ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ
Ὁ ἀδικηµένος Ἱεράρχης
Ἡ οἰκογένεια Σταµούλη
Ὁ Σωφρόνιος Σταµούλης (κατά κόσµο Σωτήριος) γεννήθηκε στίς 21 Ἰανουαρίου 1875 στή Σηλυβρία, τῆς Ἀνατολικῆς Θράκης καί ἦταν χρονικά, τό δεύτερο ἀπό τά τρία ἀγόρια, τοῦ πολύ γνωστοῦ ἐµπόρου ἀλεύρων, Ἀναστάσιου Σταµούλη καί τῆς Ξανθίππης, τό γένος Σιµωνίδη.
Ὁ Σωφρόνιος Σταµούλης τά πρῶτα ἐγκύκλια µαθήµατα τά παρακολούθησε στό ὀχτατάξιο δηµοτικό τῆς Ἀστικῆς Σχολῆς τῆς Σηλυβρίας. Κατά τή διάρκεια τῆς τελευταίας τάξης, πῆρε µέρος στόν Ζωγράφειο λαογραφικό διαγωνισµό, µέ τό ψευδώνυµο Σωτήριος Δηµοσθενόπουλος καί βραβεύτηκε µέ τό α΄ βραβεῖο. Τό 1888, ὁ Σωφρόνιος πέτυχε νά εἰσέλθει µέ ἐπιτυχία στή Μεγάλη τοῦ Γένους Σχολή στήν Κωνσταντινούπολη τήν ὁποία καί τελείωσε τό καλοκαίρι τοῦ 1891. Ὁ Σωφρόνιος ἀποφοίτησε µέ τόν βαθµό «πάνυ καλῶς» καί εἶχε ἔφεση καί πρός τά µαθήµατα τῆς θεωρητικῆς ἀλλά καί τῆς θετικῆς κατεύθυνσης.
Ἀθήνα-Γερµανία
Σύµφωνα µέ τόν κυριότερο βιογράφο του, τόν Παπανδρέου, ἡ Ἀναστασία, ἡ ἀδελφή τοῦ Σωφρονίου, εἶχε ἀναφέρει στόν βιογράφο, γιά τόν ἀδελφό της, ὅτι «παιδιόθεν εἶχε µία τάση πρός τήν Ἐκκλησία καί τίς ἐκκλησιαστικές λειτουργίες». Τό 1892 ταξίδεψε στήν Ἀθήνα γιά νά σπουδάσει στή Νοµική Σχολή. Θά πρέπει νά παρακολουθοῦσε καί θεολογικά µαθήµατα, µᾶλλον, κρυφά ἀπό τό οἰκογενειακό του περιβάλλον, γιά νά µήν φανερώσει τή σταθερή του προσκόλληση νά ἐνταχθεῖ στίς τάξεις τοῦ Κλήρου. Στήν Ἑλληνική πρωτεύουσα συνεργάστηκε µέ τή “Θρακική Ἀδελφότητα” τῆς ὁποίας ἔγινε γενικός γραµµατέας. Ἐπιµελήθηκε καί τήν ἔκδοση τῆς Ἀδελφότητας τή “Θρακική Ἐπετηρίδα”. Τό 1897 συµµετεῖχε στόν ἄτυχο Ἑλληνοτουρκικό πόλεµο. Γιά τή συµµετοχή του στόν Ἑλληνοτουρκικό πόλεµο τοῦ 1897, ἡ Ἑλληνική πολιτεία, τό 1937, τόν παρασηµοφόρησε µέ τά διάσηµά του Σταυροῦ τῶν Ταξιαρχῶν τοῦ δεύτερου Τάγµατος τοῦ Φοίνικος. Tό 1898, ὅταν τελείωσε ὁ πόλεµος, ὁ Σωφρόνιος ἐπέστρεψε στή Νοµική Σχολή τῶν Ἀθηνῶν καί ἀναγορεύτηκε διδάκτορας µέ τόν βαθµό «λίαν καλῶς». Ἀφοῦ πραγµατοποίησε τήν ἐπιθυµία τοῦ πατέρα του, νά σπουδάσει δηλαδή δικηγόρος, ὁ Σωφρόνιος ἀποφάσισε νά προχωρήσει στά σχέδιά του, νά σπουδάσει δηλαδή Θεολογία. Τό 1899-1900 γράφτηκε στή Θεολογική Σχολή τῶν Ἀθηνῶν καί στή συνέχεια πῆγε στή Γερµανία. Ὁ Σωφρόνιος, στήν ἀρχή, πῆγε στήν πόλη Gottingen, ὅπου σπούδασε γιά δύο ἑξάµηνα θεολογία. Στή συνέχεια, παρέµεινε γιά τρία χρόνια στήν πόλη Jena, ὅπου σπούδασε φιλοσοφικά, παιδαγωγικά καί θεολογικά µαθήµατα. Τελικά, τό 1904, στό πανεπιστήµιο τῆς Jena, ἀναγορεύτηκε διδάκτορας τῆς φιλοσοφίας. Τό θέµα τῆς διατριβῆς του ἦταν «Gibt es kein Naturrecht? Versuch einer Kritik der uber das Naturrechtherrschenden Theorien».
Βέροια-Νάουσα-Καβάλα-Κωνσταντινούπολη
Μετά τήν ὁλοκλήρωση τῆς διατριβῆς του στή Γερµανία ὁ Βεροίας καί Ναούσης Ἀπόστολος, Χριστοδούλου Ἴµβριος χειροτόνησε, σέ νόµιµη ἡλικία, τό 1906, τόν Σωφρόνιο Διάκονο. Ἀµέσως τοῦ δόθηκε ὁ τίτλος τοῦ ἀρχιδιακόνου, ἐνῶ µέχρι τήν χειροτονία του ὡς Πρεσβύτερος παρέµενε στή Μητρόπολη, κηρύττοντας κάθε Κυριακή. 
Ὁ Μητροπολίτης Βεροίας θά πρέπει νά ἐκτίµησε τό ἔργο καί τά προσόντα τοῦ νέου Διακόνου, γιατί σέ σύντοµο χρονικό διάστηµα, τόν Μάρτιο τοῦ 1907, τόν χειροτόνησε Πρεσβύτερο, στόν ναό τῆς Μεταµόρφωσης τοῦ Σωτῆρος, στή Νάουσα, δίνοντάς του καί τό ὀφφίκιο τοῦ ἀρχιµανδρίτη. Τότε τοῦ δόθηκε καί τό νέο ὄνοµά του, τό ὁποῖο ἦταν Σωφρόνιος.
Ὁ Σωφρόνιος ἀµέσως ἀνέλαβε νέες δραστηριότητες. Διορίσθηκε ἀρχιερατικός ἐπίτροπος στήν πόλη τῆς Νάουσας, συνέχισε τό κήρυγµα κάθε Κυριακή καί ἄρχισε νά διδάσκει τό µάθηµα τῶν θρησκευτικῶν στό γυµνάσιο καί στό παρθεναγωγεῖο της. Δέν περιορίστηκε µόνο στίς παραπάνω ἐνέργειες ἀλλά «αὐτόθι ἵδρυσε κυριακόν καί νυκτερινόν σχολεῖον διά τούς µή τυχόντας ἐγκαίρου στοιχειώδους παιδεύσεως κατοίκους ἀµφοτέρων τῶν φύλων, συνέστησε δέ καί µικρᾶν δανειστικήν βιβλιοθήκην ἐν τῇ Μητροπόλει». Στήν πόλη τῆς Νάουσας παρέµεινε ἕνα µόλις χρόνο. Στή συνέχεια διορίσθηκε ἀρχιερατικός ἐπίτροπος Καβάλας. Ἐπειδή συνόδεψε τιµητικά τόν Μητροπολίτη Δράµας καί µετέπειτα Σµύρνης, Χρυσόστοµο Καλαφάτη, οἱ Τοῦρκοι ἀπαίτησαν ἀπό τό Πατριαρχεῖο καί τήν ἀποµάκρυνση τοῦ ἀρχιµανδρίτη Σωφρονίου ἀπό τήν Καβάλα, ὁπότε ἀνακλήθηκε στήν Κωνσταντινούπολη. Στίς 20 Ὀκτωβρίου 1909, τό Πατριαρχεῖο ἀνακοίνωνε στόν ἀρχιµανδρίτη Σωφρόνιο, ὅτι διωρίσθηκε ἐπόπτης τῶν σχολῶν του. Ἡ Ἐπιτροπή ἦταν ὑπεύθυνη γιά τήν εὔρυθµη καί σωστή λειτουργία τῶν ἑβδοµῆντα ἕξι σχολείων, τῆς περιοχῆς τοῦ Πατριαρχείου τῆς Κωνσταντινούπολης.
Μητρόπολη Μυριοφύτου καί Περιστάσεως
Στίς 28 Φεβρουαρίου 1917, ὁ Σωφρόνιος ἐκλέχτηκε Μητροπολίτης Μυριοφύτου καί Περιστάσεως. Ὁ Ἱεράρχης προσπάθησε, ἀπό τήν πρώτη στιγµή, µέ πατρικές συστάσεις νά συνετίσει ἕναν Ἱερέα ὁ ὁποῖος, ἀγοράζοντας ποτά ἀπό τά καταστήµατα τῆς περιοχῆς τοῦ Μυριοφύτου, συστηµατικῶς µεθοῦσε. Ὁ Ἱερέας δέν τιµωρήθηκε. Ἕνα ἀπό τά κυριότερα γνωρίσµατα τοῦ Ἱεράρχη ἦταν ἡ ἄρνησή του νά τιµωρεῖ τούς Ἱερεῖς του, ὅταν ὑπέκυπταν σέ παράπτωµα. Μέ τό ἀδιάλειπτο κήρυγµα τίς Κυριακές καί τίς ἑορτές κατόρθωσε νά πείσει τούς κατοίκους νά µεταθέσουν τή λαϊκή ἀγορά (Παζάρι) πού γινόταν κάθε Κυριακή στήν πόλη αὐτή, στό Σάββατο καί νά κλείνουν ὅλα τά καταστήµατα τῆς ἐπαρχίας κατά τήν Κυριακή καί τίς ἑορτές.
Κατά τή διάρκεια µίας Θείας Λειτουργίας πού πραγµατοποίησε ὁ Ἱεράρχης στήν ἐκκλησία τῶν ἁγίων Ἀναργύρων, στό χωριό Στέρνα, ἀντιλήφθηκε κάποιον Ἑβραῖο ἐπίσηµο νά φορᾶ µέσα στόν ναό τό “καλπάκι” του. Ὁ Σωφρόνιος, καθώς τραβοῦσε πρός τό Ἱερό, γύρισε ἀπότοµα πίσω, τοῦ τό πῆρε ἀπ’ τό κεφάλι καί τοῦ τό ἔδωσε µετά τήν λειτουργία. Ὁ βιογράφος του, Παπανδρέου, δικαιολογεῖ τήν πράξη τοῦ Μητροπολίτη, χαρακτηρίζοντας τόν ὡς «ἀσυµβίβαστο ὑπερεθνικιστή» ὁ ὁποῖος «δέν ἤθελε νά ἀκούει ἤ νά βλέπει τίποτα τούρκικο».
Μητρόπολη Βεροίας καί Ναούσης
Στίς 7 Ὀκτωβρίου 1924 ὁ Σωφρόνιος ἀναδείχθηκε Μητροπολίτης Βεροίας καί Ναούσης. Ὅπως θά συµβεῖ καί στήν Ἐλευθερούπολη, ἔτσι καί ἐδῶ, χορηγοῦσε δύσκολα ἄδειες γάµου. Λόγω τῆς ἀναγκαστικῆς µετακίνησης τοῦ Ἑλληνικοῦ στοιχείου ἀπό τή Μικρά Ἀσία στήν Ἑλλάδα πολλές οἰκογένειες εἶχαν χάσει τούς συγγενεῖς τους. Τοῦ εἶχε γίνει ἔµµονη ἰδέα µήπως ἀποτελέσει τήν αἰτία καί παντρευτοῦν κατά λάθος στενοί συγγενεῖς µεταξύ τους. Ἐπίσης, φοβόταν τήν ὕπαρξη δόλου ἐκ µέρους ἑνός ἀπό τά δύο ὑποψήφια µέλη τοῦ ἀνδρόγυνου. Πράγµατι, κάτοικος τῆς περιφέρειάς του ζήτησε ἄδεια γάµου, ἐνῶ εἶχε ἤδη σύζυγο καί δύο παιδιά. Τή δεδοµένη στιγµή, ὁ Ἱεράρχης κάλεσε τή σύζυγο καί τά παιδιά του καί τούς φανέρωσε στόν ὑποψήφιο.
Ἡ µετάθεση στήν Ἐλευθερούπολη
Μετά τόν θάνατο τοῦ Αἰµιλιανοῦ Δάγκουλα, Μητροπολίτη Ἐλευθερούπολης (1924-1927), στή χηρεύουσα θέση, ἐκλέχτηκε, µέ µετάθεση ἀπό τή Βέροια, στίς 19 Νοεµβρίου 1927, ὁ Σωφρόνιος Σταµούλης. Ἐνδιαφερόταν γιά τό ποίµνιό του καί ἤθελε νά µαθαίνει τά προβλήµατα πού αὐτό ἀντιµετώπιζε, γι’ αὐτό καί ἐπισκεπτόταν συνέχεια τίς ἐνορίες του καί συζητοῦσε µέ τούς κατοίκους τά οἰκογενειακά τους προβλήµατα. Λόγῳ τῆς βαθιᾶς θεολογικῆς, φιλοσοφικῆς καί νοµικῆς του µόρφωσης καί ἐπειδή ἦταν φανατικός πατριώτης τοῦ Ἑλληνικοῦ ἔθνους, ὁ Σωφρόνιος ἐκνευριζόταν ὅταν ἄκουγε λέξεις πού εἶχαν ξενική, Εὐρωπαϊκή ἤ Τουρκική προέλευση. Οἱ κάτοικοι τῆς Μητρόπολής του, ἔπρεπε νά γνωρίζουν καί νά µιλᾶνε µόνο Ἑλληνικά. Ἐπιθυµοῦσε τήν πολιτιστική ὁµογενοποίηση τῆς περιφέρειάς του. Ὁ Σωφρόνιος ἤθελε, τό πνευµατικό καί µορφωτικό ἐπίπεδο τῶν Ἱερέων νά εἶναι ἀνεβασµένο. Σύµφωνα µέ τόν ἴδιο ἐπιθυµοῦσε τήν ἐξύψωση τοῦ ἐνοριακοῦ κλήρου «καί δι’ αὐτό οὐδένα ἐχειροτόνει ἄν δέν τόν ἐθεώρει κατάλληλον διά τήν Ἱεράν αὐτήν ἀποστολήν». Δέν ἐπιθυµοῦσε οἱ κληρικοί νά εἶναι κάτοχοι ἁπλῶς «ξηρῶν γνώσεων», ἀλλά νά ἔχουν «διάπλασιν ἤθους χρηστοῦ, διότι, ὡς γνωστόν, ἡ παιδεία, ἄνευ τῆς ἀγωγῆς, καθίσταται πολλάκις “χαλεπωτάτη ἀδικία ὅπλα ἔχουσα”». Ἐπιπλέον, ἤθελε, ὁ κλῆρος νά ἔχει «ἑδραίαν πίστιν καί εὐσέβειαν» καί «τρόπους λεπτούς καί ὄχι ἀγροίκους καί ἀλαζονικούς» καί νά µήν ἀναµειγνύεται στίς πολιτικές διαµάχες.
Ὁ Σωφρόνιος, ἐκτός ἀπό τούς Ἱερεῖς, ἤθελε καί τό πνευµατικό καί µορφωτικό ἐπίπεδο τοῦ λαοῦ ἀνεβασµένο. Γι’ αὐτό καί τήν ἄνοιξη τοῦ 1947, ἐπειδή διαπίστωσε ὅτι στό γυµνάσιο, τά παιδιά ἀπό τό 1940, δέν εἶχαν θεολόγο καθηγητή, ἀποφάσισε νά διδάσκει, σέ ὅλες τίς τάξεις τοῦ γυµνασίου, ἐθελοντικά, µία φορά τήν ἑβδοµάδα, θρησκευτικά. Τό νυχτερινό σχολεῖο στό ὁποῖο δίδασκε καί ὁ ἴδιος, µέχρι τό 1930, ὑποστηριζόταν οἰκονοµικά, ἀπό τήν κοινότητα τῆς Ἐλευθερούπολης. Μετά τό 1930, τίς δαπάνες του τίς κάλυπτε µόνο ἡ Μητρόπολη. Ἐπιπρόσθετα, γιά τήν ἐπιβίωση τῆς κτηνοτροφίας, πλήρωνε 500 δρχ. γιά κάθε σκοτωµένο λύκο, πού τότε ἀφθονοῦσαν στήν περιοχή καί ἀποτελοῦσαν ἀπειλή γιά τούς κτηνοτρόφους.
Τό 1952 ἡ Ἀκαδηµία Ἀθηνῶν εὐχαρίστησε τήν οἰκογένεια Σταµούλη γιά τήν κίνησή τους νά δωρίσουν «εἰς τήν Ἀκαδηµίαν Ἀθηνῶν τό ὑπό τοῦ ἀειµνήστου πατρός ὑµῶν καί εἰς 172 φακέλους κατεταγµένον παντοῖον περί Θράκης καί τῶν Θρακῶν πνευµατικόν ὑλικόν, ἀρχαιολογικόν, ἱστορικόν, ἐκκλησιαστικόν καί λαογραφικόν».
Ὁ χαρακτήρας τοῦ Σωφρονίου
Ὁ Σωφρόνιος ἦταν ἀσκητικά λιτοδίαιτος καί ὑπόδειγµα ἐγκράτειας γιά τό ποίµνιό του. Χαρακτηρίζεται ἐπίσης ὡς ἀφιλοχρήµατος καί ἀδέκαστος ἀπό τούς συµπολίτες του.
Ἄνθρωποι πού ἔζησαν δίπλα του ἀναφέρουν ὅτι νήστευε µέ ἀσκητική αὐστηρότητα ὅλες τίς σαρακοστές, ἐνῷ τή Μεγάλη Παρασκευή δέν ἔβαζε οὔτε σταγόνα νερό στό στόµα του. Χαρακτηρίστηκε ὡς ὑπόδειγµα καλογερικῆς σεµνότητας. Ὁ πρώην δήµαρχος τῆς Ἐλευθερούπολης Λάµπρος Τουφεξής ἀναφέρει ὅτι: «στό Μητροπολιτικό µέγαρο κοιµόταν σέ δύο σανίδια χωρίς θερµάστρα. Ἀντί γιά στρῶµα, χρησιµοποιοῦσε µία κουβέρτα πού τοποθετοῦσε πάνω στά δύο σανίδια».
Ὁ δικαστικός ἀγώνας γιά τά δέµατα τῆς ἀρχιεπισκοπῆς
Ἀµέσως µετά τήν ἀπελευθέρωση τῆς Ἑλλάδας ἀπό τίς κατοχικές δυνάµεις, ἡ Διασυµµαχική Ὀργάνωση Ἀρωγῆς καί Ἀποκαταστάσεως (UNRRA), γιά τήν ἀνακούφιση τῶν Ἑλλήνων πληγέντων ἀπό τόν πόλεµο παραχώρησε ἕνα τµῆµα τῆς βοήθειας στήν ἀρχιεπισκοπή Ἀθηνῶν, ἡ ὁποία, στή συνέχεια τό διένειµε στίς κατά τόπους Μητροπόλεις. 43 λοιπόν δέµατα, σέ διαφορετικές χρονικές περιόδους, στάλθηκαν καί στή Μητρόπολη Ἐλευθερούπολης. Καθυστερήσεις στή διανοµή τῶν δεµάτων στούς ἄπορους κατοίκους τῆς Μητρόπολης, εἶχαν ὡς ἀποτέλεσµα νά καταγγελθεῖ, στόν εἰσαγγελέα, ὡς ὑπαίτιος ὁ τοπικός Μητροπολίτης. Ὁ εἰσαγγελέας ἄσκησε ποινική δίωξη στόν κατηγορούµενο Σωφρόνιο Σταµούλη.
Ἡ ἀλήθεια ἦταν ὅτι οἱ συµπολίτες τοῦ Σωφρονίου πού βρίσκονταν σέ καίριες διοικητικές θέσεις δέν ἤθελαν νά βοηθήσουν, γιά διαφορετικούς λόγους ὁ καθένας, τόν Ἱεράρχη τους στή διανοµή τῶν δεµάτων. Ὁ Σωφρόνιος δέν εἶχε δώσει νέα ἄδεια γάµου στόν διευθυντή Ἑνώσεως Γεωργικῶν Συνεταιρισµῶν ἐπειδή δέν εἶχε λάβει, µέ νόµιµο τρόπο, διαζύγιο ἀπό τήν πρώην σύζυγό του. Γιά τόν λόγο αὐτό, ὁ διευθυντής ἀρνήθηκε νά παραχωρήσει χῶρο ἀποθήκευσης γιά τά δέµατα. Ἐπίσης, οἱ δύο δικηγόροι πού ἐξετάσθηκαν ὡς µάρτυρες ἀπό τόν ἀνακριτή, θεωροῦσαν τίς ἐνέργειες τοῦ Μητροπολίτη, πού προσπαθοῦσε «νά συµβιβάζει τούς διεστώτας συζύγους» ὡς ἐχθρικές, ἐπειδή τούς προξενοῦσε οἰκονοµική ζηµιά στό ἐπάγγελµά τους. Τέλος, ὁ νοµάρχης Καβάλας εἶχε ψευδῶς ἀναφέρει, ὅτι ὑπῆρχαν κατεστραµµένοι ναοί στήν περιοχή ὥστε νά µπορέσει νά ζητήσει τεράστια ποσά γιά τήν ἀνοικοδόµησή τους καί νά καρπωθεῖ ἕνα ποσοστό αὐτῶν. Ὁ Σωφρόνιος εἶχε ἤδη ὅµως ἀπαντήσει στήν Ἱερά Σύνοδο ὅτι δέν ὑπῆρχαν κατεστραµµένοι ναοί στήν περιφέρειά του. Ἐπιπλέον, οἱ τοπικές ἀρχές εἶχαν ἀδιαφορήσει νά προβοῦν στή σύνταξη καταλόγων ἀπόρων κατοίκων, ἴσως καί ἐπειδή εἶχαν ἀποτύχει νά ἐξαπατήσουν τόν Μητροπολίτη, δίνοντάς του λίστες εὔπορων ἀτόµων. Αὐτό προκάλεσε ἕνα σφοδρό αἴσθηµα ὀργῆς στόν νοµάρχη ὁ ὁποῖος γιά ἐκδίκηση, κατήγγειλε ψευδῶς τόν Μητροπολίτη γιά ὑπεξαίρεση τῶν δεµάτων.
Ἡ ὑπόθεση τοῦ Πρωτοβάθµιου Συνοδικοῦ Δικαστηρίου
Ἀρκετοί ἰδιῶτες, ὑπέβαλαν, κατά καιρούς, καταγγελίες γιά τόν Μητροπολίτη τους, τόν Σωφρόνιο Σταµούλη, στήν Ἱερά Σύνοδο. Ἐξ’ αἰτίας αὐτῶν τῶν καταγγελιῶν, ἡ Ἱερά Σύνοδος ἔδωσε ἐντολή, στίς 2 Ὀκτωβρίου 1952, (ἀριθµός ἀπόφασης 2229/2-10-52), στόν Μητροπολίτη Σισανίου καί Σιατίστης Ἰάκωβο, νά µεταβεῖ γιά τακτικές ἔνορκες ἀνακρίσεις, στήν Ἐλευθερούπολη. Συνολικά, µέσα σέ 11 µέρες, ἐξετάστηκαν 58 µάρτυρες, ἕνας µεγάλος ἀριθµός µαρτύρων σέ τόσο λίγες µέρες.
Τελικά, ὁ ἀνακριτής πρότεινε, ὁ Ἱεράρχης «νά παραπεµφθῆ ἐνώπιόν του ἁρµοδίου Ἐκκλησιαστικοῦ Δικαστηρίου 1) ἐπί παραβάσει τοῦ Νόµου 2200/40 “Περί Ἱερῶν Ναῶν καί Ἐφηµερίων” καί τῶν λοιπῶν Ἐκκλησιαστικῶν Νόµων περί Ἐκκλησιαστικῆς Ἐκπαιδεύσεως κλπ. 2) ἐπί ἀπειθεία καί καταφρονήσει τῆς Ἱερᾶς Συνόδου καί 3) ἐπί κακή ποιµαντορία».
Νά σηµειωθεῖ, ὅτι τό µεγαλύτερο µέρος τῶν καταθέσεων καταλαµβάνεται ἀπό τίς καταθέσεις δύο δικηγόρων, οἱ ὁποῖοι εἶχαν προσωπικές ἀντιζηλίες µέ τόν Ἱεράρχη, γιατί οἱ ἐνέργειές του τούς προκαλοῦσαν οἰκονοµική ζηµιά στό ἐπάγγελµά τους. Ἐπιπλέον, ἀπό τίς καταθέσεις µερικῶν µαρτύρων κατηγορίας, γίνεται φανερή ἡ θέλησή τους νά χειραγωγήσουν τόν κατηγορούµενο Ἱεράρχη, ὅσον ἀφορᾶ τόν τρόπο διοικήσεως, στίς δικές τους ἐπιθυµίες, οἱ ὁποῖες δέ συµβάδιζαν µέ τό θέληµα τοῦ Θεοῦ καί ἐπειδή αὐτοί δέν τό ἐπιτύγχαναν, καταφέρονταν ἐναντίον του.
Ὁ Μητροπολίτης Ἰάκωβος ὁ ὁποῖος δέν εἶχε ἰδιαίτερες νοµικές γνώσεις, ὁδηγήθηκε σέ σοβαρά νοµικά σφάλµατα κατά τή διαδικασία τῆς ἀνάκρισης, µέ ἀποτέλεσµα ἡ ὑπόθεση τοῦ Σωφρονίου νά λήξει οὐσιαστικά, ὄχι ἐξ αἰτίας τοῦ κατηγορητηρίου πού ὁ ἀνακριτής σχηµάτισε, ἀλλά τῆς βεβαρυµένης ὑγείας τοῦ κατηγορουµένου καί τῆς σχετικῆς ἰατρικῆς γνωµάτευσης. Ἡ Ἱερά Σύνοδος, ἐπειδή δέν κατάφερε νά τόν κηρύξει ἔκπτωτο ἀπό τόν Μητροπολιτικό θρόνο, ἔκρινε ὅτι ὁ Σωφρόνιος ἔπρεπε νά παραιτηθεῖ τῶν ποιµαντικῶν του καθηκόντων, ἀφοῦ τόν κήρυξε ἀνίκανο νά ἐπιτελεῖ πλέον τά καθήκοντα τοῦ ἀρχιερέα.
Κοιµήθηκε στίς 19 Αὐγούστου 1960, σέ ἡλικία ὀγδόντα πέντε ἐτῶν. Ἐνταφιάστηκε τήν ἑπόµενη µέρα, στόν οἰκογενειακό τάφο τοῦ Α΄ Κοιµητηρίου Ἀθηνῶν. Ὁ νέος Μητροπολίτης Ἐλευθερούπολης, Ἀµβρόσιος διέταξε τήν ἡµέρα τῆς κηδείας του νά χτυποῦν πένθιµα οἱ καµπάνες τῶν ἐκκλησιῶν τῆς ἐπαρχίας. Τό 1968, τά ὀστᾶ του µεταφέρθηκαν, ἀπό τό Α΄ Κοιµητήριο Ἀθηνῶν, στό προαύλιο τοῦ ἁγίου Ἐλευθερίου στήν Ἐλευθερούπολη, δίπλα στό παλιό Μητροπολιτικό µέγαρο. Πάνω στόν τάφο του ἀναγράφεται ἕνα λιτό ἐπίγραµµα: «ΑΛΙΣ ΠΟΝΩΝ ΗΝΑΛΩΘΗΝ»
Χρῆστος Νικολόπουλος
Θεολόγος – Βυζαντινολόγος
«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» Ἀρ. Τεύχους 226-227
Ἰούνιος-Ἰούλιος 2021
Πηγή ἄρθρου:
π. Θωµᾶς Ἀνδρέου, Σωφρόνιος Σταµούλης. Ὁ ἀπό Βερροίας Μητροπολίτης Ἐλευθερούπολης. Ὁ βίος καί τό ἔργο ἑνός λογίου Ἱεράρχη (διδακτορική διατριβή), Θεσσαλονίκη 2017.
Ἐπίσης, οἱ φωτογραφίες τοῦ ἄρθρου προέρχονται ἀπό τήν ἴδια διατριβή.