ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΡΩΜΗΩΣΥΝΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΜΒΛΩΣΗ
Μέ ἀφορµή µιά δήλωση τοῦ Εὐρωβουλευτοῦ Στ. Κυµπουρόπουλου
Τόν εἶδα γιά πρώτη φορά στήν τηλεόραση, τό Φεβρουάριο τοῦ ἔτους 2008. Γνωριστήκαµε ἀπό κοντά περίπου ἕνα χρόνο ἀργότερα. Ἔκτοτε, ἔχω λάβει ἀπό ἐκεῖνον πολλά ἔµπρακτα µαθήµατα ἤθους, πίστης καί ψυχικῆς δύναµης. Κυρίως, διδάχτηκα στήν πράξη τό τί σηµαίνει εὐχαριστιακό βίωµα. Γιά τό Στέλιο Κυµπουρόπουλο ἡ ζωή εἶναι ἕνα δῶρο τοῦ Θεοῦ, γιά τό ὁποῖο πρέπει ἀδιάκοπα νά Τόν δοξολογοῦµε. Γι’ αὐτό, καθ’ ὅλου δέν ξαφνιάστηκα, ὅταν ὁ Εὐρωβουλευτής µᾶς ἔδωσε τή θετική του ψῆφο σέ πρόταση Ψηφίσµατος τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Κοινοβουλίου, πού «ὑπενθυµίζει ὅτι ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἔχουν τό ἐγγενές δικαίωµα στή ζωή καί ὅτι ἡ ἀνθρώπινη ζωή πρέπει πάντοτε νά προστατεύεται, ἀρχῆς γενοµένης ἀπό τή στιγµή τῆς σύλληψης»1.
Ὁ ἄνθρωπος πού ζεῖ εὐχαριστιακά γνωρίζει, ὅτι κάθε ἡµέρα εἶναι ἡµέρα Κυρίου καί ἀγάλλεται καί εὐφραίνεται ἐν αὐτῇ. Ποτέ δέν οἰκτίρει τόν ἑαυτό του, ἀλλά ἀντίθετα εἶναι οἰκτίρµων πρός ὅλους τούς ἄλλους. Ἡ φράση «γιατί σέ µένα;» δέν βγαίνει ποτέ ἀπό τό στόµα του, οὔτε κἄν περνάει ἀπό τό µυαλό του. Σέ καµία περίπτωση δέν χρησιµοποιεῖ τήν ἀσθένειά του σάν δικαιολογία γιά νά τύχει διακριτικῆς µεταχείρισης ἤ γιά νά τεµπελιάσει. Ἀντίθετα ἐργάζεται σκληρά, γιά νά βοηθήσει τούς ἀδύναµους.
Συνοδοιπορῶντας µέ τόν Στέλιο Κυµπουρόπουλο κατάλαβα, ὅτι ἔστω καί ἄν δέν µπορεῖ νά περπατήσει, ὡστόσο πατᾶ γερά στά πόδια του, σεµνός καί προσγειωµένος. Ἀκόµα καί ἄν δέν µπορεῖ νά τρέξει, µπορεῖ ὡστόσο νά συντρέχει καί νά στηρίζει τούς συνανθρώπους του· ὄχι µόνο ὀνοµάζεται, ἀλλά καί εἶναι Στυλιανός.
Κατάλαβα, ἐπίσης, στή διάρκεια αὐτῶν τῶν ἐτῶν, πώς δέν εἶναι τυχαῖο, πού τά χέρια τοῦ Στέλιου Κυµπουρόπουλου δέν κρατοῦν τίποτα. Αὐτή εἶναι ἡ στάση ζωῆς του. Δέν κρατάει τίποτε γιά τόν ἑαυτό του, ὅλα τά προσφέρει στούς ἄλλους. Καί εἶναι πιό εὐτυχισµένος, ὅταν προσφέρει στούς ἄλλους, παρά ὅταν ἀπολαµβάνει ὁ ἴδιος. Πραγµατοποιεῖ λοιπόν, ἐκεῖνο, πού ὑπενθύµισε ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος στήν ἀποχαιρετιστήρια ὁµιλία του πρός τούς πρεσβύτερους τῆς Ἐφέσου: «Σᾶς ἔδειξα, µέ κάθε τρόπον, ὅτι ἔτσι, µέ τόν κόπον τῆς ἐργασίας σας, πρέπει νά βοηθᾶτε τούς ἀδυνάτους καί νά θυµᾶστε τά λόγια τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ πού εἶπε αὐτός ὁ ἴδιος: “Εἶναι εὐτυχέστερον νά δίνη κανείς παρά νά παίρνη”» Ὅλα αὐτά µοῦ τά δίδαξε ὁ Στέλιος Κυµπουρόπουλος. Γιά αὐτό καθ’ ὅλου δέν ἐξεπλάγην, ἀπό τό ὅτι θέλησε νά δώσει φωνή στά ἀνυπεράσπιστα ἔµβρυα, χωρίς νά ὑπολογίσει τό πολιτικό κόστος γιά τόν ἑαυτό του.
Ἀπό τό Στέλιο Κυµπουρόπουλο ἔµαθα, πῶς εἶναι ὁ ἄνθρωπος πού δέν ὀργίζεται καί δέν ἀνταποδίδει τό κακό, ἀλλά συγχωρεῖ πάντοτε· ὄχι µόνον ὅταν στρέφονται ἐναντίον του οἱ ξένοι, ἀλλά καί ὅταν τόν ἐγκαταλείπουν οἱ φίλοι του. Γι’ αὐτό καί δέν ἐξεπλάγην, πού διατήρησε τήν ἀνεξικακία του, ὄχι µόνο ὅταν οἱ (ἐκ)δηλώσεις ἐναντίον του καί ὑπέρ τοῦ νοµικά κατασκευασµένου «δικαιώµατος στήν ἔκτρωση» ἔφτασαν στό σηµεῖο νά λάβουν χαρακτήρα γενικῆς κατακραυγῆς, ἀλλά καί ὅταν τό κόµµα µέ τό ὁποῖο ἐξελέγη Εὐρωβουλευτής, ἡ Νέα Δηµοκρατία, διαχώρισε τή θέση του, µέ µία λακωνική ἀνακοίνωση. Ἡ ἀνακοίνωση ἀναφέρει: «Ἡ ΝΔ ἔχει ξεκάθαρη θέση, σταθερά καί διαχρονικά γιά τό δικαίωµα τῶν γυναικῶν στήν ἄµβλωση. Τό θέµα αὐτό ἔχει λυθεῖ γιά τήν Ἑλληνική κοινωνία ἐδῶ καί δεκαετίες. Εἶναι προφανές ὅτι ἡ ψῆφος τοῦ εὐρωβουλευτῆ κ. Στέλιου Κυµπουρόπουλου δέν ἐκφράζει τό κόµµα καί τόν Πρόεδρό του».
Σηµειωτέον, ὅτι ὁ Στέλιος Κυµπουρόπουλος ἐξελέγη εὐρωβουλευτής στίς εὐρωεκλογές τοῦ 2019 λαµβάνοντας τίς ψήφους πεντακοσίων ἑβδοµήντα ἑπτά χιλιάδων ἑκατόν δεκατεσσάρων (577.114) ἐκλογέων. Μέ ἁπλᾶ λόγια, τόν ψήφισε ἕνας στούς τρεῖς ψηφοφόρους. Ἔτσι, κατέχει σήµερα τό πανελλήνιο ρεκόρ σταυρῶν προτίµησης σέ Εὐρωεκλογές. Κέρδισε τήν ἐµπιστοσύνη τοῦ κόσµου καί ἔτσι «ἄνοιξε τό δρόµο» στό σηµερινό κυβερνόν κόµµα, τό ὁποῖο κέρδισε τίς βουλευτικές ἐκλογές πού ἀκολούθησαν, ἀλλά τήν κρίσιµη ὥρα, χωρίς καµία δυσκολία «ἄδειασε» τόν Εὐρωβουλευτή του.
Ἡ ἀνωτέρῳ ἀνακοίνωση ἀναφέρει, ὅτι τό θέµα τῆς ἄµβλωσης ἔχει λυθεῖ γιά τήν Ἑλληνική κοινωνία ἐδῶ καί δεκαετίες. Ἡ ἀλήθεια, ὅµως, εἶναι πώς τό ζήτηµα τῆς ἄµβλωσης παραµένει στή χώρα µας ἄλυτο. Μιά σύντοµη ἱστορική ἀναδροµή ἀρκεῖ γιά νά τό καταδείξει. Τά ἱστορικά στοιχεῖα πού θά παρατεθοῦν, ἀντλήθηκαν ἀπό τήν διπλωµατική ἐργασία τῆς κ. Γεωργίας Τσιόµαλου, µέ τίτλο «Ἡ νοµοθεσία περί τῆς τεχνητῆς διακοπῆς τῆς ἐγκυµοσύνης-Κοινωνιολογική προσέγγιση»2.
Ἡ διδασκαλία τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, πού ἐξοµοιώνει τήν ἄµβλωση µέ φόνο, καθόρισε τή στάση τῆς Βυζαντινῆς κοινωνίας καί τοῦ Βυζαντινοῦ Δικαίου ἀπέναντι στήν ἄµβλωση. Πρῶτος ὁ Λέων ὁ Ἴσαυρος (714-740 µ.Χ) ποινικοποίησε τήν ἐκτός γάµου ἄµβλωση, τιµωρῶντας την µέ µαστίγωµα καί ἐξορία. Δέν τή συµπεριέλαβε, ὅµως στά ἐγκλήµατα κατά τῆς ζωῆς, ἀλλά στά ἐγκλήµατα κατά τῶν ἠθῶν.
Ἐπί Βασιλείου τοῦ Α’ (867-886 µ.Χ.) τιµωροῦνταν µέ µαστίγωµα καί ἐξορία, τόσο οἱ ἐκτός γάµου ἀµβλώσεις, ὅσο καί ἐκεῖνες πού τελοῦνταν ἐντός γάµου, µέ ἤ χωρίς τή συναίνεση τοῦ συζύγου. Ὁ νόµος τιµωροῦσε βαρύτερα, ἐκείνους πού προµήθευαν ἐκτρωτικά φάρµακα. Στήν Ἐπαναγωγή προβλέπονταν ὅλα τά ἀνωτέρῳ, καί ἐπιπλέον ἡ παρ. ε’ τοῦ 21ου τίτλου ὅριζε ὅτι «ἡ ἄµβλωση χωρίς τή συναίνεση τοῦ συζύγου ἀποτελεῖ λόγο διαζυγίου». Στίς ἡµέρες µας, ὅσοι θεωροῦν, πώς ἡ κυοφοροῦσα γυναίκα ἔχει δικαίωµα νά προβεῖ σέ ἔκτρωση, οὐδόλως λαµβάνουν ὑπ’ ὄψη τους, ὅτι τό ἔµβρυο ἔχει καί πατέρα!
Ἐπί Τουρκοκρατίας ἐφαρµοζόταν στή χώρα µας, ἡ Ἑξάβιβλος, µία πραγµατεία Βυζαντινῶν νοµικῶν κειµένων καί πηγῶν, τήν ὁποία συνέγραψε ὁ νοµικός καί ἀνώτατος δικαστής Θεσσαλονίκης, Κωνσταντῖνος Ἀρµενόπουλος. Ἡ Ἑξάβιβλος παρέπεµπε στόν Η’ Κανόνα τοῦ Ἁγίου Μεγάλου Βασιλείου, ὁ ὁποῖος ἐξοµοιώνει τήν ἄµβλωση, τήν ἀπόπειρα ἄµβλωσης καί τήν χορήγηση ἐκτρωτικῶν φαρµάκων µέ ἀνθρωποκτονία: «Καί αἱ τοίνυν τά ἀµβλωθρίδια διδοῦσαι φάρµακα φονεύτριαι εἰσί καί αὐταί, καί αἱ δεχόµεναι τά ἐµβρυοκτόνα δηλητήρια».
Κατά τήν περίοδο τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης θεσπίστηκε εἰδική ποινική διάταξη γιά τήν προστασία τῆς ζωῆς τοῦ ἐµβρύου. Τό Ἀπάνθισµα τῶν ἐγκληµατικῶν τοῦ 1823 τιµωροῦσε µέ φυλάκιση πέντε ἐτῶν, τόσο τήν ἴδια τήν κυοφοροῦσα πού τελοῦσε ἄµβλωση, ὅσο καί τόν τρίτο δράστη. Σέ περίπτωση πού συνεργός στήν ἄµβλωση ἦταν κάποιος γιατρός ἤ φαρµακοποιός, καθώς καί σέ περίπτωση πού ἡ ἄµβλωση εἶχε ὡς ἀποτέλεσµα τό θάνατο τῆς γυναίκας, οἱ προβλεπόµενες ποινές ἦταν πολύ αὐστηρότερες.
Μετά τήν ἵδρυση τοῦ Νέου Ἑλληνικοῦ Κράτους, ὁ Ποινικός Νόµος τοῦ 1834 τιµωροῦσε τήν ἄµβλωση µέ τήν ποινή τῆς «εἱρκτῆς», δηλαδή µέ κάθειρξη ἕως δέκα ἐτῶν, εἴτε αὐτή διενεργοῦνταν ἀπό τήν ἴδια τήν κυοφοροῦσα γυναίκα (αὐτάβλωση), εἴτε ἀπό τρίτο πρόσωπο (ἑτεράµβλωση) µέ ἤ χωρίς τή συναίνεση τῆς κυοφοροῦσας. Ἄν ἡ ἄµβλωση εἶχε ὡς ἀποτέλεσµα τό θάνατο τῆς ἐγκύου, τιµωροῦνταν µέ κάθειρξη 15 ἕως 20 ἐτῶν. Ἄν διενεργοῦνταν µέ ἐπικίνδυνα µέσα, χωρίς τή συναίνεση τῆς ἐγκύου, ἐπέσυρε θανατική ποινή.
Τό 1924, ἕναν αἰῶνα σχεδόν µετά τήν θέσπιση τοῦ Ποινικοῦ Νόµου, ἡ Ἑλληνική κοινωνία «προοδεύει» καί προβλέπεται γιά πρώτη φορά ἡ λεγόµενη «ἰατρική ἔνδειξη» ὡς λόγος ἄρσης τοῦ ἀδίκου τῆς ἄµβλωσης. Σύµφωνα µέ τήν ἰατρική ἔνδειξη, ἡ θανάτωση τοῦ ἐµβρύου θεωρεῖται δικαιολογηµένη, ὅταν ὑπάρχει κίνδυνος γιά τή ζωή τῆς ἐγκύου ἤ κίνδυνος σοβαρῆς καί διαρκοῦς βλάβης τῆς σωµατικῆς ὑγείας της. Ἐπίσης, γιά πρώτη φορά τό 1924 θεσπίζεται ἐλαφρύτερη ποινή γιά τήν ἑτεράµβλωση, σέ περίπτωση διενέργειάς της µέ τή συναίνεση τῆς ἐγκύου.
Δέκα χρόνια ἀργότερα, τό 1934, ἡ ἄµβλωση τιµωρεῖται ὡς πληµµέληµα, ὅταν διενεργεῖται µέ τή συναίνεση τῆς ἐγκύου. Ὅταν διενεργεῖται χωρίς τή συναίνεσή της τιµωρεῖται µέ πρόσκαιρη κάθειρξη. Τό 1939 προστίθεται ἡ «ἠθική ἔνδειξη», σύµφωνα µέ τήν ὁποία ἡ ἄµβλωση δέν εἶναι ἄδικη πράξη, ὅταν εἶναι ἀποτέλεσµα βιασµοῦ, ἀποπλάνησης ἀνηλίκου ἤ αἱµοµιξίας.
Τό 1947, ὁ ποινικός νόµος προβλέπει γιά τήν αὐτάµβλωση ποινή φυλάκισης ἕως τριῶν ἐτῶν, ἐνῶ γιά τήν ἑτεράµβλωση ποινή φυλάκισης ἕξι µηνῶν ἕως πέντε ἐτῶν. Ἡ κατά συνήθεια τέλεση ἀµβλώσεων τιµωρεῖται µέ κάθειρξη ἕως δέκα ἐτῶν.
Τό 1978 θεσπίζεται ὁ νόµος 821 «περί ἀφαιρέσεων καί µεταµοσχεύσεων βιολογικῶν οὐσιῶν ἀνθρώπινης προελεύσεως», ὁ ὁποῖος γιά πρώτη φορά στήν Ἑλληνική νοµοθεσία ἐπιτρέπει τίς µεταµοσχεύσεις. Μέ τόν ἴδιο νόµο «διευρύνεται ἡ ἰατρική ἔνδειξη καί προβλέπεται ὅτι ἡ ἄµβλωση ἐπιτρέπεται ὡς τῇ 12η ἑβδοµάδᾳ τῆς ἐγκυµοσύνης ὅταν ὑπάρχει κίνδυνος γιά τήν ψυχική ὑγεία τῆς µητέρας –καί ὄχι ὅπως προβλεπόταν στό ἄρθρο 304 § 4 τοῦ Ποινικοῦ Κώδικα, µόνο ὅταν ὑπάρχει κίνδυνος βαριᾶς σωµατικῆς βλάβης.3» Ἐπίσης, θεσπίζεται γιά πρώτη φορά ἡ «εὐγονική ἔνδειξη», ἡ ὁποία αἴρει τόν ἄδικο χαρακτήρα τῆς ἄµβλωσης πού διενεργεῖται ἕως τήν εἰκοστή ἑβδοµάδα τῆς κύησης, ἐφ’ ὅσον ὑπάρχουν ἐνδείξεις σοβαρῆς ἀνωµαλίας τοῦ ἐµβρύου, πού ἐπάγονται τή γέννηση παθολογικοῦ νεογνοῦ.
Τέλος, µόλις τό 1986, µέ τό νόµο 1609, ἐπιτρέπεται στήν κυοφοροῦσα γυναῖκα νά διακόπτει τήν ἐγκυµοσύνη της κατά τίς πρῶτες 12 ἑβδοµάδες, χωρίς τή συνδροµή ἄλλης ἔνδειξης. Ὁ ὅρος «ἄµβλωση» ἐγκαταλείπεται καί ἀντικαθίσταται ἀπό τόν “πολιτισµένο” ὅρο «τεχνητή διακοπή τῆς ἐγκυµοσύνης»!
Ἀπό τά ἀνωτέρω συνάγονται τά ἑξῆς συµπεράσµατα: Ἡ ἄµβλωση ἀποτελοῦσε κατά τό Δίκαιο τῆς Ρωµιοσύνης σοβαρό ποινικό ἀδίκηµα γιά πολλούς αἰῶνες, χωρίς καµία ἐξαίρεση. Ἀπό τό 1924 ἕως τό 1986 ἡ σχετική µέ τήν ἄµβλωση νοµοθεσία «µεταρρυθµιζόταν» συνεχῶς, ὁλοένα καί περισσότερο σέ βάρος τοῦ δικαιώµατος τοῦ ἐµβρύου στή ζωή. Μόλις τά τελευταῖα τριάντα πέντε χρόνια ὁ νόµος δίνει στήν κυοφοροῦσα γυναίκα τή δυνατότητα νά διακόπτει τήν ἐγκυµοσύνη της κατά τό πρῶτο τρίµηνο. Μετά τήν παραχώρηση αὐτῆς τῆς δυνατότητας ἀπό τό νόµο, σύµφωνα µέ στοιχεῖα πού δίδονται ἀπό διεθνεῖς ὀργανισµούς, τελοῦνται στήν Ἑλλάδα περισσότερες ἀπό 100 ἀµβλώσεις ἀνά 1.000 κυήσεις. Πῶς µποροῦµε, λοιπόν νά λέµε, ὅτι τό θέµα τῆς ἄµβλωσης ἔχει λυθεῖ γιά τήν Ἑλληνική κοινωνία ἐδῶ καί δεκαετίες; Στό κάτω κάτω, ποιό ἀπό τά θέµατα πού ταλανίζουν τήν Ἑλληνική κοινωνία ἔχει λυθεῖ; Οἱ ἑκάστοτε κυβερνῶντες, ὄχι µόνο δέν λύνουν τά προβλήµατα, ἀλλά δηµιουργοῦν προβλήµατα ἐκ τοῦ µή ὄντος.
Κάτι ἀκόµα, πού θά πρέπει νά τονιστεῖ, εἶναι ὅτι διαχρονικά τό Ποινικό Δίκαιο δέχεται, ὅτι τό ἔµβρυο δέν εἶναι µέρος τοῦ σώµατος τῆς κυοφόρου γυναίκας, ἀλλά ξεχωριστή δυνάµει ζωή. Ἑποµένως τό ἐπιχείρηµα περί αὐτοδιάθεσης τοῦ σώµατος τῆς γυναίκας δέν ἔχει θέση, ὅταν µιλᾶµε γιά τήν ἄµβλωση.
Ἀπό τήν ἄλλη µεριά, ἔχει διατυπωθεῖ ἡ ἄποψη, ὅτι ὁ νοµοθέτης δέν µπορεῖ νά ἐπιβάλλει στίς γυναῖκες νά γεννοῦν τά παιδιά τους, µέ τήν ἀπειλή ποινῆς. Ὁ νόµος, ὅµως, ἔχει ὡς ἀποστολή τήν προστασία τῶν ἔννοµων ἀγαθῶν, τῶν Ἀξιῶν, µία ἐκ τῶν ὁποίων, εἶναι καί ἡ ἀνθρώπινη ζωή. Ὁ νόµος, ἐπίσης, καί µάλιστα ὁ Συντακτικός Νοµοθέτης, προστατεύει τή µητρότητα καί τήν οἰκογένεια. Εἶναι, λοιπόν, ἀντιφατικό τό νά διευκολύνει ὁ Νοµοθέτης τίς γυναῖκες νά στεροῦν τή ζωή ἀπό τά ἴδια τά σπλάχνα τους.
Τέλος, ὅσο καί ἄν στίς ἡµέρες µας ἐπιχειρεῖται ὁ πλήρης ἀποσυσχετισµός Δικαίου καί Ἠθικῆς, ἡ πραγµατικότητα εἶναι πώς ὁ Νοµοθέτης διαµορφώνει, ἔστω ἔµµεσα, τό ἦθος τῶν πολιτῶν. Τό ζήτηµα εἶναι: Τί εἴδους καί ἤθους ἀνθρώπους θέλουµε νά δηµιουργήσουµε; Τό ἦθος τῶν ἀνθρώπων πού διαπλάθει ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, µπορεῖ κανείς νά τό διαπιστώσει, ἄν γνωρίσει τό Στέλιο Κυµπουρόπουλο. Κρίνοντας ἀπό τή στάση τῶν ἐπικριτῶν του καί τήν ἐπίσηµη στάση τοῦ κυβερνῶντος κόµµατος στό θέµα τῶν ἀµβλώσεων, εἶναι προφανές, ὅτι ἡ Πολιτεία θέλει νά δηµιουργεῖ ὄντα ἀνθρωπόµορφα, ἀνθρωποκτόνα καί ἀνθρωποφάγα. Γιατί τῆς τό ἐπιτρέπουµε;
Ζωή Ἀγγελικούδη
Νοµικός
«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ», Ἀρ. Τεύχους 225
Μάϊος 2021
Ὑποσηµειώσεις:
- https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/B-9-2021-0164-AM-005-014_EL.pdf
- Γεωργίας Ι. Τσιόµαλου, Ἡ νοµοθεσία περί τῆς τεχνητῆς διακοπῆς τῆς ἐγκυµοσύνης- Κοινωνιολογική προσέγγιση, Τµῆµα Νοµικῆς, Ἀριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 2010: http://ikee.lib.auth.gr/record/123986/files/tsiom.pdf
- https://www.tanea.gr/2021/03/17/greece/ti-isxyei-stin-ellada-gia-tis-amvloseis-pote-kai-pos-kataferame-tin-nomimopoiisi-tous/