ΤΑ ΕΙΣΟΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
Μιά μικρή Πατερική Ἀνθοδέσμη.
«Ἡ τριετίζουσα τῷ σώματι καί πολυετής ἐν τῷ Πνεύματι»
«Πάλιν ἑορτή καί πάλιν πανήγυρις. Ἑορτή μεγάλη καί θαυμαστή καί τῆς σωτηρίας τῶν ἀνθρώπων πρόξενος· διότι καί αἱ ἑορταί καί πανηγύρεις τῶν ἄλλων Ἁγίων, ὠφέλιμοι εἶναι καί ἅγιαι, ἀλλά ἡ ἑορτή τῆς Ὑπερευλογημένης ἐνδόξου Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καί Ἀειπαρθένου Μαρίας, τῆς ὁποίας τήν ἐν τῷ Ναῷ Εἴσοδον ἑορτάζομεν σήμερον, εἶναι τιμιωτέρα καί θαυμασιωτέρα. Καθόσον οἱ ἄλλοι μέν Ἅγιοι εἶναι καί ὀνομάζονται δοῦλοι Χριστοῦ, ἡ δέ Ὑπεραγία Θεοτόκος εἶναι Μήτηρ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καί Δέσποινα καί Βασίλισσα τοῦ κόσμου ὅλου».
Μέ τά λόγια αὐτά ἀρχίζει τόν ἐγκωμιαστικό του λόγο εἰς τά Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου, ὁ Ὑποδιάκονος Δαμασκηνός ὁ Στουδίτης, ὁ μετέπειτα Ἐπίσκοπος Λητῆς καί Ρεντίνης τῆς Μακεδονίας (+1577). Καί ἀληθῶς, ἡ στροφή τοῦ νοῦ καί τοῦ λόγου μας πρός τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, ἄν καί ἁμαρτωλούς, μᾶς καθιστᾶ πνευματικούς καί θεόφρονας, ὅπως τονίζει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς στόν δικό του λόγο, πάλιν εἰς τήν παροῦσαν Ἑορτήν.
«Ὁ Θεός, τά χρόνια μας δέν τά μετράει, ἀλλά τά ζυγίζει», μᾶς εἶχε πεῖ ἕνας πολιός ἁγιορείτης Γέροντας, ὅταν τόν εὐχηθήκαμε γιά τήν ὀνομαστική του ἑορτή καί τόν πολυχρονίσαμε, μέ τό «Εἰς πολλά ἔτη, Δέσποτα», καθότι ἐχρημάτισε καί Ἐπίσκοπος.
Παρεμπιπτόντως τά θυμήθηκα τά λόγια του, ὅταν ψάλαμε στόν Ὄρθρο τῆς παρούσης Ἑορτῆς, ὅτι ἡ Κυρία Θεοτόκος, εἰσερχομένη εἰς τόν τότε Ἰουδαϊκόν Ναόν τῶν Ἰεροσολύμων, ἦταν «τριετίζουσα τῷ σώματι καί πολυετής ἐν τῷ πνεύματι»· φράση, πού ἀποτελεῖ καί τόν τίτλο τῆς παρούσης γραφῆς. Ἡ μετά ταῦτα δωδεκαετής, περίπου, παραμονή Αὐτῆς εἰς τά Ἅγια τῶν Ἁγίων τοῦ Ναοῦ ἐκείνου, αὐτό ἀπέδειξε· ὅτι, δηλαδή, ἄν καί μικρή κόρη, ὅμως ἡ πνευματική της πρόοδος, ἐκεῖνα τά δώδεκα χρόνια, ἐξ ἀρχῆς πού εἰσῆλθε, μέχρι πού ἐξῆλθε, γιά νά παραδοθεῖ ὑπό τῶν Ἱερέων ὡς Μνηστή τοῦ Ἁγίου δικαίου Ἰωσήφ, δεκαπενταετής περίπου, ἦταν ἕνας τρόπος θεαρέστου ζωῆς καί πολιτείας, πού, ὄχι μόνο ἐμεῖς οἱ πνευματικῶς νήπιοι, ἀλλ’ οὔτε ὅλοι συλλήβδην οἱ πολυετῶς ἀγωνισθέντες καί ἁγιασθέντες Ἅγιοι καί Ὅσιοι τῆς Ἐκκλησίας μας, δέν μποροῦν κἄν νά ὑποπτευθοῦν καί νά φαντασθοῦν, πολύ δέ περισσότερον νά τόν βιώσουν.
Καί νά φαντασθεῖ κανείς, καθώς ὑπογραμμίζει σχετικῶς καί ὁ Ἅγιος Νικόλαος ὁ Καβάσιλας (+1400 περίπου), ὅτι ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος, ἐκ τῆς ἀνθρωπίνης Της φύσεως, δέν εἶχε κάποια ἐξαιρετικά χαρίσματα ἤ πνευματικές δυνάμεις ἤ προϋποθέσεις, ἀνώτερες ἀπό ὅ,τι διέθεταν οἱ πρό καί μετά ἀπό Αὐτήν ἁγιασθέντες – χάριτι Θεοῦ - Ἅγιοι, ἀλλά διέθετε τίς ἴδιες δυνάμεις – δυνατότητες – χαρίσματα – προϋποθέσεις κλπ., πού ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἔχουν ἐκ τῆς κοινῆς ἀνθρωπίνης φύσεως. Ἀπό αὐτό, πού τονίζει ὁ Ἅγιος Νικόλαος, μόλις ἀμυδρά μποροῦμε νά ὑποθέσουμε καί νά ὑποπτευθοῦμε - ὄχι νά ἀντιληφθοῦμε ἐμπειρικῶς· ἄπαγε τῆς βλασφημίας – πόσον ἀγῶνα ἔκανε ἡ Δέσποινα Θεοτόκος, πόσο ἐξαγιάστηκε μέ ὑπερφυῆ προσευχή – νηστεία - ἁγνεία καί λοιπές ἀρετές, ὥστε ὁ Ὑμνογράφος σήμερα νά τήν ἀποκαλεῖ «τριετίζουσαν τῷ σώματι καί πολυετῆ ἐν τῷ πνεύματι».
Καί ἕνας ἄλλος ἐγκωμιαστής τῆς παρούσης Ἑορτῆς, ὁ Ἅγιος Ταράσιος, Ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως (ἡ μνήμη του στίς 25 Φεβρουαρίου), ἀρχίζει μέ τά ἑξῆς λόγια τόν δικό του σχετικό ἐγκωμιαστικό Λόγο: «Φαιδρά καί παράδοξος ἡ παροῦσα πανήγυρις καί τῶν φιλεόρτων τόν πόθον πρός ὑμνωδίαν ἐγείρουσα, ἡ τῆς ἀειπαρθένου καί Θεοτόκου ἐν τῷ Ναῷ πρόοδος. Σήμερον γάρ ὁ οὐρανός καί ἡ γῆ, κοινήν ἑορτήν ἐκτελοῦντες, ἀμφότεροι τόν Δημιουργόν δοξολογοῦσι, τόν ἐκ βροτείας φύσεως, τήν θεόπαιδα Κόρην ἐκλεξάμενον εἰς Ἑαυτοῦ κατοίκησιν».
Σύμφωνα μέ τήν ὑπόθεση τῆς Ἑορτῆς μας, ἡ τριετής Κυρία Θεοτόκος, εἶχε ὡς συνοδεία κατά τήν Εἴσοδό της στόν Ναό, ὄχι μόνον τούς Ἁγίους γονεῖς Της, Θεοπάτορας Ἰωακείμ καί Ἄννα, ἀλλά καί ἕναν εὐάριθμο χορό νεανίδων ἁγνῶν καί παρθένων, τό ἀφρόκρεμα θά λέγαμε τῆς παρθενικῆς ζωῆς, πού – κατά προσέγγισιν – ταίριαζε ὡς συνοδεία τοιαύτης Ἀειπαρθένου. Στό σημεῖο αὐτό, πῆρε σάρκα καί ὀστά, αὐτό πού, αἰῶνες πρίν, στούς Ψαλμούς εἶχε προφητεύσει ὁ Ἅγιος Προφητάναξ Δαυίδ: «Ἀπενεχθήσονται τῷ βασιλεῖ παρθένοι ὀπίσω αὐτῆς· αἱ πλησίον αὐτῆς ἀπενεχθήσονταί σοι· ἀπενεχθήσονται ἐν εὐφροσύνη καί ἀγαλλιάσει, ἀχθήσονται εἰς Ναόν βασιλέως». Λίγο ἀργότερα, ὁ υἱός τοῦ Προφητάνακτος Δαυίδ, ὁ Βασιλεύς Σολομών, στό βιβλίο του «Ἆσμα Ἀσμάτων», προχωρώντας λίγο περισσότερο ἀπ’ τόν Ἅγιο Πατέρα του, τονίζει: «Κῆπος κεκλεισμένος ἀδελφή μου νύμφη· διά τοῦτο νεάνιδες ἠγάπησάν σε· εἰς ὀσμήν μύρων σου δραμούμεθα». Αὐτά τά δύο χωρία, τόσον τοῦ Δαυίδ, ὅσο καί τοῦ Σολομῶντος, κατά κάποιον τρόπον, προεικονίζουν μυστικῶς – κατά τό «μυστικῶς εἰκονίζοντες» τοῦ χερουβικοῦ - τήν σημερινή ἑορτή, κατά τήν ὁποία νεάνιδες καί παρθένοι συνοδεύουν τήν Παναγία Δέσποινα, εἰσερχομένην εἰς τόν Ναόν.
Ἐδῶ πιά, ἦταν ἀδύνατον νά σιωπήσει ὁ κατεξοχήν Θεοτοκόφιλος Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης. Σάν νά τόν κέντρισαν τά δύο αὐτά παλαιοδιαθηκικά χωρία, ὁπότε δέν μπόρεσε νά μήν χρησιμοποιήσει – εἰδικά τό τοῦ Ἄσματος – στόν ἐγκωμιαστικό του Λόγο εἰς τά Εἰσόδια. Ἄς ἀπολαύσουμε τόν ἁγιονικοδημικό κάλαμο, στό συγκεκριμένο σημεῖο:
«Γράφει ὁ μέγας Βασίλειος (εἰς τήν Ἐπιστολήν 10 Πρός Ἐλευθέραν), ὅτι οἱ κυνηγοί ἐκεῖνοι, ὅπου θέλουν νά πιάσουν πολλάς περιστεράς, ἔχουσι τοιαύτην συνήθειαν· πέρνουσι μίαν περιστεράν, τήν ἀλείφουσι μέ μῦρον καί μέ ἄλλα ἀρώματα, καί ἔπειτα τήν ἀφήνουσι καί ἀπετᾷ εἰς τόν κάμπον. Καί λοιπόν αἱ ἄλλαι περιστεραί, μέ τό νά ἀγαποῦν φυσικά τήν εὐωδίαν, εὐθύς ὁποῦ τήν αἰσθανθοῦν ἀπό μακρόθεν, συναθροίζονται ὅλαι κοντά εἰς ἐκείνην καί οὕτως ὁ κυνηγός μέ εὐκολίαν δύναται καί τάς πιάνει.
Ἔτζι ἔκαμε καί ὁ νοητός θηρευτής τῶν ψυχῶν Θεός. Ἄλειψε τήν Παρθένον Μαρίαν, τήν καλήν ὄντως περιστεράν καί ἀμώμητον, μέ τά διάφορα ἀρώματα τῶν ποικίλων ἀρετῶν, τήν ἐχαρίτωσε μέ τά χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί τήν ἀπέδειξεν ἀληθινά ἕνα κῆπον τῶν ἀρωμάτων, καθώς εἰς τό Ἆσμα τήν ὀνομάζει· «κῆπος κεκλεισμένος ἀδελφή μου νύμφη» (Ἆσμα Ἀσμάτων Δ’, 12) καί ἔπειτα τήν ἄφησεν εἰς τήν πεδιάδα τοῦ κόσμου τούτου. Αἰσθάνθησαν τήν εὐωδίαν τῶν ἀρωμάτων της αἱ ψυχαί τῶν ἀνθρώπων, ὡς ἄλλαι λογικαί περιστεραί, καί ἐθαύμασαν, πῶς ἡ ὀσμή τῶν ἰματίων της ὑπερβαίνει ὅλα τοῦ κόσμου τά ἀρώματα· διά τοῦτο τήν ἠγάπησαν ὁλοψύχως καί ἔτρεξαν κατόπι εἰς τήν ὀσμήν τῶν μύρων της, κατά τό «διά τοῦτο νεάνιδες (=αἱ ψυχαί τῶν δικαίων) ἠγάπησάν σε· εἰς ὀσμήν μύρων σου δραμούμεθα» (ἔνθ’ ἀνωτέρω). Καί δέν βλέπετε καί μέ τό ἔργον εἰς τήν σημερινήν ἑορτήν, πῶς ἡ Θεοτόκος, λευκοφορεμένη οὖσα, παρομοιάζει ἀληθινά μέ μίαν περιστεράν; Καί πώς αἱ ἄλλαι παρθένοι, καί αὐταί ὁμοίως λαμπρολευκοφοροῦσαι, τήν περικυκλώνουν καί τήν ἀκολουθοῦν ὡς ἄλλαι περιστεραί; Καί μέ τέτοιον τρόπον ὁ Θεός, διά μέσου τῆς Παρθένου, ἐσύναξε τά διεσκορπισμένα Του τέκνα εἰς ἕν, κατά τήν θεολογικήν τοῦ Ἰωάννου φωνήν καί ἐκέρδησε τό μέγα καί πολυτίμητον κέρδος, τήν σωτηρίαν, λέγω, τῶν ἀνθρωπίνων ψυχῶν. Ἄς θεωρήσωμεν, λοιπόν, τά ὑπερφυεῖς χάριτας, μέ τάς ὁποίας εἶναι ἐστολισμένη ἡ Θεοτόκος καί ἄς ἐπαινέσωμεν αὐτήν μέ τά λόγια τοῦ Ἄσματος: «τίς αὕτη ἡ ἐκκύπτουσα ὡσεί ὄρθρος, καλή ὡς ὁ ἥλιος, ἐκλεκτή ὡς ἡ σελήνη; Ἴδοσαν αὐτήν θυγατέρες καί μακαριοῦσιν αὐτήν, βασίλισσαι καί γε παλλακαί καί αἰνέσουσιν αὐτήν» (Ἆσμα Ἀσμάτων Στ’, 9-10). Ἄς τῆς εὐχαριστήσωμεν, ὅσον τό δυνατόν, εἰς τήν εὐεργεσίαν ὁποῦ μᾶς ἔκαμε, λέγοντες πρός Αὐτήν· Ὦ ᾀειπάρθενε καί Θεοτόκε Μαρία, ἐσύ εἶσαι ἡ ἐπιστροφή τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως· ἐσύ εἶσαι ἡ εὐγένεια τοῦ γένους μας, ἡ αἰτία τῆς σωτηρίας μας. Ἐάν ἐσύ ἔλιπες, ἡμεῖς βέβαια εἴμεθα χαϊμένοι· ἡμεῖς ἐλπίδα δέν εἴχομεν ποτέ νά ἐπιστραφῶμεν. Ἐάν ἐσένα, τό σπέρμα τό εὐλογημένον καί ἅγιον, δέν ἤθελε μᾶς χαρίςῃ ὁ Θεός, βέβαια, βέβαια, ἠθέλαμεν ἀφανισθῇ ὡς τά Σόδομα καί τά Γόμορρα, καθώς λέγει ὁ Ἠσαΐας (Α’, 9): “εἰ μή Κύριος Σαββαώθ ἐγκατέλιπεν ἡμῖν σπέρμα, ὡς Σόδομα ἄν ἐγεννήθημεν καί ὡς Γόμορρα ἄν ὁμοιώθημεν”».
Καί μέ τό τμῆμα αὐτό τοῦ ἁγιονικοδημικοῦ λόγου, ἄς δέσουμε τήν παροῦσα Ἀνθοδέσμη, προσφέροντάς την στήν σήμερον Ἑορτάζουσαν καί Εἰσαγομένην εἰς Ναόν Κυρίου. Κάπως ἔτσι κάναμε, ὅταν εἴμασταν παιδιά καί προσφέραμε ἀνθοδέσμες, στήν γιορτή τῆς Μητέρας στίς μητέρες μας ἤ - εὐκαιρίας δοθείσης – στίς δασκάλες μας τοῦ Δημοτικοῦ Σχολείου, τότε πού ἡ παιδική μας ἀθωότητα αὐτό μᾶς ὑπαγόρευε. O tempora, o mores!
Ἡ Κυρία Θεοτόκος, ἄς εὐχηθοῦμε, ὅπως, δεχομένη αὐτή τήν ἀνθοδέσμη, παραβλέψει τίς ἁμαρτίες μας ὡς παιδικά πταίσματα, κάνοντας γι’ αὐτές τά στραβά μάτια, γιατί ἀλλοιῶς … ἀποσιωπητικά!
Ἐννοεῖται, ὅτι τό θέμα μας δέν ἐξαντλεῖται. Μικρή πατερική ἀνθοδέσμη κάναμε, ὅπως δηλώθηκε στήν ἐπικεφαλίδα τῆς παρούσης, δίκην ψυχίων πιπτόντων ἀπό τῆς τραπέζης τῶν πλουσίων Ἁγίων μας. Καθόσον μάλιστα πρός λαϊκούς-κοσμικούς ἀπευθύνεται ἡ κυρία ὕλη τοῦ παρόντος Ἐνοριακοῦ Περιοδικοῦ. Διότι, ἐάν ἀναφερόμασταν στήν σημασία πού ἔχει ἀποκτήσει ἡ παροῦσα Ἑορτή γιά τόν μοναχικόν μας βίον, δηλαδή γιά τό πῶς ὁ μοναχός, εἰσερχόμενος εἰς τήν μονήν τῆς μετανοίας του, μιμεῖται μυστικῶς τήν Παναγίαν εἰσερχομένην εἰς τά Ἅγια τῶν Ἁγίων, τότε θά ἔπρεπε νά γραφεῖ ὁλόκληρος τόμος.
Ἀδελφοί καί Πατέρες
Καλή Τεσσαρακοστή, καθόσον κατά τήν ἑορτήν τῶν Εἰσοδίων πρωτοψάλλεται τό «Χριστός γεννᾶται· δοξάσατε»!
Αὐτῷ ἡ δόξα καί τό κράτος εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν!
Μοναχός Νεκτάριος
Χιλανδαρινόν Κελλίον
Ἁγίου Νικολάου Μπουραζέρη – ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ
«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» Ἀρ. Τεύχους 220
Δεκέμβριος 2020