τόσο ἀληθινὸς ὁ καλὸς πατήρ. Πράγματι προφητικὸς ὁ λόγος του. Ἀλλὰ βλέπετε πνευματικὸς εἶναι, μὲ τὶς ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων ἀσχολεῖται, κάτι ξέρει καί αὐτός.
Ἤδη ἀπὸ τὶς προηγούμενες ἡμέρες καὶ μόνο μέσα στοὺς Ναοὺς ἔβλεπες τί προοιωνίζεται ἡ στάση τῶν ἀνθρώπων. Ἂν τύχαινε νὰ σοῦ ἔλθει νὰ βήξεις, ἔστω ἐλαφρά – γιατί βλέπετε ἴσα ποὺ ἄρχιζε νὰ φεύγει ὁ χειμώνας– τὰ βλέματα πολλῶν σὲ κάρφωναν στὸν τοῖχο. Τί ζητάει αὐτὸς ἐδῶ; «Σταυρωθήτω»!
Τὸ ἴδιο ἐπιβεβαίωνε καὶ ἡ συμπεριφορά μας στοὺς δρόμους ὅλο ἐκεῖνον τὸν πρῶτο καιρό. Θὰ θυμᾶστε πὼς ὅταν ἔβγαινες νὰ περπατήσεις, ἐκεῖνος ποὺ σὲ συναντοῦσε ἐρχόμενος ἀπὸ ἀπέναντι πέρναγε στὴν ἄλλη πλευρὰ ἢ κατέβαινε ἀπὸ τὸ πεζοδρόμιο, «διὰ τὸν φόβο τῶν Ἰουδαίων». Κάτσε νὰ μὴν κολλήσουμε καὶ τίποτε.
Εἴδαμε καί ἐκείνους τοὺς «καλοὺς Σαμαρεῖτες» μὲ τὶς «μαῦρες κουκοῦλες» ποὺ φρόντιζαν νὰ φτάσουν στὶς Ἀρχὲς οἱ πληροφορίες γιὰ τὴν παραβατικὴ συμπεριφορὰ τῶν «ἀνεύθυνων», γιὰ τὸ κοινὸ καλὸ φυσικά, ὅπως ἐκεῖνος ὁ φιλάνθρωπος Ἀθηναῖος ποὺ ἀπαθανάτισε τὴν ἀπαγορευμένη Θεία Μετάληψη τοῦ πιτσιρίκου στὸ παραπόρτι τοῦ Ἱεροῦ τῆς ἐκκλησιᾶς στὸ Κουκάκι ἀπὸ τὸν “ἀσυνείδητο”(!) πάπα-Γιώργη!
Καὶ γιὰ δεῖτε τί μᾶς εἶπε, ἀργότερα, ἡ στατιστικὴ ἐκείνης τῆς περιόδου. 62.000 πρόστιμα (ἀπ’ ὅσο μπορῶ νὰ θυμηθῶ) ἐπέβαλαν τὰ ἀστυνομικὰ ὄργανα στοὺς παραβάτες τῶν κανόνων ποὺ ὥρισε ἡ Κυβέρνηση γιὰ τὴν ἀσφάλειά μας σὲ ἐκεῖνο τὸ πρῶτο δίμηνο τοῦ ἐγκλεισμοῦ μας. Ἄραγε οἱ παραβάτες ἦταν πολὺ περισσότεροι καὶ μόνο τόσοι ἔπρεπε νὰ τιμωρηθοῦν ἢ μέχρι ἐκεῖ ἐξαντλήθηκε ἡ αὐστηρότητα τῶν Ἀρχῶν; Πόση ἀνθρωπιὰ ἐπέδειξαν ἄραγε, ἐκεῖνοι πού ἄσκησαν ἔλεγχο; Δικά σας τὰ συμπεράσματα, ἔχετε ἴσως καὶ ἐμπειρίες.
Καὶ αὐτὰ μόνο γιὰ ἀρχή. Ἀργότερα θὰ ἔρχονταν τὰ καλύτερα.
Πέρασε τὸ καλοκαιράκι τοῦ 2020, ὅπως-ὅπως, καί ἐκεῖ ποὺ ἄρχιζε νὰ χειμωνιάζει, νάσου αὐστηρὰ μέτρα ξανά, γιατί ὁ κίνδυνος διαγραφόταν πιὸ σοβαρός. Κουμπωμένοι ἀκόμη περισσότερο οἱ ἄνθρωποι, τρομοκρατημένοι, ἔνοιωθαν πλέον ἀνυπεράσπιστοι.
Καὶ ξαφνικὰ φαίνεται ἡ σωτηρία, βρέθηκε τὸ φάρμακο ποὺ τὸ περιμέναμε ὡς μάνα ἐξ’ οὐρανοῦ. Εὐλογία ἀπὸ τὰ χέρια τῶν ἀνθρώπων ποὺ πασχίζουν γιὰ τὸ καλὸ ὅλων. Λίγο βιαστικὰ βέβαια, ἀλλὰ ἄς εἶναι, θὰ σωθοῦν ζωές, δὲν ὑπάρχει ἄλλη ἐπιλογή.
Ἡ Πολιτεία κάνει τὸ πᾶν, γρήγορα νὰ προχωρήσουμε μπροστά, νὰ ξαναπάρουμε τὴ ζωή μας στὰ χέρια μας. Χωρὶς νὰ ρωτᾶμε πολλά, οἱ εἰδικοὶ συνιστοῦν, αὐτοὶ ξέρουν, (θυμᾶστε τὴ διαφήμιση γιὰ τὸ γνωστὸ ἀπορρυπαντικὸ πλυντηρίου).
Ὅλοι σύμφωνοι, νὰ μὴν λείψει κανεὶς ἀπὸ τὴν ἐθνικὴ προσπάθεια, εἶναι ἀπόλυτη ἀνάγκη, εἶναι χρέος πρὸς τοὺς ἄλλους.
Κάποιοι διστάζουν, λίγοι ὅπως συμβαίνει πάντα, ἀλλὰ τί νὰ κάνουμε, ὑπάρχουν κάποιοι διαφορετικοί, κάποιοι ποὺ θέλουν νὰ εἶναι ἐπιφυλακτικοί, δὲν βλέπουν ὅλοι μόνο τηλεόραση, ἔχουν μάθει ἀλλιῶς, ἐπιμένουν νὰ θυμοῦνται ὅτι καὶ στὸ παρελθὸν ἐξαπατήθηκαν ἀπὸ ἐκείνους ποὺ συστηματικὰ αὐτοανακηρύσσονται σωτῆρες μας.
Ναὶ, μὰ τώρα τὰ πράγματα εἶναι ἐπικίνδυνα, πεθαίνει κόσμος, θὰ ἀρρωστήσουμε ὅλοι.
Σωστά, μὰ πάντα πέθαιναν οἱ ἄνθρωποι, μήπως χρειάζεται νὰ εἴμαστε περισσότερο ψύχραιμοι; Ναὶ νὰ προσέχουμε, ναὶ νὰ φροντίζουμε τοὺς ἑαυτούς μας, ναὶ νὰ σεβόμαστε τοὺς συνανθρώπους μας. Ναὶ σὲ ὅτι ἀπαιτεῖται ὥστε νὰ μὴν βλάψουμε κανέναν, ἀλλὰ δὲν ἐπιτρέπεται κάποιοι νὰ βλέπουν τὰ πράγματα διαφορετικά; Πότε οἱ ἄνθρωποι εἶχαν ὅλοι τὴν ἴδια ἄποψη; Ὅποιος διαφοροποιεῖται θὰ θεωρεῖται ἔνοχος προδοσίας;
Μὰ ἄς ἔλθουμε στὰ συγκαλά μας. Τώρα τὰ πράγματα εἶναι ἐπικίνδυνα, εἶναι τόσο σοβαρὰ ὅπως δὲν ἦταν ποτὲ ἄλλοτε. Δὲν χωροῦν ἀντιρρήσεις.
Καὶ ἔτσι, μπαίνοντας ὁ περσινὸς χειμώνας, εἴδαμε τὶς μάσκες τῆς δῆθεν ἀνθρωπιᾶς μας νὰ πέφτουν ἐντελῶς καὶ ἀνερυθρίαστα.
Ὅλες αὐτὲς οἱ κορῶνες ποὺ ἀκούγαμε μέχρι τότε γιὰ σεβασμὸ στὴ διαφορετικότητα, γιὰ κολασμὸ τῆς ἑτεροφοβίας, γιὰ ἀνεκτικότητα, γιὰ καταδίκη τοῦ ρατσισμοῦ, γιὰ κοινωνίες χωρὶς διαχωρισμούς, γιὰ πλέρια δημοκρατία, γιὰ ἐλεύθερη ἔκφραση ἰδεῶν καὶ ἀπόψεων, ἀπὸ κάποιους ἀκούγαμε καὶ γιὰ ἀλληλοπεριχώρηση, ἐξαφανίστηκαν ἀπὸ τὸ λεξιλόγιό μας.
Τώρα δὲν εἶναι καιρὸς γι’ αὐτά. Αὐτὴ τὴν ὑπέροχη περίοδο μάθαμε ὅλοι ὅτι ἐλευθερία, μὲ ἁπλᾶ λόγια, εἶναι νὰ σταματᾶς στὸν κόκκινο σηματοδότη, ἐπειδὴ προφανῶς στὴν ἄλλη κατεύθυνση ἔχει ἀνάψει πράσινο. Τόσο ἁπλᾶ εἶναι πλέον τὰ πράγματα. Ὅποιος δὲν σταματήσει στὸ κόκκινο παραβιάζει τὸν νόμο. Σαφέστατα τὸ γνωρίζαμε αὐτό, ἀλλὰ ἡ συζήτηση περὶ ἐλευθερίας μᾶλλον δὲν τελειώνει ἐκεῖ.
Βλέπετε οἱ περιστάσεις, σύμφωνα μὲ τὴν κρατοῦσα γνώμη, ἐπιβάλλουν πὼς ὅποιος δὲν πειθαρχεῖ στοὺς κανόνες ποὺ θέτει ἡ Πολιτεία, χωρὶς συζήτηση, πρέπει νὰ ὑφίσταται κυρώσεις.
Τί δὲν ἀκούσαμε γιὰ τοὺς «ἀπείθαρχους». Τί γιὰ ξερονήσια, τί νὰ ἐκδιωχθοῦν ἀπὸ τὶς ἐργασίες τους, τί νὰ μὴν παίρνουν σύνταξη, τί νὰ μὴν δικαιοῦνται περίθαλψη, τί νὰ μὴν τοὺς χορηγοῦνται φάρμακα, τί νὰ τοὺς ἀναγκάσουμε μὲ τὸ ζόρι. Νέα ἤθη ἐνέσκυψαν στὴ ζωή μας, νέος πολιτισμός, ἐξαναγκαστικός.
Ἀλλὰ τί καί ἂν κάποιοι διαφωνοῦν μὲ τὴν γνώμη τῶν πολλῶν, τῶν φοβισμένων, τῶν ὑπεύθυνων ἔστω; Ἴσως μερικοὶ δὲν μποροῦν νὰ κατανοήσουν αὐτὸ πού οἱ πολλοὶ θεωροῦν σωστό; Πρέπει νὰ τοὺς ἐκδικηθεῖ ἡ κοινωνία; Ἄς τοὺς ἀφήσουμε νὰ ζοῦν στὴν ὑποτιθέμενη πλάνη τους. Οἱ πολλοὶ ἔκαναν γιὰ τοὺς ἑαυτούς τους ἐκεῖνο ποὺ θεωροῦσαν φρόνιμο καὶ σωστό. Πῆραν τὰ μέτρα τους. Δὲν εἶναι ἀρκετὸ αὐτό;
Προφανῶς ὄχι, καὶ ἑπομένως δείχνουν φυσιολογικὰ ὅλα ὅσα ἔχουν εἰπωθεῖ γιὰ τοὺς «πλανεμένους» ἀπὸ στόματα ποὺ μέχρι σήμερα ξεχείλιζαν ἀπὸ ἀγάπη, ἀπὸ σεβασμὸ στὶς μειονότητες, στὴν ἄποψη τῶν ἀδυνάτων. Καί αὐτὰ εἰπώθηκαν ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους τῆς διπλανῆς πόρτας, ἀκόμη καὶ ἀπὸ συγγενεῖς.
Καὶ τὸ χειρότερο εἶναι ὅτι τέτοια λόγια ἀποστροφῆς καὶ καταδίκης εἰπώθηκαν καὶ ἀπὸ στόματα ποιμένων, αὐτῶν ποὺ στέκονται «εἰς τόπον» Ἐκείνου ποὺ συγχώρεσε τοὺς σταυρωτές Του, ἀπὸ τοὺς διαδόχους ἀναστημάτων ὅπως ὁ Ἅγιος Διονύσιος ποὺ προστάτευσε τὸν ἴδιο τὸν δολοφόνο τοῦ ἀδελφοῦ του!
Μὰ γιατί τέτοια ἀλλαγὴ στὴ συμπεριφορά μας; Πῶς γίναμε ἔτσι ξαφνικὰ ἐπειδὴ εἴδαμε τὸ μοντέλο τῆς εὐζωΐας μας, πού εἴχαμε πλάσει, νὰ κινδυνεύει; Πρέπει νὰ ἐξουθενωθεῖ ὁ συνάνθρωπός μας, πού ἔστω σφάλλει, γιατί ἐμεῖς αἰσθανόμαστε ἀπειλή;
Ἄλλαξαν οἱ καιροὶ βλέπετε. Ὁ ἄνθρωπος σήμερα, παρὰ τὴν πρόοδο τῆς ἐπιστήμης, νοιώθει ἐντελῶς ἀνυπεράσπιστος. Κινδυνεύει στὸ δρόμο, κινδυνεύει ἀπὸ αὐτὸν ποὺ στέκεται δίπλα του στὰ μέσα συγκοινωνίας, κινδυνεύει ἀπὸ τὸν συμμαθητή του στὸ σχολεῖο, κινδυνεύει ἀπὸ αὐτὸν ποὺ μπῆκε προηγουμένως στὸ ἀσανσέρ. Κινδυνεύει παντοῦ, ἀκόμη καὶ στὸ σπίτι του ἀλλὰ κινδυνεύει καὶ σέ αὐτὴν τὴν μέχρι πρότινος θεωρούμενη ὡς ἁγιασμένη, τὴν ἐκκλησία. Ἀπειλεῖται ἀκόμη καὶ ἀπὸ τοὺς δικούς του ἀνθρώπους. Φόβος καὶ τρόμος παντοῦ. Πρέπει νὰ φυλάξει τὸν ἑαυτόν του πάσῃ θυσία.
Homo homini lupus (ὁ ἄνθρωπος γιὰ τὸν ἄνθρωπο λύκος), ὅπως τότε, πρὶν ἐνανθρωπήσει ὁ Χριστός. Χρεωκόπησε ἐκεῖνο ποὺ μᾶς ἔλεγαν κάποιοι ἀπὸ καθέδρας, «οὐκ ἔστι σωτηρία εἰ μὴ διὰ τοῦ πλησίον». Ποιὰ σωτηρία, ποιὸς πλησίον; Τίποτα δὲν σώζει.
Μῦθος ὅσα ἀκούγαμε μέχρι σήμερα. Τὰ κηρύγματα γιὰ ἀγάπη γιὰ σωτηρία εἶναι καλὰ ὅταν ἔχουμε τὴν ἡσυχία μας. Ἄλλα λόγια νὰ ἀγαπιόμαστε. Τώρα βρέθηκε τὸ ἐλιξήριο τῆς ζωῆς.
Μὰ γιὰ σταθεῖτε, θὰ ἐξαναγκάσουμε τοὺς ἀνθρώπους νὰ ὑποστοῦν πράγματα ποὺ δὲν ἐπιθυμοῦν οἱ ἴδιοι, καὶ αὐτὸ νὰ συμβαίνει στὴν ἐποχή μας, στὴν ἐποχὴ τόσων κατακτήσεων, στὴν ἐποχὴ τόσης δημοκρατίας; Καί ὅμως ναί, νὰ τοὺς ἐξαναγκάσουμε ἂν χρειαστεῖ.
Ἐδῶ ὁ ἴδιος ὁ Θεός, ὅταν περπάταγε στὴν Γῆ, δὲν ἐξανάγκασε κανέναν, ἐμεῖς θὰ πλειοδοτήσουμε; Ξεχάσαμε τὴν θεραπεία τοῦ παραλυτικοῦ τοῦ Εὐαγγελίου; Ἐκεῖνος δὲν ἦταν πού εἶπε στὸν πάσχοντα ἄνθρωπο ἂν ἐπιθυμεῖ τὸ αὐτονόητο, «θέλεις ὑγιὴς γενέσθαι;». Ὁ Χριστὸς μας βλέπετε δὲν τὸν ἔκανε μὲ τὸ ζόρι καλά, τὸν ρώτησε πρῶτα. Ἐμεῖς εἴμαστε πιὸ σπουδαῖοι;
«Ὡς χαρίεν ἄνθρωπος (τί χαριτωμένο «πρᾶγμα» ὁ ἄνθρωπος) ἀλλὰ «ὅταν ἄνθρωπος εἶ». Ἡ ἀνθρωπιὰ χαρακτηρίζει τὸν ἄνθρωπο, ὁ φόβος ποὺ πλημμύρισε τὴν δημόσια ζωή, μᾶς ἔχει κάνει θηρία. Φοβᾶμαι ὅτι στὸ μέλλον θὰ δοῦμε περισσότερα.
Δημήτριος Κοσκινιώτης
«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» Ἀρ. Τεύχους 131
Νοἐμβριος 2021
* Τὸ κείμενο ἀφιερώνεται στὸν Διοικητή μου Κωστῆ Δημητρακάκη ἕναν ἄνθρωπο ποὺ ὅλη ἡ στρατιωτική του διαδρομὴ πλημμύριζε ἀπὸ ἀνθρωπιά.