ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Ὁ  Ἅγιος  Θεόδωρος  ὁ  Βυζάντιος

καί  τά μαθήματα  πού  μᾶς  δίδει  σήμερα

Πρόσφατα ἔπεσε στά χέρια μου τυχαῖα ἕνα μικρό βιβλίο¹ γιά τόν βίο τοῦ Ἁγίου Θεοδώρου τοῦ Βυζαντίου. Τό διάβασα γρήγορα καί ἐντυπωσιάστηκα μέ τό πόσο ἐπίκαιρα μηνύματα μπορεῖ νά μᾶς δώσει αὐτός ὁ Νεομάρτυρας Ἅγιος.

Γεννήθηκε τό 1774 στό Νεοχώρι Βυζαντίου καί παρέδωσε τό πνεῦμα του στόν Κύριο στίς 17 Φεβρουαρίου 1795 δι’ ἀπαγχονισμοῦ, μετά ἀπό φρικτά μαρτύρια ἡμερῶν.

Ὁ Ἅγιος Θεόδωρος ἦταν παιδί εὐσεβῶν ὀρθοδόξων Χριστιανῶν, ἀλλά γύρω στήν ἡλικία τῶν 11 ἐτῶν πῆγε μαζί μέ τό Χριστιανό δάσκαλό του, τῆς ζωγραφικῆς, στήν Κωνσταντινούπολη γιά τή διακόσμηση τῶν ἀνακτόρων τοῦ Σουλτάνου. Ἐκεῖ ὁ νεαρός Θεόδωρος θαμπώθηκε ἀπό τά ἀγαθά καί τή χλιδή τῶν ἀνακτόρων, καθώς καί ἀπό συναναστροφές μέ μουσουλμάνους, καί παρασύρθηκε καί ἀλλαξοπίστησε δημόσια, ἀρνούμενος τόν Χριστό καί ἀσπαζόμενος τή μωαμεθανική θρησκεία.

Μετά ἀπό τρία χρόνια ζωῆς μέ ἀνέσεις καί ἀπολαύσεις στά σεράγια τοῦ Σουλτάνου, μιά θανατηφόρος ἐπιδημία πνευμονικῆς πανώλους (πανούκλας) θέριζε δεκάδες καθημερινά στήν Κωνσταντινούπολη καί εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα νά κλείσουν οἱ πόρτες τοῦ παλατιοῦ καί νά κοπεῖ κάθε ἐπικοινωνία μέ τόν ἔξω κόσμο. Τό γεγονός αὐτό ταρακούνησε τόν Θεόδωρο, πού στή συνέχεια μετανόησε, δραπέτευσε ἀπό τό παλάτι καί πῆγε στή Χίο.

Στή Χίο, στήν ἱερά Μονή τοῦ Ἁγίου Μακαρίου, μέ ἄσκηση, νηστεία, προσευχή καί πνευματική καθοδήγηση (ἀπό τόν μοναχό Νεόφυτο Χίου) δυνάμωσε πνευματικά καί ἑτοιμάστηκε γιά τό μαρτύριο. «Φανερή ἦταν ἡ ἀλλαξοπιστία μου. Φανερή πρέπει νά γίνει καί ἡ τωρινή μετάνοια καί πίστη μου στό Χριστό. Μπροστά σέ ἀνθρώπους, σέ ἀρχές καί ἐξουσίες ὀφείλω τώρα νά ὁμολογήσω τήν πίστη μου...»²

«Ὁ τόπος πού ἐπιλέγει νά μαρτυρήσει εἶναι ἡ Μυτιλήνη. Θέλει νά πάει ἐκεῖ, ἐπειδή στό νησί αὐτό ὑπῆρχαν ἀνώτερες Τουρκικές ἀρχές... Θέλει ἴσως ν’ ἀποφύγει ἔτσι καί τή Χίο, γιά νά μήν ἐκθέση σέ κίνδυνο τούς ἐκεῖ πνευματικούς του πατέρες, τούς γύρω ἀπό τόν Μακάριο Κορίνθου, ὅπου καί ἐνδυναμώθηκε πνευματικά»³. Βλέπουμε στούς Ἁγίους ὅτι σέ κάθε τους κίνηση σκέφτονται τούς ἄλλους. Ἐμεῖς ἄραγε σκεφτόμαστε τούς πνευματικούς μας πατέρες;

Πηγαίνει λοιπόν στή Μυτιλήνη, ὁμολογεῖ στόν κριτή, φυλακίζεται, ἀνακρίνεται, μαστιγώνεται καί βασανίζεται μέ πολύ σκληρά μαρτύρια (πίεση κεφαλῆς σέ βαθμό νά πεταχτοῦν οἱ βολβοί τῶν ματιῶν ἔξω, σπάσιμο μερικῶν ὀδόντων ἀπό τράβηγμα ράβδου πού εἶχαν βάλει στό στόμα του καί ἄλλα). Ἀξίζει νά σημειώσουμε ὅτι σέ ἀνάκριση ἀπό τόν Τοῦρκο Κολτσιπασά (ὑπαστυνόμο), ὁ Ἅγιος ἀπαντάει πώς ζοῦσε στήν Ἀγγλία πρίν καί πώς οἱ Ἄγγλοι Ἱερεῖς τοῦ εἶπαν νά γίνει Χριστιανός...

Τελικά τόν κρεμᾶνε καί τόν ἀφήνουν κρεμασμένο γιά 3 μέρες. Τό λείψανό του ἐνταφιάστηκε σέ μιά ἐκκλησία τῆς Μυτιλήνης τήν ὀνομαζόμενη “Παναγία Χρυσομαλλοῦσα”.

Τό 1798 κατά τήν ἐκταφή, διαπιστώνουν ὅτι τό λείψανό του εἶναι ἀκεραῖο καί ἀναλλοίωτο καί τό μεταφέρουν στήν κρύπτη τοῦ Ἱεροῦ Βήματος τοῦ Μητροπολιτικοῦ ναοῦ τῆς Μυτιλήνης.

Τό 1832 τό νησί καί εἰδικά ἡ πόλη τῆς Μυτιλήνης μαστιζόταν ἀπό θανατηφόρο πανώλη μέ δεκάδες νεκρούς κάθε μέρα. Ὁ Ἅγιος παρουσιάζεται σέ ὅραμα στόν πρωτοσύγγελο Καλίνικο (μετέπειτα Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως) καί τοῦ ζητᾶ «Πές στό Μητροπολίτη σου νά καλέσει ὅλους τούς Χριστιανούς ἀπ’ ὅλα τά μέρη τοῦ νησιοῦ, ὅπου καί ἄν ἔχουν καταφύγει, νά προσέλθουν ὅλοι μαζί στό Μητροπολιτικό ναό καί νά γίνει ἐκεῖ δέηση, παράκληση στό Θεό. Βγάλετε ἔπειτα τό Λείψανό μου ἀπό τήν κρύπτη καί λιτανεύσατε αὐτό σέ ὅλη τήν πόλη. Ἔτσι, ἡ θανατηφόρος ἐπιδημία θά σταματήσει ἀμέσως!»⁴

«Μέσα στήν γενική ἀπόγνωση καί ὁ Τοῦρκος (διοικητής) ἐλπίζει στό θαῦμα καί δίνει πρόθυμα τήν ἄδειά του. Ἀμέσως ἔπειτα ἀποστέλλονται παντοῦ κράχτες, ντελάληδες, ἀγγελιοφόροι, γιά νά καλέσουν τούς Χριστιανούς νά συμπροσευχηθοῦν μέ ὁλονύχτια δέηση στόν Μητροπολιτικό Ναό.

Οἱ γιατροί εἶναι ἀντίθετοι στήν πραγματοποίηση μιᾶς τέτοιας σύναξης, γιατί τή θεωροῦν ἐπικίνδυνη γιά τή μετάδοση τῆς ἐπιδημίας. Ἀλλά οἱ Χριστιανοί στό ἄκουσμα ὅτι τό μήνυμα τῆς σωτηρίας τους προερχόταν ἀπό τόν Νεομάρτυρά τους δέν ἀκοῦνε τούς γιατρούς».⁵

«Μετά τήν ἱστορική αὐτή λιτανεία ἐπικρατεῖ μιά ἠρεμία καί ὅλη ἡ ἀτμόσφαιρα ἔχει μιά παράξενη μοσχοβολιά, πού θεωροῦνται δείγματα τῆς ἐπίσκεψης τῆς Θείας Χάριτος. Τό μέγα θαῦμα ἐπακολούθησε ὁλοφάνερο. Τήν ἴδια μέρα τό θανατικό τῆς Μυτιλήνης σταμάτησε! Κανένας θάνατος δέν σημειώθηκε ἀπό τήν πανώλη».⁶

Γιά νά θυμοῦνται οἱ Χριστιανοί τό θαῦμα, πού σταμάτησε τό θανατικό ἀπό τήν πανώλη, καθιερώθηκε ἀπό τό 1936 εἰδική γιορτή στό νησί. «Μέ βασιλικό διάταγμα τῆς 8-5-1937 ὁρίστηκε νά πανηγυρίζεται τήν 4η Κυριακή τοῦ Πάσχα κάθε χρόνο, δηλαδή τήν Κυριακή τοῦ Παραλύτου, ὁπότε γίνεται καί λιτάνευση τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ἁγίου».⁷

Ὁ βίος αὐτοῦ τοῦ Ἁγίου μέ ἔχει προβληματίσει πολύ. Ἀλήθεια, ἔχει τόσο πολύ λιγοστέψει ἡ πίστη μας ἀπό τό 1936; Ἐπίσης μέ προβληματίζει τό γεγονός, ὅτι ὁ Τοῦρκος διοικητής ἐπέτρεψε ἐν μέσῳ ἐπιδημίας, νά γίνει παράκληση καί λιτάνευση. Δηλαδή, ἕνας ἀλλόθρησκος (καί ἀλλοεθνής) δείχνει μεγαλύτερη εὐγένεια καί ἀνοχή ἀπό ὅ,τι δείχνουν οἱ διοικοῦντες σήμερα; Καί τότε κάποιοι γιατροί ἦταν ἀντίθετοι. Ὅμως  οἱ ἀριθμοί φαίνονται μεγαλύτεροι τότε ἀπό ὅ,τι εἶναι σήμερα. Δεκάδες θάνατοι σέ μία πόλη, καί ὄχι σέ μία ὁλόκληρη χώρα...

Δυστυχῶς φαίνεται ὅτι λίγο-λίγο ἡ πίστη μας στό Θεό μας καί στούς Ἁγίους του ἔχει ξεφτίσει. Ἀκοῦμε ὅ,τι προβάλουν τά κανάλια τῶν τηλεοράσεων χωρίς δεύτερη σκέψη. Βέβαια πρός ὑπεράσπισή μας, ἡ προπαγάνδα εἶναι τεράστια. Τά μέσα προβάλουν ὅ,τι θέλουν, καί τά τροποποιοῦν καί ὅπως θέλουν. Ἄραγε στήν ἐπιστήμη δέν ὑπάρχει διάλογος; Ἔχουμε φθάσει σέ μιά κατάσταση ὅπου ἀντίθετες ἀπόψεις θεωροῦνται αἱρετικές. Αὐτό ὅμως δέν εἶναι ἐπιστήμη. Σέ πιό ἁπλές ἐπιστῆμες ὅπως ἡ Φυσική καί ἡ Χημεία, δημιουργοῦνται  θεωρίες, πού ἰσχύουν ὅσο ἐπαληθεύονται ἀπό τά πειραματικά δεδομένα. Στή συνέχεια, νέα δεδομένα δημιουργοῦν νέες θεωρίες πού καταργοῦν τίς παλιές. Στόν ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος ἐκτός ἀπό χημικές ἑνώσεις ἔχει ψυχή, τά πράγματα εἶναι πολύ πιό σύνθετα. Καί ἡ πορεία μας εἶναι πάρα πολύ ἀνησυχητική. Ἡ ψυχή μας μέ κλεισμένες ἐκκλησίες πῶς θά γίνει καλά;

Ἐλπίζω ὅμως, ὅτι ἐνδέχεται ἡ τωρινή κατάσταση νά μᾶς ἀφυπνίσει ἀπό τόν λήθαργο. Ὁ ἅγιος ἀφυπνίστηκε μέ τήν ἐπιδημία τήν πνευμονικῆς  πανώλης στήν Κωνσταντινούπολη καί ἔβαλε ἀρχή μετανοίας. Θά παραδειγματιστοῦμε ἄραγε ἐμεῖς; Θά βάλουμε καί ἐμεῖς ἀρχή μετανοίας ὁ καθένας στή προσωπική του ζωή, ὥστε νά μπορέσουμε νά ἀναστρέψουμε τήν πνευματική κατρακύλα τή δική μας καί ἐν συνεχείᾳ τῆς χώρας μας;

Πρέπει νά θυμηθοῦμε τούς Ἁγίους μας καί ὅλα τά θαύματα πού ἔκανε ὁ Θεός μας διά μέσῳ αὐτῶν. Ἄν δέν τά γνωρίζαμε, πρέπει νά τά ἀναζητήσουμε σήμερα. Τόσες λειτανεῖες, διά μέσῳ τῶν αἰώνων, μέ τόσα καταγεγραμμένα θαύματα τά λησμονήσαμε; Δηλαδή ὑπάρχει μόνο αὐτό πού μᾶς λέει σήμερα ἡ τηλεόραση, πού εἶναι τροποποιημένο ἀπό τό χθεσινό καί θά ἀλλάξει κατά τό δοκοῦν αὔριο;

Ἄς ἀφήσουμε τήν ψυχή μας νά μαλακώσει καί ἄς ἀναζητήσουμε λύσεις στά προβλήματά μας κοντά στό Θεό μας, τούς Ἁγίους του καί τήν Ἐκκλησία του..

Νίκος  Καλουτᾶς

Οἰκονομολόγος

«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ», Ἀρ. Τεύχους 225

Μάϊος 2021

 Ὑποσημειώσεις:

1. Ὁ Ἅγιος Θεόδωρος ὁ Βυζάντιος - Μιχάλη Κ. Τσώλη Ἐκδόσεις “Ὀρθοδόξου Τύπου” Ἀθῆναι 2002.
2. σελ. 21-22
3. σελ. 26.
4. σελ. 53
5. σελ. 54-55
6. σελ 56
7. σέλ. 57